Geografisch thema

Stasegemdorp

ID
14835
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14835

Beschrijving

Straat in het zuiden van Harelbeke, in het centrum van het gehucht Stasegem, vanwaar de straatnaam is afgeleid. De straat vertrekt ter hoogte van het kruispunt met de Brouwerij- en Generaal Deprezstraat en loopt tot aan het kruispunt van de Vaartstraat en Hallestraat en Spinnerijstraat.

De wijk Stasegem wordt volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1641 op de kaart van Sanderus. Eertijds heet de straat de Dorpsstraat maar bij de fusie in 1977 van de gemeentes Harelbeke, Bavikhove en Hulste wordt de Dorpsstraat herdoopt in Stasegemdorp.

In de 18de eeuw vermeld als "Herweg van Cortryck naer Audenaerde" cf. kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal en thans bewaard in het Rijksarchief van Kortrijk. Op een kaart van 1788, getekend door P. Steur, staat opgetekend dat de weg slechts gekasseid is tot de toenmalige herberg "Het Bourgondisch Kruis" (gelegen ter hoogte van nr. 130, thans vervangen door appartementsblok).

Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt de straat beschreven als de "Grooten Audenaerdschen heirweg" met als vermelding "Chemin n° 1" en beschrijving "Chemin de terre de Courtrai vers Audenaerde par Staseghem"; de weg vormt vanaf de grens met Kortrijk één straat met de huidige Spinnerijstraat, Steenbrugstraat en Oudenaardsestraat tot aan de grens met Deerlijk.

Op het einde van de 18de eeuw en in het begin van de 19de eeuw bevindt zich achter de in 1965 gesloopte herberg "Het Kuipken" een leer- en werkschool, die op het einde van de 19de eeuw in handen komt van de zusters augustinessen van het klooster aan de Marktstraat en er uitgroeit tot een klooster en school, waarvan de school tot op vandaag nog bestaat (nummer 32). Op de hoek van de Generaal Deprezstraat en de Steenbrugstraat, net aan het einde van de Stasegemsestraat dus, bevindt zich zeker al vanaf de 16de eeuw het goed "Te Stasegem". Reeds in het begin van de 18de eeuw is er sprake van een brouwerij op het Goed. In 1835 laat August Deconinck aan de overkant van de straat, op de hoek van de Brouwerij- en de Steenbrugstraat, een nieuwe brouwerij bouwen. Tevens voorziet hij twee huizenrijen voor het personeel van de brouwerij, één aan de huidige Generaal Deprezstraat en één aan de toenmalige Dorpsstraat (zwaar verbouwd). Deconinck, die van 1858 tot 1860 dienstdoend burgemeester is van Harelbeke, is in 1874 ook de bouwheer van de latere parochiekerk van Sint-Augustinus. Deze laat hij enerzijds bouwen als begraafplaats voor zichzelf en zijn familieleden en anderzijds probeert hij zo ook een nieuwe parochie op te richten. De kerk zal echter gedurende meer dan 20 jaar dienst doen als opslagplaats voor bier. De parochie Stasegem wordt pas opgericht in 1902, verscheidene jaren na de dood van August Deconinck. Op de hoek met de Spinnerij- en Vaartstraat wordt in de eerste helft van de 20ste eeuw een staakkapel ter ere van Onze-Lieve-Vrouw opgericht (vrij recent verdwenen). Circa 1962 worden links van het huidige nr. 78 voor de school van Stasegem twee geprefabriceerde paviljoenen met telkens twee klassen, een kleedkamer en een sanitaire cel opgetrokken naar de ontwerpplannen van de Kortrijkse Kunstwerkstede Gebroeders De Coene. De paviljoenen, opgebouwd met roodbruine, gebakeliseerde panelen en bedekt met aluminium, zijn in de winter van 2007-2008 gesloopt en de gronden in 2008 verkaveld en bebouwd met nieuwbouwwoningen. In 1991 breekt brand uit in de begin 20ste-eeuwse parochiezaal rechtover de kerk; in 1993 is een nieuwe zaal, zogenaamd het parochiaal centrum "De Schelp", opgebouwd naar een ontwerp van architecten Philippe De Hullu en Jan Debuyck cf. gevelstenen "ARCHITEKTEN CV DE HULLU DE BUYCK" "BOUWWERKEN ROGIERS STASEGEM" en bouwaanvraag van 1992.

Thans vrij lange straat, commerciële hoofdstraat van het gehucht Stasegem. Het eerste (en in oorsprong oudste) deel van de straat bestaat uit zwaar verbouwde en voornamelijk in het laatste kwart van de 20ste eeuw vernieuwde aaneengesloten bebouwing die oorspronkelijk hoofdzakelijk dateerde uit de 19de eeuw. Van deze panden zijn verschillende begane gronden ingenomen door commerciële ruimtes (bakker, slager enzoeer). Rondom de parochiekerk van de Heilige Augustinus, die zich ongeveer in het midden van de straat bevindt ter hoogte van de kruising met de Ommegangstraat, liggen ook sinds de 19de-begin 20ste eeuw de school (nummer 32), pastorie (nummer 35) en parochiaal centrum (nummer 34). Het Stadspark van Stasegem, aangelegd circa 2000 naar een ontwerp van Jos Pannecoucke uit Otegem en uitgevoerd door Tuinen Jacques Desauw uit Beveren-Leie (Waregem), scheidt de bebouwing van de parking ten noorden van de kerk. Het kleine park wordt gevormd door een begraasd binnenplein met bestaande kastanjeboom, oprit en het wandelpad in dolomiet, afgeboord met kasseien, en de integratie van het kaartershuisje in originele toestand.

