Geografisch thema

Izegemsestraat

ID
15355
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15355

Beschrijving

Rechte steenweg die in het verlengde van de Kortrijksestraat vanaf de Oostlaan het dorpscentrum van Ardooie verbindt met het zuidelijker gelegen Izegem. Ter hoogte van het kruispunt met Sterrestraat en Langestraat maakt de weg een lichte bocht.

De Ferrariskaart (1770-1778) beeldt het oude tracé van de weg af, dat zich licht kronkelend naar het zuiden begeeft. Het tracé loopt behoudens enkele bochten nagenoeg op het huidige tracé, met uitzondering van de afstand tussen de Ysselmeersstraat en de Vernagelingstraat, waar het oude tracé voor een groot stuk over de huidige Bruinbergstraat en een onverharde zijtak daarvan loopt. De straat wordt op Atlas der Buurtwegen (1846) weergegeven als "Iseghemstraet" en omschreven als "Chemin d' Ardoye à Iseghem". Op de kaart Vander Maelen (1850) wordt het oude tracé van de weg nog weergegeven, maar wordt ook het nieuwe (aan te leggen?) tracé reeds aangeduid. De topografische kaart van het Dépôt de la Guerre (1875, op basis van terreingegevens uit 1863) duidt de toestand uit 1863 aan, waarbij het nieuwe traject nog niet voorkomt. De aanleg van de nieuwe steenweg, bestaande uit het rechttrekken en verbreden van de bestaande weg gecombineerd met de aanleg van een nieuw straatdeel, wordt geregistreerd bij kadaster in 1875. Op grondgebied Emelgem wordt de Ardooisestraat volgens literatuur aangelegd in 1873. Rond 1900 wordt de Izegemsestraat omschreven als een smalle kasseibaan, aan de ene zijde geflankeerd door een nog smallere zomer- of aardeweg. De straat wordt op een gemeentelijk kaartje in de publicatie "Dit is West-Vlaanderen" (1960) aangeduid als steenweg van groot verkeer en benoemd als "Izegemstraat". In de periode 2007-2009 is de straat heraangelegd.

In 1909 wordt de tramlijn Ardooie - Izegem aangelegd, die doorheen de Monseigneur Roelensstraat, Motestraat en Izegemsestraat het dorpscentrum van Ardooie (met onder meer tramverbinding richting Zwevezele) verbindt met dat van Izegem. In 1952 wordt de tramlijn vervangen door een busdienst.

Langs de Roobeek wordt aan de westzijde van de Izegemsestraat in 2006-2007 een waterspaarbekken van 1,5 ha aangelegd, om een oplossing te bieden voor het watertekort voor irrigatie in de landbouw en als buffer te dienen bij overstromingsgevaar.

Het toponiem "Iseghemstraete" komt reeds voor in een straatschouwing uit 1686, "Yzeghemwech" wordt vermeld in disrekeningen uit 1553-1554. Nabij het kruispunt met de Bruinbergstraat komt op de Ferrariskaart (1770-1778) de herbergnaam "Drye Beken" voor, het toponiem verwijst naar een gelijknamige waterloop, reeds vermeld in de ommeloper van Ardooie uit 1688.

Op de grens van Ardooie en Kachtem en op een dertigtal meter van de grens met Emelgem bevindt zich het gehucht "Krupendeerde", ontstaan op de kruising gevormd door de wegen van Roeselare naar Meulebeke (Kachtemsestraat-Lijsterstraat) en van Ardooie naar Izegem (Izegemsestraat), en zich vooral ontwikkeld in de loop van de 19de eeuw. De Ferrariskaart (1770-1778) duidt een grote kapel aan op de huidige plaats, met enige aanvullende bebouwing op de tegenoverliggende straathoek. Een herberg- of gehuchtnaam wordt niet weergegeven. Het primitief kadasterplan (1817) geeft op de noordwestelijke hoek van het kruispunt met de Kachtemsestraat het "Cruyp in d'aerde Cabaret" weer. Op de zuidwestelijke hoek van het kruispunt (met de Lijsterstraat) wordt de kapel weergegeven. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) wordt de herberg vermeld als "Kruipt in d'Aerde, Cabaret". Naast de kapel komt een rij van drie huizen voor. Rond 1900 is het gehucht al aangegroeid tot een tiental huizen, waarvan vier herbergen (toponymie en kapel, zie Izegemsestraat (naast nummer 109)/ Lijsterstraat).

