Deel van de vroegere gemeente Sint-Maria-Oudenhove waarvan het grondgebied in 1977 gesplitst werd tussen twee fusiegemeenten: oostelijk deel met dorpscentrum als deelgemeente bij Zottegem gevoegd; westelijke strook aan en met de Zwalm, met zijn 350 ha nauwelijks 40 % van de vroegere gemeente omvattend, sindsdien fusiegemeente van Brakel; telt 652 inwoners (30.12.2000).
Het Brakelse deel van Sint-Maria-Oudenhove paalt ten noorden en ten oosten aan Zottegem, respectievelijk aan de deelgemeenten Sint-Goriks-Oudenhove en Sint-Maria-Oudenhove en voorts in de zuidhoek aan Lierde (Sint-Martens-Lierde), ten westen aan Nederbrakel en met de Zwalmbeek aan Michelbeke grenzend.
Sterk golvend landschap met grootste niveauverschil in het noorden namelijk de omgeving van Berendries; afdalend van circa 100 meter op de Molenkouter tot circa 30 meter aan de Zwalmbeek. Twee zijbeken van de Zwalm en talrijke bronnen.
Sint-Maria-Oudenhove, gelegen binnen het Land van Aalst, heeft met het aanliggende Michelbeke steeds aan dezelfde heren toebehoord: leenhof eeuwenlang bezit geweest van de heren van Zottegem en nadien circa midden 17de eeuw samen verkocht aan Pieter Blondel. De baronie Sint-Maria-Oudenhove ontstond in 1675 toen Pieter Blondel, heer van Lilare, de titel verwierf van baron van Sint-Maria-Oudenhove, Michelbeke en de heerlijkheid Riede. Op het Brakelse Sint-Maria-Oudenhove ligt het kasteel van Lilare, teruggaand op de gelijknamige heerlijkheid Lilare: de voornaamste heerlijkheid binnen Sint-Maria-Oudenhove met delen op andere parochies. Nog geen uitsluitsel over het tijdstip waarop de heerlijkheid Lilare met Sint-Maria-Oudenhove verenigd werd (minstens sedert 1764).
DE POTTER F. - BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, V, Arrondissement Aalst, 4, Gent, 1900.
KINDT F. - SCHOLLAERT J. - VANDENHOLEN C., Over de geschiedenis van Sint-Maria-Oudenhove, Sint-Maria-Oudenhove, 1971-72.
VAN INSTERDAEL H., Inventaris van het archief van het Land van Zottegem, Rijksarchief te Ronse, Brussel, 1986, p. 12-13.
VERACHTEN L., Michelbeke, Sint-Maria-Oudenhove, Elst, Brakel, 1988. Zo groeide ons St Maria-Oudenhove, Sint Maria Oudenhove, 1983.
Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2000: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n4, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Maria-Oudenhove [online], https://id.erfgoed.net/themas/14351 (geraadpleegd op ).