Straat ten noordoosten van het centrum van Harelbeke. Steenweg (N36e) die loopt in het verlengde van de Deerlijksestraat, vertrekt ter hoogte van de spoorweg Kortrijk-Gent en loopt tot aan de grens van de buurgemeente Deerlijk, waar de steenweg over de N36 doorloopt als Harelbekestraat. De benaming van de steenweg, die volgens De Flou voor het eerst voorkomt in 1762, verwijst naar de functie als verbindingsweg tussen Harelbeke en Deerlijk. Een eerste weergave van de steenweg, vermeld als "Straete van Deerlyck naer Harelbeke" verschijnt op de kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal. De straat bevindt zich net buiten het Schependom van Harelbeke en is onbebouwd, op twee hoevesites ten zuidwesten van de knik na. Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), is de straat volledig met bomen beplant.
In 1839 wordt de straat door de aanleg van de spoorlijn Kortrijk-Gent opgesplitst in twee delen; vermoedelijk is vanaf dan geleidelijk aan de gewijzigde straatnaam ingevoerd. Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt de straat niettemin nog vermeld als "Chemin n° 5", de "Deerlijckstraet", met als beschrijving "Chemin de terre de l'endroit dit Oosten vers Deerlyck"; de weg vertrekt vanaf het huidige kruispunt van de Gentsestraat en de Gentsesteenweg en loopt over de huidige Forestiersstraat en de Deerlijksesteenweg tot aan de grens met Deerlijk. De straat is eveneens weinig bebouwd. Wel wordt aan de zuidzijde van de knik in de straat de "Cabaret Geite" afgebeeld en aan de overzijde (zie Kleine Waregemsestraat) een kleine kapel gesuggereerd. Volgens de mutatieschetsen van 1847 uit het kadaster wordt de straat in dat jaar gedeeltelijk rechtgetrokken en verbreed. Op de kaart van het Dépôt de la Guerre van circa 1865 met vermelding van een "1re Bne" (eerste grenspaal) tussen de huidige Amerika- en Verenigde Natiënlaan.
In 1901 wordt een tramlijn aangelegd als verbinding tussen het station van Kortrijk en omliggende gemeenten. Op grondgebied Harelbeke loopt de lijn via de Kortrijksesteenweg, Kortrijksestraat, Marktstraat, Gentsestraat en de Gentsesteenweg waar ze de velden in rijdt in zuidelijke richting, quasi parallel aan de Deerlijksesteenweg richting Deerlijk. Die tramlijn wordt in 1931 geëlektrificeerd en in 1959 terug opgehoffen waarbij het vervoer verzorgd door bussen. Op de kaart van het Militair Cartografisch Instituut (circa 1910) verschijnt al meer bebouwing, voornamelijk rond het kruispunt met de huidige Kleine Waregemsestraat. In 1946 heeft in Harelbeke, op initiatief van Desiré Stadsbader, een eerste bouwbeurs plaats waarbij ook de Harelbeekse bouwmeesters Armand Vandenweghe en André Vlieghe zijn betrokken. Algauw verwerft de beurs nationale uitstraling (thans Matexpo) en verhuist naar de Hallen in Kortrijk. De ingang van de bouwbeurs zal nadien gebruikt worden als ingang van het voetbalplein van de plaatselijke voetbalploeg K.R.C. Harelbeke, die in 2002 fusioneert en ophoudt te bestaan. Het terrein van het voormalige voetbalplein wordt eind de jaren 1980 verhard en ingenomen als parkeergelegenheid.
Vrij rechte straat met halverweg een knik; geasfalteerd wegdek. Woonfunctie, afgewisseld met industriezones en in mindere mate kleine handel. Gevarieerde bebouwing van beperkte kwaliteit; afwisselend aaneengesloten of vrijstaande, voornamelijk 20ste-eeuwse bebouwing tot twee bouwlagen; in het zuidoostelijke deel van de straat meer vrijstaande woningen, meegaand met de verkavelingen in de ten westen gelegen straten (Arendswijk). Ten zuiden van de zijstraat Kleine Waregemsestraat liggen nog enkele grote percelen bewerkte landbouwgrond. Ook enkele kleine bedrijven en uitlopers van het industrieterrein "De Geit" in de nabijheid van de N36; tussenin enkele recente villa's in grote tuin. Rechtover de Groot-Brittanniëlaan is na de Eerste Wereldoorlog een begraafplaats aangelegd voor de militaire gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog, later aangevuld met slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog (zie infra). Tussen de Zuidstraat en de spoorlijn strekt zich een langgerekte parking uit. Enig restant van landelijke bebouwing is een achterin gelegen hoeve (nummer 134). Op de zuidhoek met de Kleine Waregemsestraat bevindt zich in een begroeide tuin de architectenwoning van het architectenbureau Jan Vanheuverzwijn-Valembois, gebouwd in 1985-1987 (Kleine Waregemsestraat nummer 2).
De hoevesites uit de tweede helft van de 18de eeuw, toen gelegen langs de pas aangelegde steenweg, zijn vandaag verdwenen of in hun huidige toestand ingrijpend gewijzigd door 20ste-eeuwse aanpassingen (zie nummer 134). Uit de 19de eeuw rest een kleine, inmiddels ook verbouwde woning (nummer 84) getypeerd door de opbouw van anderhalve bouwlaag met blinde, verdiepte halfronde openingen op de bovenste bouwlaag; de woning is gebouwd in 1863 door brouwer Gustaaf Lefevre met enkele bijgebouwen achteraan. onder gemansardeerde pannen zadeldaken.
Aanvullende architectuur uit het interbellum. Nummers 110-116, samenstel van vier dwars op de rijweg gesitueerde éénlaagshuisjes (waarvan één later opgetrokken tot twee bouwlagen), volgens het kadaster daterend van 1925; verankerde, wit beschilderde baksteenbouw. Gedurende de tweede helft van de 20ste eeuw worden veel losstaande eensgezinswoningen en villa's met tuin gebouwd, voornamelijk aansluitend bij de ten westen liggende woonwijken. Nummer 36, typische villa gebouwd in 1948 voor schrijnwerker Georges Desimpelaere in uitgesproken neo-cottagestijl zie steile verspringende bedaking, inspringend overdekt portaal, erkeruitbouw enzomeer.
Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Omvat
Burgerhuis
Is deel van
Harelbeke
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Deerlijksesteenweg [online], https://id.erfgoed.net/themas/14771 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.