Centraal gelegen vierzijdig plein van waar de centrumstraten vertrekken, onder meer de Kortrijksestraat en Monseigneur Roelensstraat ten zuiden en Stationsstraat ten noorden. Aan de noordzijde gekenmerkt door de kerk en achtergelegen pastorie. Op de noordwesthoek aansluitend op het Polenplein. Op de hoek met de Kortrijksestraat ligt een kleiner pleintje, gekend als de voormalige Botermarkt.

Een eerste kerkje wordt vermoedelijk op deze plaats opgetrokken door de monniken van de Sint-Amandsabdij van Elnone of van hun stichting Sint-Amandsproosdij te Kortrijk, die tijdens het ancien regime de altaarrechten of "altare" van de kerk bezitten. De abdis van het klooster van Montreuil bezat het patronaatsrecht van de kerk. Vermoedelijk wordt de kerk in 1559 vernieuwd. Volgens de overlevering wordt de kerk van Ardooie zwaar beschadigd tijdens de godsdienstberoerten in de jaren 1560-1570. In 1572 valt een bende plunderaars de kerk binnen, maar kunnen worden verjaagd. Rond 1580 wordt vermeld dat de *Sint-Martinuskerk zwaar beschadigd wordt tijdens de godsdienstoorlogen. Rond 1600 wordt ze (deels) heropgebouwd. In 1638 brandt de kerk uit door een blikseminslag. Kort daarop worden de herstellingswerken aangevat, bij een bezoek van de Brugse bisschop in 1642 zijn reeds twee delen van de beuk hersteld en wordt geld voor het herstellen van de voorkerk beloofd. Ook de toren wordt heropgebouwd.

Het dorpscentrum wordt reeds afgebeeld op de Pourbuskaart van het Brugse Vrije (1571, kopie door Claeissens in 1601). Daarop wordt een kleine kerk weergegeven met grote vieringtoren en omringend ommuurd kerkhof. Dorpsbebouwing bevindt zich voornamelijk ten oosten en zuiden van het Marktplein en langsheen de huidige Kortrijksestraat en Monseigneur Roelensstraat.

In 1639 wordt aan de oostzijde van het Marktplein, vanouds de "Plaats" genoemd, een nieuwe school gebouwd. De oude school wordt afgebroken. Aan de zuidwestzijde van het Marktplein wordt in 1663 de herberg "'t Paradijs" opgetrokken. In 1670-1671 is het hoogkoor van de kerk voltooid, op het einde van de 17de eeuw bestaat de kerk uit drie beuken. Volgens rekeningen wordt in de periode 1692-1693 in opdracht van pastoor Cattier een nieuwe pastorie gebouwd, op de plaats van de huidige.

In 1707 branden aan de oostzijde van het kerkhof enkele kleine huisjes af. In 1770 is het kosterijhuis (ten noordoosten van de kerk) onbewoonbaar geworden en wordt kort daarop afgebroken.

De Ferrariskaart (1770-1778) beeldt het dorpscentrum af met centraal de kerk met omringend kerkhof. Het kerkhof wordt aan de noordzijde omsloten door een bomenrij, aan de oost- en zuidzijde door een kerkhofmuur met op de zuidoostelijke hoek een woning, aan de westzijde door een huizenrij. Ten zuiden van de kerk strekt zich het marktplein uit, met in de zuidoostelijke hoek een kleiner pleintje (Botermarkt) gevormd door de hoek tussen de herbergen "Het Schaeck" en "Het Paradijs" en de Kortrijksestraat. Aan de zuid- en oostzijde van het marktplein bevindt zich aaneengesloten bebouwing. Ten noorden van de kerk met kerkhof bevindt zich de pastorie, nog aan drie zijden omwald en bereikbaar vanaf het kerkhof met een brug. Ten noordoosten ligt een dorpshoeve (zie Polenplein). Zelfde situatie voorkomend op een kaart van de dorpskern uit 1771 en op de kaarten bij het landboek van Ardooie uit 1778, met vermelding van de herberg "Het Schaeck", eigendom van de erfgenamen van Germanus de la Rue, te identificeren als "Het Damberd", gelegen op de plaats van het huidige gemeentehuis.

