Geografisch thema

Brugsesteenweg

ID
14886
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14886

Beschrijving

Steenweg (N50) in het uiterste westen van Hulste, vertrekkend vanop het grondgebied van Kortrijk ter hoogte van de Ringlaan en lopend naar de grens met de buurgemeente Kuurne. De steenweg vormt grosso modo de westelijke grens tussen Hulste en Lendelede. De straatnaam verwijst naar de functie van de straat als verbindingsas tussen Brugge en Kortrijk. De benaming "Brugsche kalsijde" wordt volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1902 doch de huidige benaming komt pas in voege vanaf 1971.

Een ouder tracé (voormalige Romeinse heerweg?) tussen Kortrijk en Brugge wordt in 1749-1750 rechtgetrokken met de aanleg van de Brugsesteenweg als stimulans voor de ontsluiting van de steden, de uitbreiding van de wegeninfrastructuur en het verbeteren van de handel en nijverheid tijdens het bewind van Maria-Theresia van Oostenrijk. De oudere verbindingsweg is weergegeven op de figuratieve kaart van de heerlijkheid Gryspersche (1642) als "strate vanden absul nar cortryck" en op een kaart van 1716 uit het landboek van Hulste. Voor het gedeelte van de steenweg dat door het Absulbos te Hulste loopt (Abtsulstraat) worden twee bunders, 400 lands en 70 kleine roeden grond onteigend van de Kortrijkse Groeninge-abdij.

Eerste weergave van de echte steenweg op de Tiendekaart van Hulste (circa 1760-1765) als "Calsyde wegh loopende van de Stadt Cortryck naer Brugge"; weergave van twee grote hoeves (nummers 15A-17 en nummer 26) en een volume op de hoek met de Barzestraat. In 1765 wordt langs de steenweg de "Jonckhere's molen" opgericht (nummer 75). Op een kaart van een beperkt stuk land rond de steenweg, opgemaakt in 1768 door Anthone van Outrive, wordt de Brugsesteenweg aangeduid als "Calsiewegh van Cortrijck naer Brugge"; weergave van de hoeve "'t Populierenhof" (nummers 15-17A). Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), loopt de met bomen omzoomde "Chaussée de Courtrai à Bruges" tussen de Lampernissebeek en de Barzestraat nog door een beboste omgeving; weergave van enkele sterk verspreid gelegen hoeves, waaronder twee grote omwalde hoeves (nummers 15A-17 en nummer 26). Op een kaart uit het vernieuwde renteboek van de heerlijkheid Cleen Diestvelt van 1778 wordt de steenweg aangeduid als "Den Steenwegh loopende van Brugge naer Cortryck".

In de 19de eeuw ontwikkelt de steenweg, gekend als de "Brugsebaan", zich verder tot één van de belangrijkste verbindingswegen van Zuid-West-Vlaanderen. Op de Atlas der Buurtwegen (1845) aangeduid als "Route de Bruges à Courtrai". Op de Popp-kaart (1856) zijn slechts enkele sites aanwezig; de hoeve "'t Populierenhof" (nummers 15A-17), hoeve zogenaamd "Clerck" (nummer 26) bij de Lampernissebeek, de "Tuillerie Absul" (pannenfabriek ter hoogte van het voormalige Absulbos dat circa 1800 volledig is gerooid), enkele volumes ter hoogte van de Hazenstraat (links van nummer 64) en de molensite van Jonckheere (nummers 75-77).

Door zijn functie als verbindingsweg bevinden zich tijdens de tweede helft van de 19de eeuw en in de eerste helft van de 20ste eeuw verschillende herbergen/ afspanningen langs de steenweg. Ook locatie van enkele belangrijke kleinschalige industriële sites op het einde van de 19de eeuw zoals de molensite Jonckheere en brouwerij Masureel (nummer 58). In de tweede helft van de 19de eeuw, toename van de bebouwing bij het kruispunt met de Barzestraat en de Hulstemolenstraat (Lendelede).

Circa 1900 wordt de verharding van de steenweg verbreed, zodat twee wagens elkaar konden kruisen. Op 8 mei 1935 wordt de gekasseide steenweg gebetoneerd.

Volgens het kadaster wordt de Jonckheere molen (nummer 75) in 1951 ontmanteld; de literatuur dateert de afbraak echter in 1914.

