Geografisch thema

Zandbergstraat

ID
15030
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15030

Beschrijving

Straat met grosso modo recht tracé beginnend bij het Kerkplein en eindigend bij de Heilig Sacramentstraat. De straat maakt een knik ter hoogte van de Peerstalvoetweg, waar ook een pleintje gelegen is. Eerste straatgedeelte geasfalteerd vanaf de Kaplotestraat voorzien van betonklinkers. Oorspronkelijk was enkel het straatgedeelte tussen het Kerkplein en de Nieuwstraat voorzien van kasseien. De huidige straatnaam verwijst naar de herberg de "Zandberg", die zijn naam te danken had aan een toponiem, een zandige verhoging in het reliëf. In de 16de eeuw wordt het eerste straatgedeelte aangeduid met de naam "Crommewalstrate" en later de naam Pollepelstraat. Tot in de 19de eeuw werd de naam Pollepelstraat gebruikt.

De oudst gekende weergave van de straat is terug te vinden op de kaarten horend bij het renteboek van de heerlijkheid Oyghem (1640). De bebouwing bestaat uit vijf vrijstaande woningen ingeplant op percelen tegenaan het Kerkplein. Een gelijkaardige situatie is terug te vinden op kaarten uit het renteboek van het Hauweelsche van 1645. In het landboek van circa 1756 wordt de straat weergegeven. De bebouwing concentreert zich in het eerste straatgedeelte tussen het Kerkplein en de Pastoor Termotestraat. Voorbij dit kruispunt met de Kaplotestraat weergave van een hoeve met bijhorende boomgaard. Een gelijkaardige situatie is terug te vinden op de kaart van Ferraris (1770-1778).

In de loop van de 19de eeuw neemt de bebouwing toe. De bebouwing concentreert zich nog steeds tussen het Kerkplein en de Pastoor Termotestraat. In 1783 wordt de Zandbergmolen met bijhorend molenhuis hier gebouwd. De molen was ten noordwesten van de Zandbergstraat gelegen in de huidige Nieuwstraat. De Nieuwstraat werd aangelegd op initiatief van brouwer Jules Vandenbrande, eigenaar van de Zandbergmolen. Het molenhuis stond ter hoogte van het "Zandbergplein" waar de huidige verbreding van de straat is. In de Atlas der Buurtwegen (circa 1843) aangeduid met de huidige straatnaam en omschreven als "chemin de l'église de Wyngene dans cabaret den zandberg au chemin dit H. Sacramentstraet". De bebouwing concentreert zich nog steeds in het eerste straatgedeelte tussen het Kerkplein en de Pastoor Termotestraat, vooral ter hoogte van het "Zandberg Cabaret". Aanwezigheid van een pleintje ter hoogte van het huidige nummer 27.

In de loop van de 20ste eeuw wordt de straat stilaan dicht gebouwd met uitzondering van het straatgedeelte tussen de Nieuwstraat en de Heilig Sacramentsstraat. Tot op vandaag worden daar nog niet bebouwde percelen bebouwd.

Op de hoek met de Pastoor Termotestraat aanwezigheid van een school. Voormalige huishoudschool zie opschrift. Nu in gebruik als kleuter- en basisschool en kinderdagverblijf. De huishoudschool wordt opgericht in 1895 door bestuurder Rooms. De school kent verschillende uitbreidingen.

Door het bouwen en verbouwen is een heterogene bebouwing tot stand gekomen met verschillende functies, voornamelijk woon- en onderwijsfunctie en in beperkte mate commerciële functie. Ook grote schaalverschillen gaande van kleinere arbeiderswoningen van drie à vier traveeën en grootschalige herenhuizen van vijf traveeën en afzonderlijke poorttravee. Voorbeelden van kleine arbeiderswoning zijn onder meer nummer 47, een verankerde baksteenbouw in combinatie met wit geglazuurde baksteen. Veelal verbouwde volumes, bestaande woningen worden voorzien van een nieuw gevelparement. Vanaf de Nieuwstraat een verspringende rooilijn die van toepassing is vanaf de jaren 1960.

  • Rijksarchief Brugge, Fonds aanwinsten, nr. 2718.
  • Rijksarchief Brugge, Schenking Van Caloen, nr. 18.
  • Rijksarchief Brugge, Gemeentearchief Wingene, nr. 71.
  • LAMS L., Wingene, in HOLLEVOET F., Als straten gaan ... praten, Tielt, 2005, p. 285.
  • LAMS G, VANDEWIELE A., Wingene en Zwevezele door de jaren heen. Een verleden voor mensen van heden, 1990, p. 34.
  • PATTEEUW J., Wingene in oude kaarten van 1600 tot 1800, in Ons Wingene, jaarboek 5, 2002, p. 12-30.

Bron: GILTÉ S. & BAERT S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Café met feestzaal

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Elektriciteitscentrale

  • Omvat
    Gekoppelde dorpswoningen

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis van 1903

  • Omvat
    Modernistisch hoekpand

  • Is deel van
    Wingene


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zandbergstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15030 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.