In 1798 vraagt de municipaliteit de gewezen pastorie als vergaderplaats te gebruiken. Wanneer de pastorie in 1804 terug in gebruik wordt genomen, is deze in erbarmelijke staat.

Het kerkhof ligt oorspronkelijk rond de kerk. Door de aanleg van een nieuwe begraafplaats in de Pittemsestraat in 1806 wordt het oude kerkhof geleidelijk aan de kerk onttrokken, zodat de marktruimte vergroot.

In het begin van de 19de eeuw sticht Ignatius de la Rue de brouwerij "De Hoop" ten westen van het Marktplein (nummers 7-9-11). Al in de jaren 1820 wordt de brouwerij voortgezet door de familie Vanden Bussche, die de brouwerij uitbreidt en vernieuwt en in de loop van de 19de en het begin van de 20ste eeuw een netwerk van herbergen en cafés opricht in Ardooie en omstreken. De brouwersfamilie Vanden Bussche behoort in de 19de en 20ste eeuw tot de Ardooise notabelen en levert doorheen de tweede helft van de 19de en de 20ste eeuw verscheidene Ardooise burgemeesters en schepenen.

Bij zijn aanstelling laat pastoor Welvaert een nieuwe pastorie bouwen, het ontwerp wordt door de gemeente goedgekeurd in 1826, door de provincie in 1827. In 1839 wordt vermeld dat zich op het oude kerkhof linden bevonden, er is sprake van een grafzerk van de familie Reynacx die ingemetseld zat in de zuidmuur van de kerk. Midden op het plein staat een linde, geplant als vrijheidsboom. De jonge linde is aangeplant in februari 2016, ter vervanging van de oorspronkelijke vrijheidsboom. Deze was wellicht geplant bij de onafhankelijkheid in 1830. Op oude postkaarten (circa 1900) wordt de boom vermeld als "Vrijboom" of "Arbre de la liberté". Eertijds was deze voorzien van een ijzeren hek met wapenschild van Ardooie. Het primitief kadasterplan (1817) en de Atlas der Buurtwegen (1846) toont nog steeds de afgesloten kerkhofruimte rond de kerk, ten oosten en westen door huizenrijen van de straat afgescheiden. De aaneengesloten bebouwing rondom het Marktplein is in de eerste helft van de 19de eeuw toegenomen. Het Marktplein wordt door de extra rij flankerende huizenrijen en de kerkhofbegrenzing kleiner weergegeven dan de huidige toestand. Ten zuiden bij het begin van de Kortrijksestraat valt het aparte Botermarktje op, gelegen bij de herbergen "Het Paradijs" en "Het Damberd". Oude postkaarten van voor de Eerste Wereldoorlog tonen op de Botermarkt een arduinen zuil. In 1889 wordt de Sint-Martinuskerk onder leiding van architect A. Verbeke aan de westzijde verlengd en met twee beuken uitgebreid, aangebouwd aan de noordzijde; de eertijds centrale vieringtoren komt zo in asymmetrische positie en wordt hersteld. Rond dezelfde periode, in 1887-1889, wordt de woning van brouwerij Vanden Bussche vernieuwd in de huidige eclectische stijl.

In het begin van de 20ste eeuw wordt de topografie en het uitzicht van het Marktplein grondig gewijzigd. Tot voor het begin van de 20ste eeuw is er aan de westzijde het "Hellestraatje" of "Ruelle de l'enfer", dat begon aan de zijgevel van de herberg "Het Paradijs" en via de hoek gevormd door het huis Vanden Bussche verder liep (om aansluiting te vinden met de huidige Brabantstraat) tussen enerzijds de achtergevels van de huizen met zicht op de markt, anderzijds de brouwerijgebouwen. In 1904 wordt de rij huizen ten oosten van het marktplein afgebroken. Ook de drie zuidelijke huizen van de huizenrij ten westen van de kerk verdwijnen.

