Geografisch thema

Ooigemstraat

ID
15651
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15651

Beschrijving

Straat ten noorden van de dorpskern. De straat vertrekt van het centrum van Desselgem en loopt in noordwestelijke richting naar de brug over de Leie en de grens met de gemeente Ooigem (Wielsbeke), waar de straat wordt voortgezet als de Desselgemsestraat. De straatnaam verwijst naar de verbinding van Desselgem met de naburige gemeente Ooigem (Wielsbeke).

De Ooigemstraat vormt van oudsher samen met de huidige Liebaardstraat de verbindingsweg tussen het "Munkenhof" - woonplaats van de monniken van de Gentse Sint-Pietersabdij (Munkenhofdreef nummers 4-6) - en de Meierie, woonplaats van de meiers (zie Meierie).

In 1570 woont Pieter Baert, griffier van de Sint-Pietersheerlijkheid, schoolmeester en koster, aan de huidige Ooigemstraat niet ver van het schepenhuis. Op de figuratieve kaart van Desselgem, opgemaakt in 1620 door landmeter Lowijs de Bersacques, wordt de Ooigemstraat weergegeven als een dreef tussen de "kercke van desselghem" (zie Liebaardstraat) en "T'muncke hof". Op de figuratieve kaart van de parochies Desselgem en Beveren, opgemaakt in 1675 door Gudwalus van der Mariën, is de dreef met bomen omzoomd. Eenzelfde weergave - nog steeds zonder bebouwing - op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, en op het landboek van de parochie Desselgem, opgemaakt door C.P. Minne in 1771. Volgens de gegevens uit het kadaster is de dreef in 1834 eigendom van de "Gewezene heeren van St Pieters" uit Gent en is ze in gebruik door burgemeester Jacob Verhaeghe. Op de Atlas der Buurtwegen (1844) wordt de straat weergegeven als "Monykdreef" met als aanduiding "Chemin n° 23" en omschrijving "Chemin de Desselghem à la Lys".

In 1870 wordt de dreef tussen het "Munkenhof" en de kerk van Desselgem heraangelegd als intergemeentelijke steenweg tussen Oostrozebeke en Deerlijk (tracé Ooigem-/Liebaard-/Sprietestraat). Deze nieuwe steenweg vertrekt in Ooigem (Wielsbeke) en wordt dwars door Desselgem getrokken. Het kadaster registreert in 1875 de constructie van de weg in opdracht van notaris Jules Lammens en Louis Vandepoele uit Gent. De aanleg van de weg gaat gepaard met de doortrekking van de voormalige dreef tot aan de Leie en de bouw van de brug over de Leie tussen Ooigem (Wielsbeke) en Desselgem, ter vervanging van de veerdienst tussen het "Munkenhof" en het kasteel van Ooigem (Wielsbeke). Het plan van de eerste Leiebrug wordt opgemaakt door ingenieur E. Cambier. De administratieve commissie van de weg Deerlijk-Oostrozebeke geeft zijn goedkeuring aan het plan op 24 april 1871. De werken worden uitgevoerd in 1872 en zijn vermoedelijk eind 1872 of begin 1873 beëindigd.

Circa 1900 wordt de straat voor het eerst bebouwd: de eerste woningen situeren zich aan het begin van de straat en sluiten aan bij de dorpskern, zie kaart van het Militair Cartografisch Instituut van 1911. Het eerste gedeelte van de Ooigemstraat wordt verder bebouwd in de eerste helft van de 20ste eeuw. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt de herberg "De Vlaamsche Leeuw" (herberg in de periode 1900-1967) voorbehouden voor Duitse soldaten. In juni 1917 wordt er tussen de Ooigem- en Terlindenstraat een vliegveld aangelegd. De Duitsers laten in 1918 de ijzeren brug over de Leie springen om de oprukkende Engelsen achter de rivier te houden. De Engelsen hebben vermoedelijk vrij snel daarna een noodbrug opgetrokken. In 1920 schrijven de gemeentebesturen van Desselgem en Ooigem, met behulp van de technische diensten van de arrondissementen Kortrijk en Roeselare, een aanbesteding uit voor een nieuwe brug over de Leie. De nieuwe brug wordt een ijzeren brug opgebouwd uit vierendeelliggers. De werken worden uitgevoerd van juni 1920 tot november 1922. In 1936 besluit de gemeenteraad om een begraafplaats aan te leggen aan de oostzijde van de toenmalige Ooigemstraat. De nieuwe begraafplaats moet het kerkhof rondom de Sint-Martinuskerk (Liebaardstraat) vervangen en wordt in 1940 ingewijd door deken Camerlynck uit Kortrijk. In mei 1940 proberen de geallieerden de optocht van de Duitsers te stuiten door stelling te nemen achter de Leie en de Leiebruggen te dynamiteren. Nog in datzelfde jaar realiseert aannemer P. Cornelis een houten noodbrug. In 1944 vernietigen de Duitsers de onder hun bezetting gebouwde noodbrug over de Leie en trekt de firma Socol uit Brussel een nieuwe noodbrug op, die in 1945 is afgewerkt. Die voorlopige brug zou echter ruim twintig jaar gebruikt worden. Het ontwerp van 1962 voor de nieuwe brug over de Leie, opgemaakt door ingenieur V. Stubbe, wordt pas goedgekeurd in 1964. In mei 1968 zal de onderneming C. Monballiu de nieuwe betonnen brug klaar hebben.