Een tweede straatdeel is vanaf het begin van de jaren 1900 en voornamelijk in de jaren 1930 bebouwd met vrij originele, vaak eclectische burgerwoningen met kleine ommuurde voortuin. Vanaf de eerste bebouwing is dit deel van de straat ook beplant met bomen zie oude foto's. Het laatste straatdeel bestaat uit een gevarieerde, veel kleinschaliger bebouwing die in sommige gevallen haar oorsprong vindt op het einde van de 19de eeuw doch voornamelijk dateert uit de 20ste eeuw. Nummer 70, bakstenen burgerwoning van 1883 van het dubbelhuistype, typisch volume afgedekt door een pannen schilddak; eenvoudige, doch typerende detaillering zoals waterlijsten en baksteenlijst onder de goot; balkonvenster met originele smeedijzeren leuning; gewijzigde openingen op de begane grond en hedendaags schrijnwerk. Nummers 74-76 en nummer 60, eenlaagshuizen van respectievelijk 1876 en 1879 met later gewijzigde openingen. Uit het begin van de jaren 1900 dateren de woningen nummer 68, smalle woning met bewaarde voordeur, nummer 98 van 1911 met knipvoeg en imitatievenster op de verdieping met baksteenmetselwerk. Nummers 102-118, eenheidsbebouwing van eenlaagshuizen van twee à drie traveeën uit het begin van de 20ste eeuw, thans zijn bijna alle woningen aangepast qua openingen of volledig verbouwd doch bewaarde volumes; oorspronkelijk verankerde baksteenbouw zie nummer 104, en nummer 102 met lichte gevelberaping. Nummer 67, gelegen op de hoek met de Bosdreef en gebouwd in 1933, zie lichte art deco-inslag in de hoekige openingen. Verder ook nieuwbouw(appartementen).

  • Archief Technische Dienst Harelbeke, Bouwaanvragen: Harelbeke, 1962/76, 1992/126.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1880/7, 1884/96, 1887/17, 1911/28.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nr. 492: Caerte figurative van den grooten weg van Cortryck naer Audenaerde, zoo verre zig bestreckt de casselrye van Cortryck, zynde ten deel gecalseyt, beginnende aen de herberghe ghenaemt het Kruijsken digte bij de Gendtsche poorte der stad Kortryck tot aen de watermolen op de prochie van ter Vichten aen de Steene barriere, P.C. Steur, 1788.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Achste carte figurative van den achsten canton genaemt D'Halle palende oost de twee volgende cantons, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1933: Veertiende carte figurative vanden veerthienden ende lesten canton van Harelbeke buyten genaemt de Katte palende oost, ten noorden Den voorgaenden canton, in Landboek van Harelbeke-buyten, J. De Lannoy naar plan van F. De Bal, 1768.
  • BAERT K., CAUWE R., 100 jaar Sint-Augustinus. Een eeuw parochiaal leven in Stasegem (1902-2002), in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 22, Harelbeke, 2002, p. 107, 129, 139-144.
  • Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 158-159, 162, 168, 171.
  • CAUWE R., 100 jaar onderwijs in Stasegem door de zusters Augustinessen, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 7, Harelbeke, 1989.
  • CAUWE R., Harelbeke in oude prentkaarten waarin ook enkele afbeeldingen van Stasegem, Zaltbommel, 1972, nr. 71-72, 75.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1934, Deel XV, kolommen 142-143.
  • DEGRANDE V., Inventaris van kapellen in West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, in Inventaris van kapellen in West-Vlaanderen, Assebroek, 2005, nr. 13.
  • LAMPAERT F., De Harelbeekse straatnamen in 1845, in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 2, nr. 3, 1999, p. 4.
  • Natuur in cultuur, Het stadspark, in Van nature een monument. Open Monumentendag Vlaanderen, zondag 12 september 2004, Harelbeke, 2004.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 58-59.
  • WOSTIJN A., Het klooster van de Heilige Augustinus in Harelbeke, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 10, Harelbeke, 1991, p. 151-152.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoningen

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis van 1922

  • Omvat
    Burgerhuis van 1925

  • Omvat
    Burgerhuis van 1926

  • Omvat
    Burgerhuis van 1931

  • Omvat
    Burgerhuis van 1934

  • Omvat
    Burgerhuizen van 1927

  • Omvat
    Dorpswoning van 1927

  • Omvat
    Dorpswoning van 1933

  • Omvat
    Dorpswoningen van 1928

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis van 1925

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis van 1927

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van 1916

  • Omvat
    Herdenkingsmonument Eerste en Tweede Wereldoorlog

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Lourdesgrot

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Augustinus

  • Omvat
    Pastorie

  • Omvat
    Sint-Augustinusschool

  • Is deel van
    Harelbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stasegemdorp [online], https://id.erfgoed.net/themas/14835 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.