In het begin van de 20ste eeuw wordt een muziekkiosk opgericht, verdwenen rond de Eerste Wereldoorlog. Over het oostelijke deel van het Marktplein loopt de tramlijn Hooglede-Roeselare-Ardooie-Zwevezele-Tielt, komende uit de Monseigneur Roelensstraat en verderlopend in de Stationsstraat.

In 1918 wordt de kerktoren door Duitse troepen gedynamiteerd. In zijn val richtte deze grote schade aan, onder meer aan het koorgedeelte. De *Sint-Martinuskerk wordt gedeeltelijk in 1919 en verder in 1922-1923 hersteld, onder leiding van architect Jos. Viérin. In 1921 wordt ten oosten van de kerk een oorlogsgedenkteken opgericht, naar ontwerp van de Ardooise architect Octave Devos. Op het einde van de 20ste eeuw wordt het gedenkteken bij de herinrichting van het Marktplein verplaatst.

In 1925-1926 wordt aan de zuidzijde van het Marktplein een nieuw gemeentehuis opgericht, naar ontwerp van de Ardooise architect Jerome Deboutte, op de plaats van de vernielde herberg "Het Damberd". In de jaren 1930 wordt de pastorie voorzien van een nieuwe voorgevel en uitgebreid aan achterzijde.

Op 26 mei 1940 wordt de kerk door Duitse vliegtuigen gebombardeerd. De kerk brandt uit maar de in 1923 heropgebouwde *kerktoren blijft intact. In de jaren 1947-1949 wordt een nieuw schip gebouwd, bestaande uit één grote ruimte, naar ontwerp van de Tieltse architect Albert Impe.

In de jaren 1970-1980 wordt de herberg "Het Paradijs" ingrijpend verbouwd met toevoeging van nieuw parement. In 1998-1999 wordt het Marktplein heraangelegd, waarbij onder meer het gedenkteken voor Monseigneur Roelens wordt verplaatst naar de Monseigneur Roelensstraat. In 1999 worden enkele kunstwerken geplaatst, onder meer De Erwtenplukster en De Ardooise Schildknaap. In oktober 2008 wordt op de parking aan zuidzijde van de kerk een "Star Walk" onthuld.

Plein ten zuiden en oosten van de kerk ingericht als parking in klinkers en kasseien en langs zuid-, west- en oost-zijde met bestrating, aansluitend op de centrumstraten. Op de parking is een "Star Walk" aangelegd. Voorliggend pleintje bij nummers 1-3 en 5 (voormalige Botermarkt), bestaande uit een rond waterbassin met fontein. Aan de ingang van de kerk is een 'levensboom' aangelegd, in kasseien en natuursteen als herneming van de sluitsteen boven de deur.

Woon-, handels-, diensten- en horecafunctie. Aaneengesloten bebouwing van twee bouwlagen. Aan de oostzijde met verbouwde interbellumwoningen, onder meer nummer 14. Nummer 16 met gepleisterde gevel en rechthoekige muuropeningen. Nummer 18 met roodbakstenen gevel, vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak in zwartgeglazuurde mechanische pannen. Nummer 22, gebouwd als samenstel met nummer 20 (verbouwd): roodbakstenen enkelhuis van twee bouwlagen en twee traveeën onder zadeldak in mechanische pannen (nok parallel met straat); vernieuwde kroonlijst; gebruik van gele baksteen voor de horizontale banden en in de strekken en baksteenfries; getoogde muuropeningen met vernieuwd schrijnwerk; op de borstwering met geblindeerd baksteenkader. Nummer 12, achteruitgelegen volume, vernieuwd in het derde kwart van de 20ste eeuw. Nummer 8, op de plaats van de voormalige herberg "De Hert", in de 19de eeuw gebruikt als gemeentehuis. Thans winkelruimte uit de jaren 1970, met bruine baksteen en glas; zuidelijke gevelkapel met gestileerd beeld Onze-Lieve-Vrouw met Kind.

Nummers 13-15-17: rijbebouwing uit het derde kwart van de 20ste eeuw, onder meer met winkelfunctie.

Nummers 1 en 6, bankgebouwen van twee bouwlagen uit laatste kwart 20ste eeuw.