Drukke verbindingsweg, voornamelijk met woon-, agrarische en verbindingsfunctie. Op de Ferrariskaart (1770-1778) komt langsheen de weg verspreide bebouwing voor, hier en daar dichtere concentraties, onder meer bij het gehucht "Den Spriet", ter hoogte van het kruispunt met de Vierwegstraat, bestaande uit een losse cluster van een tiental woningen en kleine hoeves, thans verdwenen of vernieuwd, en ter hoogte van de herberg "Drye Beken" (kruispunt met huidige Bruinbergstraat). Ook op de plaats van de huidige nummers 6-8 is al bebouwing weergegeven, thans verbouwde eenlaagsbouw, langsheen en haaks op de straat. Op het primitief kadasterplan (1817) weergegeven als rij van drie kortwoonsten. Nummer 15, reeds voorkomend op de Ferrariskaart (1770-1778), op het primitief kadasterplan (1817) als samenstel van twee kleine woningen, haaks op de straat georiënteerd. Eigendom van Joseph Feys, bij kadaster gekend als werkman te Ardooie. Rond de huizen lag een boomgaard. Thans eenlaagsbouw met witgeschilderde gepleisterde gevels met voegimitatie, onder zadeldak in Vlaamse pannen. Vergrote en vernieuwde muuropeningen. Houten voordeur met beglazing en hekwerk. Parallel ten zuiden het voormalig schuurtje/stalletje, in rode baksteenbouw en deels beplankt, onder zadeldak in Vlaamse pannen. Tweede deel van het samenstel in blote baksteenbouw en thans als bergruimte deel uitmakend van Tombrugstraat nummer 2. Nummer 18, gerenoveerde hoeve met gebouwen in U-vormige opstelling. Site opklimmend tot de 18de eeuw, zie voorkomen van bebouwing op de Ferrariskaart (1770-1778). Thans met vernieuwd woonhuis ten noorden, en ingrijpend verbouwde bakstenen schuur en stal.

Gerenoveerde voormalig hoeves nummers 30 en 32 reeds voorkomend op primitief kadasterplan (1817). Site met bebouwing voorkomend op de Ferrariskaart (1770-1778). Nummer 30 met L-vormige opstelling van woonhuis en landgebouw, met tweede landgebouw ten noorden. Woonhuis met stal thans vernieuwd. Landgebouw verbouwd, nieuwere stalletjes (interbellum) ten noorden, in rode baksteen onder pannen zadeldaken en met rechte muuropeningen. Nummer 32, met schuurvolume haaks op straat en samenstel van twee boerenhuizen op plaats van huidige nieuwe woning. Het linkerdeel had apart zuidelijk landgebouw en ovenkot. Huidige gerenoveerde schuur in rode baksteenbouw onder zadeldak in mechanische pannen (nok haaks op straat), gevels met sporen van nokverhoging. Zijpuntgevel met getoogd laadluik en mijtervormige kapelnis. Erfgevel met schuurpoort, getoogde staldeurtjes en kleine stalvensters, wagenhuis onder houten latei.

In de loop van de 19de eeuw worden veel oudere sites vernieuwd, verbouwd of aangepast. Aanvullende nieuwbouw dateert voornamelijk uit de 20ste eeuw. Nummer 111, vermoedelijk gebouwd circa 1900. Recent vernieuwd met nieuw parement en nieuw schrijnwerk. Eénlaags onder zadeldak en met getoogde muuropeningen.

Diverse typerende woningen opgetrokken tijdens het interbellum. Nummer 2, roodbakstenen enkelhuis van twee traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak in mechanische pannen, nieuwe kroonlijst, rechte muuropeningen onder betonlateien (nieuw schrijnwerk), bewaarde houten voordeur met rechthoekig bovenlicht, plint in siercementering. Nummer 37, enkelhuis in rode baksteenbouw onder zadeldak in zwartgeglazuurde mechanische pannen (nok parallel met straat). Rechtererkertravee, linkeraanbouw onder half schilddak. Verdiepte in kom onder betonluifel en apart bovenlicht, vernieuwde deur. Rechte muuropeningen, witgeschilderde betonbanden; voortuintje afgescheiden door laag bakstenen muurtje. Nummer 4 is aangebouwd aan de nr. 6 tijdens interbellum, deuropening met afgeronde dagkanten, onder betonluifel en apart bovenlicht, nieuw schrijnwerk. Nummer 5, kleine interbellumwoning in roodbakstenen eenlaagsbouw onder zadeldak in zwartgeglazuurde mechanische pannen (nok parallel met straat). Gevel verlevendigd door gebruik van gele baksteen in horizontale banden, baksteenfries en alternerend boven de geometrisch uitgewerkte en witgeschilderde betonlateien van de muuropeningen (vernieuwd schrijnwerk). Voortuintje met laag bakstenen muurtje.

Overige bebouwing uit de tweede helft van de 20ste eeuw voornamelijk bestaande uit alleenstaande woningen in tuin. Oudere hoevesites worden herbouwd of vernieuwd, enerzijds voor verdere uitbating, zie nummers 97-99, anderzijds voor residentiële bewoning, zie nummer 60: nieuwbouwvleugels in hoevestijl, op oudere site reeds voorkomend op de Ferrariskaart (1770-1778) als twee volumes op L-vormig grondplan. Mogelijk met integratie van oudere volumes.

Industriële bedrijvigheid te vinden bij nummer 35, Govar industriebouw en bij nummer 93 aan de hoek met Cijnsmolenstraat: maalderij Verhoest, waarvan het oudste gedeelte dateert uit 1961.

  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel III, Brugge, 1923, kolom 526; Deel VI, Brugge, 1926, kolommen 890-891.
  • DENDOOVEN L., Dit is West-Vlaanderen. Steden, gemeenten, bevolking, 1960, p. 74.

Bron: SANTY P. & BOONE B., met medewerking van CALLAERT G. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ardooie, deelgemeente Koolskamp, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL44, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Boone, Benjamin
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Café en dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning en smidse

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Herberg De Wandeling

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Kruipendaarde

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapel

  • Omvat
    Wegkruis

  • Omvat
    Wegkruis

  • Omvat
    Wegkruis met calvariebeelden

  • Is deel van
    Ardooie


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Izegemsestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15355 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.