Thans geasfalteerde, brede en rechte verbindingsweg met een heterogeen straatbeeld getypeerde door lintbebouwing. De oudste bebouwing - zoals hoeve "'t Populierenhof" (nummers 15-17A) - gaat uitzonderlijk terug tot vóór de aanleg van de steenweg, dus vóór 1750. De molensite Jonckheere ontstond in 1765 (nummer 75-77). Het grootste gedeelte van het gebouwenbestand klimt echter op tot de tweede helft van de 19de en/of het begin van de 20ste eeuw, zoals verscheidene voormalige, thans verbouwde herbergen/ afspanningen ("De Brouwerij" (nummers 48-50), "In De Jager" (nummers 57-61) en "Den "Ouden" Haze" (links van nummer 64). Nummer 48, voormalig woonhuis met werkplaats gebouwd in 1877 in opdracht van timmerman Contant Martin uit Lendelede; werkplaats achteraan later uitgebreid en in de 20ste eeuw verbouwd tot afzonderlijke woning (nummer 50). In 1908 wordt de herberg "De Brouwerij" in nummer 48 ondergebracht, uitgebaat door vlaswerker Achille Bostoen. De naam van de herberg verwijst naar de brouwerij Masureel op de hoek van de Brugsesteenweg en de Barzestraat (nummer 58). In 1952 houdt de herberg op te bestaan. Nummer 48, eertijds verankerde 19de-eeuws woning, aangepast in de 20ste eeuw onder meer aan de openingen.

Verder woningbouw uit de tweede helft van de 20ste eeuw, variërend van villa's uit de jaren 1960 tot recente bebouwing. Daarnaast ook (groot)handelszaken en horeca.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Hulste, 1877/2.
  • Rijksarchief Kortrijk, Familiearchief Descantons de Montblanc (Plotho), nr. 1949: Figuratieve kaart van de heerl. renten vande voorn. heerlichede van Gryspersche inde prochie van Hulste noort west vande kercke op d'oostsyde van de straete soomen gaet van Cortrick naer de Abesulbusch scheedende mettre straete van Lendele naer Hulste op de zuitsyde mette straete naer de Walleghemmeulen opde noortsyde ende oostwaert scheede jegens de heerlichede van Wareghem, 1642.
  • Rijksarchief Kortrijk, Familie Fonds II, nr. 1268: Vernieuwing van de Rentebouck der Heerelyckhede van Cleen Diestvelt inclaverende in de prochien van Heestert, Ooteghem, Deerlijk, Hulste en Lendelede, 1778.
  • Rijksarchief Kortrijk, Familie Fonds, nr. 1339: Figuratieve kaart en meting van een stuk land waardoor de Brugse Calsiewegh is getrokken, gelegen op Hulste en Lendelede met een afbeelding van een omwalde hoeve, Anthone van Outrive, 1768.
  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Hulste, nr. 81: Caerte figurative van het sesde deel der prochie van Hulste van westen de prochie van Lendelede en suyd noort en oost de straete comende van Lendele en loopende so oost waert naer de Groote heirbaene van Cortryck op Thieldt..., in Lantbouck ende afmetinghe der prochie van Hulste, Pieter Stueperaert, 1716.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kerkarchief Harelbeke, nr. 2887c: Plan van de tienden van Harelbeke gelegen in de zes wijken van Hulste, eind 18de eeuw (circa 1760-1765).
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel II, Brugge, 1921, kolom 930.
  • Familiegeschiedenis Masureel, Wortegem-Petegem, 2001, p. 97-99.
  • KERCKHOF P., Hulste en zijn wegen op kaart omstreeks 1850, Hulste, 1982, p. 3.
  • OPSOMER J., DECROIX L., Brouwerijen en herbergen Bavikhove-Hulste, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 25, Harelbeke, 2006, p. 106.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 10.
  • Hulste info, geraadpleegd op 10/08/2009.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Herberg De Barrière

  • Omvat
    Herberg De Jager

  • Omvat
    Herberg Den Ouden Haze

  • Omvat
    Hoeve 't Populierenhof

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Landgebouwen

  • Omvat
    Site Jonckheere Molen

  • Is deel van
    Hulste


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brugsesteenweg [online], https://id.erfgoed.net/themas/14886 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.