Centraal dorpsplein met vierkant grondplan met hoger gelegen noordzijde. Aan zuidzijde doorsneden door de verbindingsweg Lichtervelde-Pittem (N35), vanuit de hoeken van het plein vertrekken enkele kleinere centrumstraten met name Gemeentehuisstraat, Steenstraat en Ardooisestraat. Middenplein opgesplitst door de georiënteerde parochiekerk Sint-Martinus met aan zuidzijde grote ommuurde kerktuin. De open ruimte ten noorden van de kerk wordt ingenomen door parkeerplaatsen.

Van oudsher de "Plaetse" genoemd. Over de oudste kerk is weinig geweten. De eerste kerk of kapel is vermoedelijk te situeren in de 9de eeuw en toegewijd aan Sint-Martinus. Dankzij opmetingen van de oude grondvesten in veldsteen door architect Jules Soete (Roeselare) uit 1891 kan het grondplan van een romaans kerkje gereconstrueerd worden. Vermoedelijk kent de kerk een verdere vergrotingen bij de oprichting van de kapelanijen door de heren van Lichtervelde in 1360 en 1420. In 1526 wordt het kerkje vermoedelijk vervangen door een transeptloze driebeukige hallenkerk met een driezijdig koor, de achthoekige vieringtoren wordt behouden maar volledig ingebouwd. Op de Pourbuskaart van het Brugse Vrije (1571, kopie Claeissens 1601) zien we een figuratieve afbeelding van een kerk met een ommuurd kerkhof en bebouwing aan noord- en westzijde. De Ferrariskaart (1770-1778) toont de kerk op een merkwaardig S-vormig grondplan met een omliggend kerkhof. De zuidzijde langs de in 1759-1760 aangelegde steenweg Lichtervelde – Pittem is nog onbebouwd. De losstaande bebouwing concentreert zich aan de westzijde, aan noord- en oostzijde staan slecht twee volumes langs de straatkant met achterliggende volumes.

Tegen het midden van de 19de eeuw is de situatie helemaal gewijzigd (zie Atlas der Buurtwegen, 1846), het plein heeft aan alle zijden aaneengesloten bebouwing. Enkel de herberg met brouwerij "De Hert" (nummers 21-22), een eerste maal vermeld in 1710, niet of op een andere plaats afgebeeld op de Ferrariskaart (1770-1778), is nog afgebeeld als vrijstaand volume en dwars op het plein gelegen.

De centrale ruimte wordt ingepalmd door de kerk op rechthoekige plattegrond en het omliggende kerkhof. In de zuidwesthoek van het middenplein staat een tweewoonst tegen het kerkhof aangebouwd. Het brede zuidelijke straatgedeelte heet "Plaetse straet" en wordt omschreven als "Chemin du cabaret het Gildhof à la maison de De Jonghe, Pierre" genoemd. De andere zijden dragen geen eigen naam en zijn slechts onderdelen van de omliggende straten. De westzijde is een onderdeel van "Stenewegel" en omschreven als "Sentier de la place de Coolscamp au cabaret dit:à la ferme de Claeys, Pierre" en het oostzijde is een onderdeel van de "Eeghem straet" of "Chemin de Coolscamp à Eeghem".

Aan de noordzijde van het Dorpsplein staat de reeds in de 17de eeuw gekende herberg met brouwerij "Sint-Hubrecht", het latere "In Het Gildhof" nu "De Sloeber" (Gemeentehuisstraat nummer 1), die tijdens het ancien regime dienst doet als "stadthuys en vanghenisse". Rond het midden van de 18de eeuw bevindt zich de schietstand van de Handboogschuttersgilde Sint Sebastiaan achter de herberg. De gevangenis blijft zeker tot aan de Franse revolutie op deze plaats. Andere gekende herbergen zijn "De Trog" (ter hoogte van nummer 19), "De Bakkerij" (een van de huisjes op het kerkhof afgebroken na de Eerste Wereldoorlog), "Den Trap" (ter hoogte van nummer 16), "Cichoree" - "Sint Martinus", "Maison de Commerce" (nummer 1), "Cour de Commerce" - "Oud Hof van Koophandel" - "Rumba" (nummer 4), "Prinsenhof" (ter hoogte van nummer 12), "De Zwaan" (verdwenen in 1865 bij wegverbreding van de Ardooisestraat), " 't Paradijs" (nummer 23).

