Geografisch thema

Munkenhofdreef

ID
15649
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15649

Beschrijving

Straat in het noordwesten van de gemeente, ten noorden van de Leie. De straat vertrekt vanaf de Desselgemsestraat op grondgebied van Ooigem (Wielsbeke) en loopt langs de Leie in noordoostelijke richting naar de vaart Roeselare-Leie (Wielsbeke). Straatnaam verwijzend naar het "Munkenhof" (nummers 2-6). Op de vruchtbare gronden naast de Leie, ter hoogte van de huidige Munkenhofdreef, komen er in de 5de of 6de eeuw een groep Franken wonen onder leiding van Thrassald (Thras-walda betekent dreigende heerser). De voormalige Frankische hofstede "Thrassaldinghem" wordt rond het midden van de 10de eeuw door graaf Arnulf de Grote geschonken aan de Gentse Sint-Pietersabdij en verkrijgt de benaming het "Munkenhof". Het "Munkenhof" vormt het foncier van het uitgestrekte allodium van Sint-Pieters, met gronden in Desselgem, Beveren-Leie, Deerlijk en Waregem. Volgens de inventaris van abdijbezittingen van 1281 hebben de monniken de hofstede reeds vóór 1281 verlaten, maar ze blijven tot de 18de eeuw in de woning enkele vertrekken ter beschikking hebben. In de 14de en 15de eeuw vinden er omvangrijke herstellingen plaats aan de hofstede, als gevolg van de Slag van Westrozebeke in 1382 en onlusten in het Leiegebied. In de 16de eeuw wordt het "Munkenhof" gepacht door de familie van Aken. Het "Muenchof Land" te Desselgem wordt volgens De Flou vermeld in 1546. In 1598 wordt de hofstede door de vrijbuiters van Oostende volledig platgebrand. Op de figuratieve kaart van Desselgem, opgemaakt in 1620 door landmeter Lowijs de Bersacques, wordt voor het eerst de toenmalige Munkenhofdreef weergegeven als een rechtstreekse verbindingsweg tussen de kerk van Desselgem (zie Liebaardstraat) en het "Munkenhof". De figuratieve kaart van 1620 geeft tevens voor het eerst het in steen heropbouwde "Munkenhof" weer. Op de figuratieve kaart van de parochies Desselgem en Beveren, opgemaakt in 1675 door Gudwalus van der Mariën, is de dreef tussen de kerk van Desselgem en het "Munkenhof" met bomen omzoomd. Aanduiding op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, van "het veir van oyghem bij consente" (veer van kasteel van Ooigem, Wielsbeke) ten noorden van het "Munkenhof" en de vissersmeers en het "vrije veir van Desselghem" ten zuiden van het "Munkenhof". Met de Franse revolutie worden alle eigendommen van de Gentse Sint-Pietersabdij, waaronder het "Munkenhof", opgekocht door Joannes Verhaeghe, landbouwer op het "Munkenhof" en vermoedelijk stroman voor de abdijheer. Bij het veer tussen Desselgem en Ooigem (Wielsbeke) over de Leie wordt tussen 1770 en 1834 een "pakhuis" opgetrokken langs de dreef naar het "Munkenhof". Op de Popp-kaart (1840-1850) wordt de dreef aangeduid als "Monijkdreve". Ter hoogte van het zuidelijke gedeelte van de omwalling van het "Munkenhof" wordt de weg afgeleid naar het veer op de Leie. Circa 1834 wordt het "Munkenhof" bewoond door Jacob Verhaeghe, eerste burgemeester van Desselgem vanaf 1801. In 1865 verkoopt Gentse kanunnik Prosper Morel de hofstede aan notaris Jules Lammens en Louis Vande Poele uit Gent.

