Geografisch thema

Zevekote

ID
14386
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14386

Beschrijving

Gemeente van 551 inwoners (02/2001) en een oppervlakte van 860 hectare. Vormt sinds 1 januari 1970 een deelgemeente van Gistel.

Woondorp, de belangrijkste economische bedrijvigheid wordt er gevormd door landbouw. De gemeente wordt doorsneden door de N367 Jabbeke-Torhout en is gelegen aan het Klein Bazelaargeleed.

Huidig landschap komt voornamelijk tot ontwikkeling in het Quartair (vanaf 2,5 miljoen jaar geleden). Zevekote is gelokaliseerd op een langgerekte rug, gevormd uit dekzanden, die tijdens het Pleistoceen uit de polders opduikt.

De dorpskom van Zevekote ligt op een zandopduiking (circa 3 tot 4 meter hoog). Een gedeelte van het landbouwgebied van Zevekote werd volledig uitgeveend, waardoor depressies ontstonden zoals het Rietbos (natuurgebied).

De herkomst van de benaming Zevekote is niet erg duidelijk. Er zijn vier verschillende verklaringen: 1. de naam zou afkomstig zijn van "Zeeuwenkust", wat betekent dat het een nederzetting van de Zeeuwen is; 2. zeef, zeve: riet, vlechtwerk en kote: hut; 3. op het grondgebied van de gemeente lagen nieuwe gronden waarvan het zevende deel van de opbrengst afgestaan werd; 4. zeven nederige woningen die de oorsprong van het dorp vormden.

2de - 3de eeuw: vermoedelijk schaarse bewoning door de nabijheid van het Romeinse Castellum te Oudenburg. In een turflaag werden een aantal aarden schotels uit de Romeinse periode ontdekt.

10de - 12de eeuw: vroege vorm van bewoning, aangetoond door archeologische vondsten (opgravingen in 1978, 1980 en 1984). Lokalisatie van twaalf sites in het Rietbos, sommigen met mottestructuur en walgracht.

13de eeuw: vermelding van de gemeente en de kerk in de jaarboeken van de Gentse St.-Pietersabdij. Eerste kerkgebouw toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en teruggaande op een Romeins grondplan, gesticht in de 13de eeuw door de monniken van St.-Andries bij Brugge. De abdij bezat samen met de bisschop van Doornik het patronaatschap van de kerk.

14de eeuw: intensere bewoning in de Bazelaar, vier sites worden gelokaliseerd bij saneringswerken in 1984. Vermelding van de Heerlijkheid van Guysen in de "Jaarboeken van Vlaanderen" van Jacob Meyer in 1383. Zevekote vormde het centrum van deze belangrijke heerlijkheid (baronie), waarvan delen verspreid lagen in Houtave, Jabbeke, Koekelare, Middelkerke, Roksem, Stalhille en Zande. Een klein deel van de gemeente was gelegen in het Ambacht van Gistel. Op het grondgebied van de gemeente lag ook het Guysenhuis (zie huidig rust-en verzorgingstehuis), een gebouw met "hovinge", gerechtzaal, gevangenis en op de binnenplaats een galg.

15de eeuw: deelname van de inwoners van Zevekote en andere dorpen uit het Brugse Vrije aan de opstand van Brugge tegen Filips De Goede in 1436.

16de - 17de eeuw: de kerk, waarvan de toren staat afgebeeld op de kaart van Pourbus (Heraldische kaart van het Brugse Vrije, 1567) had sterk te lijden onder de godsdiensttwisten en werd zwaar beschadigd door de Geuzen in 1580. Tijdens het eerste kwart van de 17de eeuw volgde er een gedeeltelijk herstel van de kerk. De toren die steeds meer op een ruïne begon te lijken bleef ongewijzigd.

Aanwezigheid van een rederijkerskamer of "kamer van rhetorika" in de gemeente, bevestigd door de deelname aan de processie van Veurne in 1515. Tot in 1786 (afschaffing van de gilden door Jozef II) bestond er een Sint-Sebastiaangilde (boogschutters).

De heerlijkheid van Guysen was tot in 1540 in het bezit van de familie Halewijn, die ze overdroeg aan het geslacht Claerhout. Achtereenvolgens kwam ze in handen van de familie Zuniga Y Mendosa en aan het geslacht de Croy.

18de - 19de eeuw: bouw en inwijding van een nieuwe kerk in 1719. Plundering en verkoop van alle kerkornamenten tijdens de Franse Revolutie. Opbouw van een nieuwe toren in 1856. De gemeente viel achtereenvolgens onder het bisdom Doornik, Brugge (vanaf 1559-1561), Gent (1801) en opnieuw Brugge (1834).

Omvorming van de baronie tot hertogdom door Alexander de Croy in 1715. Zijn kleinzoon, Franciscus de Croy, prins van het Heilige Roomse Rijk was hertog van Guysen bij de opheffing van de heerlijkheid in 1795. In het Guysenhuis worden een gemeentehuis, herberg en school ondergebracht. Omvorming tot een rust- en verzorgingscentrum vanaf 1835.

Verstening van de steenweg Gistel-Nieuwpoort in 1755. Een eeuw later werden de verbindingen met de nabijgelegen dorpen Moere en Zande verbeterd.

In 1826 openden de Zusters van Moorslede op het grondgebied van de gemeente een armenschool en een hospitaal. Van 1840 tot 1861 was er een gemengde school, in 1861 werd de gemeenteschool gesticht.

Eerste Wereldoorlog: bewaarde bunker bij Zevekotestraat nummer 103.

Structureel. Zevekote vormt een straatdorp langs de in 1755 versteende baan Gistel-Nieuwpoort. Aan deze kronkelende weg (zie Zevekotestraat), de grotendeels 18de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwkerk en een aaneengesloten bebouwing voornamelijk uit eind 19de eeuw/ begin 20ste eeuw. Aan de Leeg-, Steen- en Leffingestraat die min of meer ter hoogte van de kerk op de Zevekotestraat uitkomen, enkele belangrijke hoeves met 18de-eeuwse kern. Hoeve "De Bergschuur" aangeduid als "het kasteel" op historische kaarten. Bergschuur met gaaf bewaard gebint zie Steenstraat nummer 7.

Zevekote telt op dit ogenblik één bedrijvenzone, met zowel industriële als land- en tuinbouwactiviteiten (04/2001).

  • Stadsarchief Brugge, Pieter Pourbus, Heraldische kaart van het Brugse Vrije (1561-1571).
  • Rijksarchief Brugge, Gemeente Zevekote, modern archief, nr. 1136: bouw van een kerktoren, 1856-1857.
  • DEKEYSER H., Gistel in oude prentkaarten, waarin enkele afbeeldingen van Moere en Zevekote, Zaltbommel, 1972.
  • DEVOS K., Beschrijving van Zevekote, Brugge, 1879.
  • HALEWIJN, R., Oostenrijkse banen in West-Vlaanderen, in: Studiën en berichten, 67ste deel, 1970, p. 69-115.

Bron: VANNESTE P. met medewerking van DE LEEUW S. 2003: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Gistel, Deelgemeenten Moere, Snaaskerke en Zevekote, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL3, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Abdij ten Putte en ruime omgeving

  • Omvat
    Bazelaar

  • Omvat
    Duitse mitrailleur- en observatiepost

  • Omvat
    Leegstraat

  • Omvat
    Leffingestraat

  • Omvat
    Pastorie

  • Omvat
    Steenstraat

  • Omvat
    Zevekotestraat

  • Is deel van
    Gistel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zevekote [online], https://id.erfgoed.net/themas/14386 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.