In 1866 wordt de dorpskom voorzien van verlichting met zes olielantaarns. In 1874 worden de oude kasseien van de Zwevezeelsestraat gebruikt om de straten rond de kerk en de Gemeentehuisstraat te verharden. In 1893 wordt het kerkschip met twee traveeën verlengd naar ontwerp van architect Jules Soete uit Roeselare. De kerktoren wordt op 16 oktober 1918 door de terugtrekkende Duitse troepen gedynamiteerd. De volledige kerk stort in, behalve de nieuwe westgevel uit 1893. Ook de tweewoonst naast het kerkhof wordt vernield. De wederopbouw gebeurt naar vooroorlogs model, naar ontwerp van namelijk een gotische kerk met een ingebouwde romaanse toren. Het omliggende kerkhof wordt verplaatst naar de Tieltsestraat. Hoewel er plannen worden opgemaakt om de twee huisjes opnieuw te bouwen worden ze nooit uitgevoerd. Op 26 juni 1924 wordt de nieuwe kerk, naar ontwerp van architect Louis Verstraete uit Izegem opnieuw in gebruik genomen. De rijksweg Pittem-Lichtervelde (N35) wordt in 1931-1932 heraangelegd met voetpaden en riolen. In 1980 wordt in de noordwesthoek nog een 18de-eeuwse lage huizenrij afgebroken om een doorsteek te maken naar de achtergelegen wijk. Een wegkruis op de zijgevel van Kloosterstraat nummer 1 is verdwenen na 2005.

Woon- en handelsfunctie. Het centrale kerkgebouw deelt het Dorpsplein op in twee delen, het noordelijk deel met parkeerplaatsen, het zuidelijk deel gekenmerkt door de ommuurde kerktuin met grasperken, struiken, hagen en bomen en de drukke verbindingsweg (N35). Bestrating in betonklinkers, asfaltbestrating (N35), trottoirbetegeling, waarrond grotendeels aaneengesloten veelal 19de- en 20ste-eeuwse bebouwing.

Nummers 21-22, voormalige herberg en brouwerij "De Hert" reeds vermeld in 1710, eenlaags vrijstaand woonhuis met oudere kern, sterk verbouwd in de tweede helft van de 20ste eeuw, valt op door ligging achter en dwars op de rooilijn en het voorliggend pleintje. Nummer 25, eenlaags volume met vernieuwd parement. Thans dokterspraktijk, in de periode 1816 tot 1836 notariswoning van Feliciaan de Mûelenaere. Nummer 7, ingrijpend verbouwde dorpswoning in rode baksteen, achteruitliggend op de rooilijn. In 1861 is hier het werkschooltje Kesteloot gevestigd. Restant van een rij kleine 18de-eeuwse dorpswoningen in de noordwesthoek van het plein (zie Atlas der Buurtwegen, 1846).

Merendeel van de aaneengesloten bebouwing met twee bouwlagen onder zadeldak. Nummer 4, restaurant "Het Handelshuis" voorheen "Cour de Commerce" - "Oud Hof van Koophandel" -"Rumba": laat-20ste-eeuwse verbouwing van tweelagig gebouw. Op een koperen gedenkplaat wordt de stichting van de wielerwedstrijd "Kampioenschap van Vlaanderen" in 1908 herdacht. Sterk aangepast volume en vernieuwd parement. Nummer 18, woonhuis met achterliggende werkplaats in de Gemeentehuisstraat. Volgens kadaster "herbouwd" in 1902 door timmerman Karel Tyberghien-Pattyn. Donkerrode baksteenbouw, vernieuwde gootlijst, baksteenfries. Getoogde muuropeningen onder baksteenstrek met natuurstenen onderdorpel, vernieuwd schrijnwerk.

Benedenverdieping met later ingebrachte en/of aangepaste muuropeningen (vensteropeningen, garage). Zijgevel en lagere aanbouw in de Gemeentehuisstraat met gecementeerde plint met imitatievoeg. Tweeledig beglaasd poortje en beluikte vensteropening. Woonwinkelpanden uit derde kwart van de 20ste eeuw met winkelpuien in natuursteen. Nummers 6, 12 en 15, gesigneerd "E. V. D. PLAETSEN/ARCH. TIELT". Nummer 1A, hedendaagse woning in geel-rode baksteen. Volgens kadaster opgetrokken in 1983 ter vervanging van de magazijnen van nummer 1. Zadeldak in zwarte Vlaamse pannen met verspringende nok die de hoogteverschil tussen nummers 1 en 2 opvangt. Rechthoekige (verticale en horizontale) muuropeningen.