Geografisch thema

Terlanen

ID
14295
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14295

Beschrijving

Geïsoleerd gehucht met een behouden landelijk karakter gelegen ten oosten van het centrum van Overijse. Ten zuiden wordt het gehucht begrensd door de rivier de Laan, die tevens deels de grens vormt met Sint-Agatha-Rode en Ottenburg. Ten noorden van het gehucht ligt het beschermde landschap Vossenkouter (Huldenberg), waardoor de grens met Huldenberg loopt.

Een Keltische nederzetting tegen de Laan zou aan het ontstaan van het dorp gelegen hebben. De naam "Terlanen" zou afkomstig zijn van het Gallische woord "Lanôs" wat plat, gelijk of rustig betekend. Volgens Verbesselt zouden er in 1898 resten uit de Romeinse periode gevonden zijn en zou er ook een Tomme gekend zijn. De bevolkingskern gaat terug tot voor de 12de eeuw en bestond uit een watermolen en belangrijke hoven: het hof ten Hove, het Schaetsbroekhof, het Momaertshof en het hof ten Dale.

In het verleden was Terlanen vanuit Overijse te bereiken via de huidige Grotstraat (in de 19de eeuw deel van de Moskesstraat). Via de Abstraat wordt het gehucht verbonden met Tombeek. De Nijvelsebaan, vroeger een veldweg, vormt vandaag de verbinding tussen Overijse centrum en het gehucht. Deze Nijvelsebaan is een onderdeel van de baan tussen Nijvel en Leuven.

Vanaf 1429 werd er een kapel vermeld ter ere van Sint-Michiels waaraan een kapelanie verbonden was. Deze kapelanie is echter ouder en kwam al voor in de 14de eeuw volgens Wauters. Volgens Verbesselt werd de kapel officieel erkend in 1809 en bij Koninklijk Besluit bevestigd in 1825. De kapel bevond zich meer zuidwaarts op de locatie van de huidige school. In de jaren 1830 werd begonnen met de bouw van een nieuwe kerk, waarna in 1842 de erkenning volgt als zelfstandige parochie.

Rond 1900 was het grootste deel van de bevolking werkzaam in de landbouw. Ook de serreteelt maakte al opgang.

Het Terlanenveld ten noordwesten van het centrum van Terlanen is een groot open akkerlandschap. Op de kruising van wegen op de Nijvelsebaan en de afsplitsing van de baan naar Terlanen (Bollestraat), stond vroeger een grensboom met kapel. Op de Ferrariskaart (circa 1771-1778) staat deze kapel aangeduid als "Chapelle ons lief vrouwen Kesseler". Tot voor de Tweede Wereldoorlog wou men op het Terlanenveld een groot sportpark met autodroom aanleggen, maar enkel de nieuwe Nijvelsebaan werd aangelegd in 1938-1939. Het Terlanenveld staat ook bekend als "Het Kamp". In 1945 eiste de Engelse autoriteiten de gronden op voor de aanleg van een Brits krijgsgevangenenkamp. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog werden hier 72.000 Duitse krijgsgevangenen ondergebracht in tenten en barakken. Vandaag herinnert de naam van het vrijetijdscentrum "Kamp Kwadraat" aan de Nijvelsebaan nog eraan. Op de kruising van de Nijvelsebaan met een veldweg is een lindeboom aangeplant met herdenkingsmoment voor het kamp opgericht in 1986. Het gedenkteken draagt volgend opschrift: "1-3-1945/ 30-9-1946/ P.O.W. (Prisoner of War Camp) 2228 CAMP".

Ten opzichte van het centrum van Overijse en de andere omliggende gehuchten is de druiventeelt in Terlanen veel minder aanwezig. Enkel aan de Bollestraat nummer 30 is nog een groter serristenbedrijf met een woning uit het interbellum of later en een hele reeks serres van het standaardtype (geknikte vorm) met houten gebint. Toch telde dit gehucht ook een groot aantal serres, zichtbaar op de topografische kaart van 1960 en de luchtfoto van 1971. De meeste serres zijn inmiddels afgebroken.

Het gehucht kent een zeer heterogene, verspreide bebouwing langs het bestaande stratenpatroon, met in het centrum aan en rond het Arth. Michielsplein nog resten van oudere 19de-eeuwse bebouwing, bijvoorbeeld Abstraat nummer 230, boerenwoning gedateerd "1873 JBK".

Ten westen van het dorpscentrum kleine nieuwe verkaveling met bebouwing uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Aan de rand van deze verkaveling, aan de Hommeweg nummer 15, vinden we het vakantiehuis "La Lasne" of "Ter Lanen". Dit vakantiehuis in een regionalistische stijl van 1939 naar ontwerp van architect René Donkers is gelegen op een bebost perceel. Het huis werd opgericht als "Home de Vacances du Syndicat Genreral des Employes, sections de Bruxelles", later was het een preventorium en vakantiecentrum van de socialistische mutualiteit. In 1940 was dit home een tijd ingericht als interneringsdepot voor Franse en Britse officieren tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
  • DEBECKER G. 1984: Het Duiste Krijgsgevangenenkamp nummer 2228 van Overijse-Terlanen, Bijdrage IX tot de geschiedenis van IJse-, Lane- en Dijleland, Overijse.
  • DEBECKER G. 1986 : Het Duiste Krijgsgevangenenkamp nummer 2228 van Overijse-Terlanen, deel 2, Bijdrage IX tot de geschiedenis van IJse-, Lane- en Dijleland, Overijse.
  • GILLES P. 1939: Le Home de Vacances "Ter Laenen". Architecte: René Donkers, Bâtir 84, 490.
  • ROSIER K. (red.) 2005: Terlanen Toen. Fotoboek, Terlanen.
  • VAN SAN P. 2012: Het interneringsdepot in Terlanen (Overijse) in 1940, Zoniën 36.4, 146-162.
  • VAN SAN P. 2007: Beschrijving der parochie Terlanen in 1901, Zoniën 31.2, 106-112.
  • VERBESSELT J. s.d.: Het Parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13de eeuw, Deel XVII, Tussen Zenne en Dijle VII, Tielt, 30-36.

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arth. Michielsplein

  • Omvat
    Boerenhuis

  • Omvat
    Boerenhuis

  • Omvat
    Commandobunker C45

  • Omvat
    Connectiekamer CV 47

  • Omvat
    Hof ten Hove

  • Omvat
    Mommaertsstraat

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwkapel

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Michiel

  • Omvat
    Pastorie Sint-Michielsparochie

  • Omvat
    Watermolen op de Laan

  • Is deel van
    Overijse


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Terlanen [online], https://id.erfgoed.net/themas/14295 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.