Geografisch thema

Watervalstraat

ID
15527
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15527

Beschrijving

Rechte straat die vanaf de Stationsstraat, ter hoogte van het kruispunt met de Eekhoutstraat, noordwaarts loopt om nabij de spoorweg aansluiting te geven op de Fabriekstraat. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt het zuidelijke deel van de weg weergegeven, tussen twee hagen. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) wordt de weg weergegeven als landwegel op de linkeroever van de Roobeek, grosso modo over het huidige straattracé, met noordelijk gedeelte afbuigend naar het westen toe, om verbinding te maken met de huidige Elslanderstraat. Vermeld als "Watervallestraetje" en omschreven als "Sentier d 'Ardoye à la ferme Vervaeck par les Maisons dites De Lange Armoede". Rond 1880 wordt de landweg doorsneden door de aanleg van de spoorlijn. Door de inplanting van de fabriek Baertsoen-Buysse wordt de verbinding die over de spoorweg heen aansluiting gaf met de Knijffelingstraat, gesupprimeerd. Vanaf het begin van de 20ste eeuw wordt de straat bebouwd, in 1931 wordt ook het noordelijk tracé van de huidige straat aangelegd, vanaf de Van Hautestraat tot de Fabriekstraat, zie registratie bij kadaster. De straat wordt op een gemeentelijk kaartje in de publicatie "Dit is West-Vlaanderen" (1960) aangeduid als steenweg van groot verkeer.

Het toponiem "Watervalle" verwijst volgens De Flou naar een landerij in de buurt van deze straat, reeds vermeld in 1677 als "lant ghenaempt de watervalle". In de ommeloper van Ardooie uit 1688 wordt al het "Watervalle stratken" vermeld.

De bebouwing in de straat is vanaf het begin van de 20ste eeuw ontstaan als arbeiderskwartier nabij de fabrieken in de stations- en dorpsomgeving, onder meer de textielfabriek Baertsoen-Buysse (Fabriekstraat) en de schoenfabriek De Busschere (Brugstraat). In de jaren 1930 worden er sociale woningen gerealiseerd, door de Samenwerkende Maatschappij "Eigen Haard" uit Ardooie.

Dicht bebouwde straat met voornamelijk woonfunctie, voornamelijk bestaande uit arbeiderswoningen uit de eerste helft van de 20ste eeuw. De woningen worden soms gebouwd in opdracht van de werkgevers, maar ook al voor arbeiders die zichzelf een eigendom verschaften. Rond 1908 verschijnen de eerste kleine eenlaagswoningen aan de westzijde van de straat, in clusters van twee of drie, onder meer de nummers 47-49-51, gebouwd op verkavelde gronden van notaris van Campenhout (zie nummer 49 en nummer 51) en nummers 69-71 (verbouwd). Nummer 47 onder mansardedak maar voorzien van nieuw parement en vergrote muuropening. Nummers 59-61: woningen van twee bouwlagen, opgetrokken in 1909-1910 door Hendrik Herreman-Vanneste en Jules Vande Kerckhove-Van Coillie, bij kadaster gekend als werkmannen uit Ardooie (zie nummer 63). Enkelhuizen in traditionele baksteenarchitectuur met gebruik van geelbakstenen banden, korfbogige muuropeningen, vernieuwd schrijnwerk. Nummer 59 verbouwd.

In het interbellum wordt de straat verder bebouwd, zowel door particuliere eigenaars als door de Ardooise sociale bouwmaatschappij "Eigen Haard". Deze laat diverse groepen van volkswoningen oprichten, op gronden gekocht van de C.O.O. van Ardooie. Een eerste rij van 18 woningen wordt opgetrokken aan de oostzijde van de straat (nummers 58-92) en kort daarna een tweede groep woningen aan de westzijde van de straat: nummers 111-143. De clusters nummers 111-113, 133-137 en 139-143 zijn opgetrokken in 1933, naar hetzelfde ontwerp als de nummers 52-98, gekenmerkt door keperboogvormige druiplijst op de begane grond en koppel ramen onder betonlateien op de verdieping. Thans grotendeels verbouwd. Achter nummer 133 wordt in 1935 de weverij van Dierckens-Sabbe opgetrokken. De samenstellen nummers 119-121 en nummers 123-125 zijn opgetrokken in 1936, waarvan nummers 123-125 als nieuw type: in spiegelbeeldschema met vooruitspringend middenrisaliet op de verdieping en verticaal baksteenmetselwerk op de borstwering.

Overige bebouwing voornamelijk bestaande uit enkelhuizen in traditionele rode baksteenbouw. Nummers 2-4 opgetrokken in 1930 door aannemer Jules Popelier-Vanhecke, in spiegelbeeldschema met nummers 6-8, opgetrokken voor werkman Remi Vinckier. Nummer 2 met gecementeerde trapgevel en verbouwde begane grond, nummers 4-6 bakstenen eenlaagswoningen, beide met geschilderde gevels en vergrote muuropeningen (zie ook nummer 8). Nummer 16, opgetrokken in 1933 voor Edmond De Busschere uit Ardooie. Rode baksteenbouw van twee bouwlagen en drie traveeën onder pannen zadeldak, rechthoekige muuropeningen onder blauwgeschilderde betonlateien, bewaard houtwerk: T- en schuiframen, deels beglaasde deur met geometrisch hekwerk. Voortuin. Nummers 18-20, opgetrokken in 1934, eigendom van Maurits Vandekerckhove uit Kortrijk. Samenstel van twee woningen in spiegelbeeldschema, in lichtrode baksteenbouw onder pannen zadeldak. Rechthoekige muuropeningen met vernieuwd schrijnwerk, dubbel baksteenfries. Voortuin. Nummer 12, enkelhuis van twee bouwlagen en twee traveeën in roodbruine baksteen onder pannen zadeldak, verlevendigd door gebruik van gele baksteen in de banden en strekken. Korfbogige muuropeningen met nieuw schrijnwerk. Arduinen plint. Nummer 19, rode baksteenbouw van twee bouwlagen en drie traveeën onder pannen zadeldak. Rechthoekige muuropeningen onder betonlateien, deels bewaard houtwerk (T- en schuiframen). Voormalige poort vervangen door twee deuren. Geschilderd opschrift onder de kroonlijst: "KUNSTVUURWERK". Nummer 38, achteruitgelegen woonhuis in lichtrode baksteenbouw, onder pannen mansardedak (nok haaks op straat). Zijgevel aan straatzijde gecementeerd.

Achter woning nummer 7 bevinden zich bakstenen fabrieksgebouwen met nog deels bewaard bakstenen fabrieksschouwtje.

Economische activiteit met supermarkt Delhaize op nummer 22A.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ardooie, 1908/5, 1910/8, 1930/4, 1931/22, 1933/6, 1934/6, 1945/13.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel XVII, Brugge, 1936, kolommen 128, 131.
  • DENDOOVEN L., Dit is West-Vlaanderen. Steden, gemeenten, bevolking, 1960, p. 74.
  • VERMEULEN, B., 75 jaar bouwmaatschappij De Mandel, 1920-1995, Roeselare, 1995, p. 63.

Bron: SANTY P. & BOONE B., met medewerking van CALLAERT G. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ardooie, deelgemeente Koolskamp, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL44, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Boone, Benjamin
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Café 't Vliegplein

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van sociale woningen

  • Omvat
    Kleuterschool

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwekapel

  • Omvat
    Personeelswoningen textielfirma N.V. Loutex

  • Is deel van
    Ardooie


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Watervalstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15527 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.