Geografisch thema

Lange Kwikstraat

ID
1469
URI
https://id.erfgoed.net/themas/1469

Beschrijving

Tussen vaart en Rijkevorselseweg aangelegde straat; vanaf 1889, oprichting ten noorden van het kanaal Dessel-Schoten, in het grensgebied Beerse/Rijkevorsel, van een cementfabriek samen met verscheidene woonwijken voor werklieden (zie ook Nijverheidsstraat nummer 12); naamgeving, vermoedelijk in verband met de nabijgelegen scheikundige fabrieken (zie Nijverheidsstraat nummer 2), begin jaren 1920.

Aankoop in 1846 door de Brusselse rentenier Levieux van 136 hectare heidegrond ter streke Abtsheide; in waarde gestegen door het graven van de vaart, in 1869 verkocht aan Descamps, oud-legerofficier uit Brugge, die er een steenbakkerij, een stoomzagerij en vier huizen bouwde (bewaard zijn Lange Kwikstraat nummers 30 en 31, thans verbouwd). Aankoop in 1889 door een Engels kolonel van 200 hectare grond, onder meer eigendom Descamps, voor de oprichting van "North Portland Cement and Brickworks", later zogenaamd Cimenteries et Briqueteries Réunies (C.B.R.). De bouw van de cementfabriek werd weldra aangevat, de werkhuizen Descamps overgenomen. In tegenstelling tot de vorige kreeg de nieuwe fabriek wel toelating om arbeidershuizen te bouwen, in totaal circa 120: op grondgebied Beerse, een 7-tal op en nabij de fabrieksgronden, 28 in de Lange Kwikstraat, 22 in de Korte Kwikstraat en een woning voor de directeur, hotel "Condor" en een huis voor de chemist aan het kanaal; op grondgebied Rijkevorsel, 40 in de Eikendreef, 12 in de Rij (in 1890 als eerste voltooid), 6 op de Klundert, een tramstation en een huis voor de boswachter. Op Beerse bleven alleen de bebouwing der beide Kwikstraten, de grondig verbouwde woningen van de Abtsheide en twee eveneens volledig verbouwde huizen aan de Rijkevorselseweg bewaard.

Kenmerkende bebouwing aan Korte en Lange Kwikstraat, met twee aan twee gebouwde arbeidershuizen van twee of drie traveeën en één bouwlaag onder gemeenschappelijk pannen zadeldak, uit het vierde kwart van de 19de eeuw, in 1949 verkocht, cf. achteruitgang van de cementfabriek. Bakstenen rijhuizen met lijstgevel en rechthoekig muuropeningen; vrijstaande zijpuntgevels met zoldervenster; daklichten ter hoogte van de slaapkamers; verschillende aanpassingen, onder meer bijgebouwde verdieping, vernieuwde gevels, vernieuwde ramen en deuren. De grote huizen met voorplaats, zijkamer, keuken, achterkeuken, kelder met opkamer en trap in achterkeuken naar zolder met twee slaapkamertjes; de kleine huizen alleen met voorplaats en achterkeuken, daarnaast toilet en stal over heel de lengte van het huis en zolder met slaapkamertjes. Per zes huishoudens was er een drinkwaterput en een bakhuis; de betonnen verharding tussen sommige huizen diende als dorsvloer. Ieder huisgezin beschikte over vier panden grond achter het huis voor de teelt van graan, aardappelen, groenten.

Nummers 4 en 5 in de Korte Kwikstraat, voorheen logementshuis voor arbeiders, van 1901 tot 1914 ingericht als school.

  • BRAEKMANS R., De school van de cementfabriek, in De Vlierbes, XIV, 1992, p. 65-75.
  • DOEMEN E., 'k Hou van de Kwikstraat, al honderd jaar, in De Vlierbes, XIV, 1992, p. 17-63.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Turnhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lange Kwikstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/1469 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Gemeente Beerse

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.