In de tweede helft van de jaren 1970 en in het begin van de jaren 1980 wordt de Leie gekanaliseerd. De kanalisatie heeft geen gevolgen voor het tracé van de Ooigemstraat, maar onderbreekt de historische verbinding tussen de dorpskern van Desselgem en het "Munkenhof". In het laatste kwart van de 20ste eeuw wordt het tweede gedeelte van de straat bebouwd. Bij de algemene herschikking van straatnamen in 1990 wordt de "Ooigemsestraat" herdoopt in Ooigemstraat. In 1997 wordt vlakbij de Leiebrug een oorlogsmonument met koepel van een M 109-tank geplaatst. De koepel wordt in 2008 vervangen door de huidige Howitzertank M 108.

Eerste gedeelte van de straat met geasfalteerd wegdek, tweede gedeelte met betonplaten en geasfalteerd gedeelte bij de boogbrug met trekband over de Leie. Het eerste straatgedeelte sluit aan bij de dorpskern van Desselgem. Dorpsbebouwing van twee bouwlagen onder pannen zadeldaken, opklimmend tot het begin van de 20ste eeuw. Nummer 3, vrij grondig verbouwde woning (zie afbeelding), volgens het kadaster opgetrokken in 1900 door de familie Ameye en volgens de literatuur vanaf 1908-1910 in gebruik als herberg. Verankerde baksteenbouw van anderhalve bouwlaag onder een pannen zadeldak; straatgevel met nieuw gevelparement en toegevoegde winkelpui, wit beschilderde achtergevel. Voorts voormalige en vaak grondig verbouwde/herbouwde herbergen, zoals nummer 1. en nummer 31. Naast dorpswoningen (nummer 8, nummer 10), ook woningen met vlasmagazijnen (nummer 4, nummer 13 en nummer 23). Nummer 13, halfvrijstaande woning met aanpalende schuur. Volgens het kadaster wordt de schuur in 1908 gebouwd in opdracht van herbergier Remi Ameye en de woning in 1910 door weduwe en kinderen van Remi Ameye. Bakstenen enkelhuis onder een pannen zadeldak. Straatgevel met parement van wit geglazuurde steen op een gecementeerde plint; gebruik van blauw geglazuurde steen voor het muizentandfries, de als banden doorgetrokken onder- en bovendorpels en de ontlastingsbogen. Verlaagde, in oorsprong korfboogvormige openingen met vernieuwd houtwerk. Verankerde, bakstenen schuur op gecementeerde plint en onder een pannen zadeldak; straatgevel met gedichte segmentboogopeningen en dubbele schuifpoort op hangrail onder segmentboogvormige ontlastingsboog. Nummer 14, burgerwoning volgens het kadaster opgetrokken in 1935 door huisschilder Adolf Vervaeke. Baksteenbouw met straatgevel met geprononceerde travee links en muurpenant rechts onder een getrapte, bakstenen daklijst. Verdiepte toegang onder driezijdig erker, rechthoekige openingen onder al dan niet doorgetrokken granito lateien (vernieuwd houtwerk).

Tweede helft van de straat met vrijstaande nieuwbouwvilla's uit het laatste kwart van de 20ste en het begin van de 21ste eeuw.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Desselgem, 1875/1, 1900/1, 1908/1, 1910/1, 1935/10.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 558: Kaerte figuratieve van de groote thienden in de prochie van Desselghem door Louis de Bersacques, 1620.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 559: Kaerte figurative van de heerlykheyd van de parochie van Desselghem en Beveren met hun bestrek in de parochien Wareghem en Deerlyck, competerende d'abdy van St-Pieters, gemaekt door Gudwalus Van der Marien, 1675.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 561: Kaerte figurative van de gelegendheyd der vry-eygen kerke heerlykhede van Ste-Pieters Desselghem, competerende de exemple abdye van Ste-Pieters nevens Gent, bestrekkende binnen de prochien van Desselgem, Beveren, Deerlyk en Waereghem, gemaeckt ten jaere 1764 door Joseph de Coster.
  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Desselgem, nummer 10: Sesden canton genaemt den Driesch, in Landtboeck der prochie van Desselgem, C.P. Minne, 1771.
  • ALGOET G., Vliegvelden in Desselgem, in De Gaverstreke, jg. 27, 1999, p. 506-507.
  • COOREVITS S., DE CLERCQ E., Vensters op het Verleden, Erfgoedwandelingen in Beveren-Leie, Desselgem en Sint-Eloois-Vijve, 2008, p. 40-41.
  • COOREVITS S., Waregem graag gezien, Waregem-Beveren-Leie-Desselgem-Sint-Eloois-Vijve, Brugge, 2005, nummers 161-162.
  • DEBROUWERE E., DUCATTEEUW M., Desselgem, in De Leiegouw, jg. 20, 1978, p. 331.
  • DELANGE B., Bewogen geschiedenis van de Leiebrug van Desselgem (2), in De Gaverstreke, jg. 31, 2002, p. 83-135.
  • DELANGE B., De Leiebrug in Desselgem kende een bewogen geschiedenis, in De Gavergids, jg. 10, 2003, nummer 3, p. 9-14.
  • DELANGE B., DUCATTEEUW E., De herbergen in Desselgem door de eeuwen heen, Een tijdskroniek, in De Gaverstreke, jg. 33, 2005, p. 237-238.
  • DELANGE B., DUCATTEEUW E., De herbergen in Desselgem door de eeuwen heen (4), in De Gaverstreke, jg. 36, 2008, p. 325-327.
  • Gemeente Waregem, Overeenstemmingslijst, Straatnaamwijziging en nieuwe huisnummering, oktober 1990.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Begraafplaats van Desselgem

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Oorlogsmonument ter herinnering aan de Leieslag

  • Omvat
    Vlashandelaarswoning met schuur

  • Omvat
    Winkel met magazijn

  • Is deel van
    Desselgem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ooigemstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15651 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.