In 1870 wordt de dreef tussen het "Munkenhof" en de kerk van Desselgem heraangelegd in het kader van de aanleg van de intergemeentelijke steenweg tussen Oostrozebeke en Deerlijk (tracé Munkenhofdreef/Ooigemstraat/Liebaardstraat). Deze nieuwe steenweg vertrekt in Ooigem (Wielsbeke) en wordt dwars door Desselgem getrokken. Het kadaster registreert in 1875 de "constructie van de weg" in opdracht van notaris Jules Lammens en Louis Vandepoele uit Gent. De aanleg van de weg gaat gepaard met het doortrekken van de voormalige dreef tot aan de Leie en de bouw van de brug over de Leie tussen Ooigem (Wielsbeke) en Desselgem, ter vervanging van de veerdienst tussen het "Munkenhof" en het kasteel van Ooigem (Wielsbeke). Met de bouw van de Leiebrug vervalt de functie van het "pakhuis" bij het voormalige veer. In de 20ste eeuw vindt er een voortschrijdende afkalving van de oevers van de Leie plaats waarbij het "pakhuis" aangetast wordt.

Rond 1920 wordt het "Munkenhof" verkocht aan vlasnijveraar Hector Lambrecht († 1940) uit Wielsbeke, die circa 1925 aan de zuidkant van de Leie enkele betonnen rootputten bouwt. Bij de slag aan de Leie worden de gebouwen van het "Munkenhof" beschadigd. Kort na de Tweede Wereldoorlog vinden restauratiewerken en verbouwingen plaats. In 1953 worden er bij de Leie warmwaterrootputten gebouwd naast de bestaande rootputten en wordt er ook een zwingelturbine geleverd. In het derde kwart van de 20ste eeuw laat het onderhoud van de Leie-oevers te wensen over. In de tweede helft van de jaren 1970 en in het begin van de jaren 1980 wordt de Leie gekanaliseerd, waardoor zeven meanders aan de andere oever van de Leie komen te liggen. Ook de Munkenhofdreef en het "Munkenhof" komen aan de noordzijde van de Leie te liggen (kant Wielsbeke), tussen de Oude en de Nieuwe Leiearm. In de jaren 1970-1990 wordt het "Munkenhof" gerestaureerd onder leiding van architect Etienne Ducatteeuw uit Beveren-Leie. Wanneer er in 2000 beslist wordt om de in 1975 gekanaliseerde Leie als gemeentegrens te beschouwen, wordt er een uitzondering gemaakt voor de omgeving van de brug tussen Desselgem en Ooigem (Wielsbeke). De omgeving van het aan de andere Leieoever verzeilde "Munkenhof" blijft om historische redenen Desselgems grondgebied. Doodlopende straat omzoomd met bomen en met geasfalteerd wegdek. Landelijke omgeving en aanwezigheid van de Leie en het kanaal Roeselare-Leie. De straat is enkel bebouwd met het "Munkenhof" (nummer 4). Aan de kant van de Leie is een parking en picknickplaats gelegen.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Desselgem, 1875/1.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 558: Kaerte figuratieve van de groote thienden in de prochie van Desselghem door Louis de Bersacques, 1620.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 559: Kaerte figurative van de heerlykheyd van de parochie van Desselghem en Beveren met hun bestrek in de parochien Wareghem en Deerlyck, competerende d'abdy van St-Pieters, gemaekt door Gudwalus Van der Marien, 1675.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 561: Kaerte figurative van de gelegendheyd der vry-eygen kerke heerlykhede van Ste-Pieters Desselghem, competerende de exemple abdye van Ste-Pieters nevens Gent, bestrekkende binnen de prochien van Desselgem, Beveren, Deerlyk en Waereghem, gemaeckt ten jaere 1764 door Joseph de Coster.
  • COOREVITS S., DE CLERCQ E., Vensters op het Verleden, Erfgoedwandelingen in Beveren-Leie, Desselgem en Sint-Eloois-Vijve, 2008, p. 41-43.
  • DEBROUWERE M., De DUCATTEEUW E., Sint-Pietersheerlijkheid op Desselgem, Beveren, Waregem en Deerlijk, Het Munkenhof, in De Gaverstreke, jg. 5, 1977, p. 129.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1930, Deel XI, kolom 30.
  • NOLF M., Waregem binnenste buiten, 5, in De Gavergids, jg. 10, 2003, nummer 1, p. 26.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve Munkenhof

  • Is deel van
    Desselgem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Munkenhofdreef [online], https://id.erfgoed.net/themas/15649 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.