Geografisch thema

Hemelstraat

ID
15351
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15351

Beschrijving

Korte centrumstraat die de Kortrijksestraat ten oosten verbindt met de Onze-Lieve-Vrouwstraat en Beverensestraat ten westen. Ontstaat pas in 1889 als afzonderlijke weg. Vormt voorheen het begin van de "Beverenstraet", zie Atlas der Buurtwegen (1846). De "Steenweg van Ardoye naar Beveren" wordt pas aangelegd in 1889, waarbij de weg wordt rechtgetrokken en een nieuwe aansluiting wordt gemaakt met de Kortrijksestraat ten zuiden van de Hemelstraat. De weg wordt op een gemeentelijk kaartje in de publicatie "Dit is West-Vlaanderen" (1960) al aangeduid als dicht bebouwde centrumstraat.

In archiefstukken uit 1623 en in het landboek van 1688 wordt een straat aangegeven als "Hemeryckstraetkin". Deze oorspronkelijke naamgeving "hemmerik" verwijst naar de ligging nabij een beek of een bocht van deze beek, in dit geval de Wermotebeek. Deze beek is thans volledig ingekokerd en liep vanaf de Oude Lichterveldsestraat zuidwaarts naar de Rode Beek. Later verbasterd tot Hemelrijkstraat en thans tot Hemelstraat.

Op de hoek met de Onze-Lieve-Vrouwstraat (Hemelstraat nummer 14) bevindt zich de Gemeentelijke Basisschool Ardooie, die instaat voor kleuter- en lager onderwijs. Tot 1842 geeft de gemeenteonderwijzer les in de armenschool. Wanneer deze wordt aangenomen als klooster, dient de gemeenteschool een ander onderkomen te vinden. Er wordt een dossier opgemaakt tot het bouwen van een nieuw schoollokaal, dat echter niet meteen wordt uitgevoerd. In 1844 huist de school in een gebouw ten noorden van de Hemelstraat. Vanaf 1847 komt de gemeenteschool tot een ongekende bloei door de ijver van schoolmeester Theodoor Diaz.

In 1851 wordt langs de Kortrijksestraat, tegenover het rustoord een nieuwe school gebouwd op gronden die eigendom bleven van de familie de Jonghe d'Ardoye (verdwenen). Omdat deze school al snel veel te klein blijkt, wordt in 1877 een nieuwe school gebouwd op een stuk grond langs de Hemelstraat (huidige locatie). Onder impuls van burgemeester Vanden Bussche wordt provinciaal bouwmeester Pierre Nicolas Croquison in 1875 aangesproken tot het ontwerpen van de nieuwe school, naar het model van deze van Wevelgem. Ten gevolge van de schoolstrijd loopt de school in 1879 leeg. Na de schoolstrijd stromen de meeste leerlingen terug naar de gemeenteschool, die officieel gemengd wordt. In de Eerste Wereldoorlog wordt de school ingenomen door Duitse troepen en omgevormd tot paardenstallen, het schoolhuis wordt de woonst van de Ortskommandant. In 1918 waren de schoolgebouwen erg beschadigd. Tijdelijk verhuist de gemeenteschool opnieuw naar de Academie in de Kortrijksestraat. De plannen tot herstel en uitbreiding van de gemeenteschool (1920) waren van de hand van de Ardooise architect Jerome Deboutte. De werken werden bekostigd door het Fonds voor Oorlogsschade. Langs de kant van de straat komt een feest- of turnzaal. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden opnieuw soldaten ondergebracht in de schoolgebouwen. In 1964 wordt voor het eerst kleuteronderwijs ingericht. De lagere school wordt in afzonderlijke leerjaren opgesplitst, de drie lagere klassen kregen voorlopig onderdak in de vroegere Academie in de Kortrijksestraat. In 1969 wordt begonnen met de bouw van een volledig nieuw schoolgebouw, naar ontwerp van architect Lucien Lattrez uit Ardooie. In 2007 worden de gemeentescholen van Ardooie en Koolskamp gefusioneerd. Aan de gebouwen in de Hemelstraat wordt een bijkomende verdieping toegevoegd, naar ontwerp van architect Griet Spruytte uit Ardooie (2009).

Woon- en onderwijsfunctie. Smalle straat aangelegd in betonklinkers, aan weerszijden dichtbebouwd. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt nog losse bebouwing weergegeven, rond het midden van de 19de eeuw komen voornamelijk kleine dorpswoningen voor, vaak gekoppeld in een rij van twee of meerdere woningen. Onder meer nummers 2-4: tweewoonst in roodbakstenen éénlaagsbouw onder zadeldak in Vlaamse pannen, met witgeschilderde straatgevel met zwarte gecementeerde plint. Nieuwe lijstgoot. Vergrote rechthoekige muuropeningen. Westelijke zijgevel van nummer 4 in witgeschilderde cementering, voorzien van twee gevelkapellen met beeld Onze-Lieve-Vrouw met Kind: oudere rondbogige gevelkapel met omlijsting in zwarte baksteentjes, met beglaasd ijzeren deurtje; nieuwere mijtervormige gevelkapel met omlijsting in rode baksteen, met beglaasd houten deurtje, voorhangend bloembakje en opschrift: "DE HEMELSTRAAT AAN / ONZE MOEDER MARIA". Laatst genoemde gevelkapel is opgericht na de bevrijding in 1944.

Het huidige straatbeeld wordt bepaald door bebouwing uit het tweede en derde kwart van de 20ste eeuw. Nummers 1-3, samenstel van twee enkelhuizen van twee bouwlagen en telkens twee traveeën onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met straat), volgens kadaster opgetrokken in 1933-1934. Geprofileerde houten kroonlijst; rechthoekige muuropeningen onder witgeschilderde betonlateien, met bewaard schrijnwerk (schuif- en T-ramen), nieuwe deuren. Nummer 16, woning gelegen op de as van de straat. Verbouwing uit 1941 van een oudere woning uit 1903. Dubbelhuis van twee bouwlagen en drie traveeën onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met straat). Centrale verdiepte inkom met getrapte dagkanten. Rechthoekige muuropeningen met bewaard houtwerk, op begane grond met groen glas in lood in de bovenlichten. Op de verdieping een centrale balkondeur met buisleuning. Natuurstenen onderdorpels en plint. Noordelijke lagere aanbouw. Rechts van nummer 19 een loods met getrapte gevel. Naast nummer 12 de toegang tot bedrijfsgebouwen Declercq-Declercq.

Overige bebouwing voornamelijk derde kwart 20ste eeuw, volumes van twee bouwlagen met rood baksteenparement en rechthoekige muuropeningen, onder pannen zadeldaken.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ardooie, 1903/2, 1933/42, 1934/33, 1941/4.
  • Provinciaal Archief West-Vlaanderen, Archief 1874-1940 A.4, nr. 93i: Ontwerp lagere gemeenteschool Ardooie, door architect P. Croquison, 1877-1880.
  • DENDOOVEN L., Dit is West-Vlaanderen. Steden, gemeenten, bevolking, 1960, p. 74.
  • VAN ACKER L., De geschiedenis van het gemeentelijk onderwijs te Ardooie, Ardooie, 1973.
  • VAN ACKER L., Een paar oude plaatsnamen uit Ardooie en Koolskamp, in Jaarboek van de heemkundige kring Ardooie-Koolskamp, jg.3, 2007, p. 101-105.

Bron: SANTY P. & BOONE B., met medewerking van CALLAERT G. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ardooie, deelgemeente Koolskamp, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL44, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Boone, Benjamin
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Is deel van
    Ardooie

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hemelstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15351 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.