Geografisch thema

Karel van Lotharingenstraat

ID
15133
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15133

Beschrijving

Straat met geknikt L-vormig tracé tussen Vismarkt en Vaartstraat. De aanleg van de straat dateert van 1900-1902 toen, na de overwelving in 1879-1882 van de Dijle-arm tussen Lei en de Sint-Geertruisluis, het Stadsbestuur tot verfraaiing en sanering van dit stadsgedeelte overging tot de overwelving van het gedeelte van de Leijbeek tot de Vaartstraat en de aanleg van de Karel van Lotharingenstraat als directe verbinding tussen Vismarkt en Vaartstraat. Deze nieuwe straat werd getrokken midden door het domein van het voormalige augustijnenklooster, dat zich hier eertijds binnen de omtrek Vismarkt, Augustijnenstraat, Vaartstraat, eerste stadsmuur en Dijle uitstrekte (zie Vaartstraat nr. 37). Ingevolge de secularisatie op het einde van de 18de eeuw werd dit complex echter deels verbouwd, deels gesloopt en verkaveld.

Qua architectuur opteerde de Stad voor een globaal ontwerpplan, waarbij onder meer de 17de-eeuwse relicten van het voormalige augustijnenklooster dienden te worden gerestaureerd of de gevelarchitectuur minstens te worden getransponeerd in de nieuw te bouwen panden. Verder diende de oostwestelijke straatwand te worden samengesteld uit huizen in "cottage"-stijl, onderling gescheiden door hekwerk, teneinde de restanten van de eerste stadsomwalling zichtbaar te laten.

Bij de realisatie trad als voornaamste bouwheer A. De Becker-Remy op, die het merendeel van de terreinen reeds bezat of pas had ingekocht, de straataanleg grotendeels voor zijn rekening nam, ook een aantal gronden doorverkocht, en op de nieuwe kavels reeksen rij- en burgerwoningen liet optrekken. Als ontwerper werd Th. Van Dormael aangesteld, een architect met naam in het Leuvense en omgeving: als eigenaar van het huidige nr. 25 liet hij een gedeelte van de vroegere kloostervleugel met torenrestant restaureren en verbouwen tot eigen woning. De overige panden in de straat daarentegen werden opgetrokken in een tijdstyperende architectuur, nrs. 11 tot 23 op de funderingen van de voormalige Dijlevleugel van het klooster. Het geheel resulteerde dus in een nieuwe residentiële buurt gekarakteriseerd door homogene eclectische gevelwanden met voornamelijk neogotische, neotraditionele of neo-Vlaamse-renaissance inslag, die op het recent gesloopte nr. 5 na tot op heden nog vrij goed bewaard bleven. Voor het afgeschuinde hoekpand nr. 33 (1901) zie Vaartstraat nr. 53; nr. 31 dateert van later (1933).

Hiernaast waren kant Vismarkt voornamelijk bedrijfsgebouwen ingeplant. Zie in nummers 1-3 waar zich in 1898, na verbouwing en uitbreiding van een vroegere olieslagerij en zeepziederij, de bekende voormalige rijwiel- en automobielfabriek "Usines Delin" vestigde; van 1903 tot 1940 betrokken door de Stedelijke Beroepsschool voor Jongens, nadien stadsmagazijn, in 1956 vervangen door kantooruitbreidingen van de RTT (Belgacom) en recent (2004-2005) omgevormd en herbestemd tot een woning- en kantoorcomplex met gelijkvloerse winkel aan de Vismarkt. Aan de overkant, ter hoogte van nummers 2-6, waren de magazijnen en garages van de ijzerwarenhandel L. Liberton gevestigd, later van de gebroeders Peeters - recent deels vervangen door nieuwbouw en deels gerenoveerd tot kantoren- en appartementencomplex - die ook verderop, ter hoogte van nummers 27-29, in 1939 een ijzerwarenmagazijn lieten optrekken ter plaatse van de gesloopte "IJsfabriek van Leuven", sinds 2004-2005 ingenomen door de nieuwbouw van het wooncomplex "Ter Steenpoort".

Aan de straatknik voorbij nummer 25 situeren zich de Sint-Geertruisluizen: in 1990-1992 werd het oude bouwvallige verdeelwerk Dijle-Leibeek vervangen door een automatische installatie met bouw van nieuwe stuwen, bedieningsbrug, visstrap en toegang tot het Sint-Geertruipark.

  • Archief ROHM Vlaams-Brabant, Monumenten en Landschappen: Karel van Lotharingenstraat; beschermd stadsgezicht Sint-Geertruidomein (K.B. 06.11.1985).
  • Stadsarchief Leuven, Modern Archief: doss. 63223 (bouwverg. 13.06.1901), doss. 92622 (bouwverg. 07.04.1933), doss. 14262/999963 (bouwverg. 29.07.1939); Openbare Wegen/Waterlopen, doss. 9783; Wegen, bundel 11333; G.R., Res. 43 bijl. 5; Aktenboek 17, 1902, rep. 145 en 167; Bulletin Communal, 1900, p. 18-21, 144-147, 162-163; 1901, p. 113-114; 1902, p. 324-326.
  • LEFEVER F.A., Daar waar de Augustijnen woonden..., in Mededelingen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring voor Leuven en omgeving, deel 24, 1984, p. 97-132.
  • PEETERS M., Gids voor Oud-Leuven, Antwerpen, 1983, p. 99-100.
  • UYTTERHOEVEN R., Leuven Weleer. Langs bekende handelsstraaten naar Sinte-Geertrui en Tempelhof, deel 1, Leuven, 1985, figuren 12a-13c.
  • UYTTERHOEVEN R., Leuven Weleer. De Nieuwe Bovenstad: tussen "Statiestraat" en Tiensestraat, deel 2, Leuven, 1986, figuur 34a.
  • UYTTERHOEVEN R., Leuven Weleer. Van Volmolen tot Wilsele: langsheen de Dijlevallei en de Vaart, deel 4, Leuven, 1988, figuren 47a-c, 77c.

Bron: MONDELAERS L. & VERLOOVE C. met medewerking van VAN ROY D., VAN DAMME M. en MEULEMANS K. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Leuven binnenstad, Herinventarisatie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB2, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verloove, Claartje; Mondelaers, Lydie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Augustijnenklooster en watertoren Sint-Geertruisluis

  • Omvat
    Burgerhuizen naar ontwerp van Th. Van Dormael

  • Omvat
    Eclectische stadswoningen

  • Omvat
    Eerste stadsomwalling

  • Omvat
    Woning met atelier van Oscar Algoet en aanpalende woning

  • Is deel van
    Leuven


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Karel van Lotharingenstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15133 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.