Geografisch thema

Eernegem-Markt

ID
16011
URI
https://id.erfgoed.net/themas/16011

Beschrijving

Centraal gelegen plein in het dorpscentrum van Eernegem. Ontstaan op het kruispunt Aartrijkestraat – Westkerkestraat – Stationsstraat. Vanouds een belangrijke plaats in het dorpscentrum van Eernegem. Hier zijn nog steeds de belangrijkste functies gelegen met name de parochiekerk, het politiebureau, het administratief centrum en verschillende horecazaken.

Het huidige uitzicht van het plein is fasegewijs tot stand gekomen. De oudste weergave van het dorpsplein is weergegeven op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). Op het kruispunt Westkerkestraat – Stationsstraat – Aartrijkestraat stond de Sint-Medarduskerk. De bebouwing in het dorpscentrum concentreert zich rondom de kerk. Onder meer aanwezigheid van verschillende herbergen en pastorie. In het landboek van 1699 wordt de kerk als volgt omschreven. Het was een kerk met een vieringtoren, het koor stond aan de oostelijke zijde van de toren, het schip bevond zich in het westen. In 1699 bevond de toegangsdeur zich aan de westzijde. De kerk was volledig omringd door een kerkhof. De pastorie stond op de plaats van het huidige politiebureau. De bijhorende pastorietuin strekte zich naar het oosten uit, op de plaats van de huidige Markt. Aan de oostzijde van de tuin bevonden zich twee huisjes. Op deze plaats stond tot 1922 een huis, dat een tijdlang als gemeentehuis werd gebruikt.

Voormalige pastorie. Reeds in de 16de eeuw werd hier een huis als pastorie aangeduid. In 1848 liet pastoor Maarten Pype een nieuwe pastorie bouwen. Volgens oude postkaarten was de pastorie opgevat als een dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. De bakstenen lijstgevel werd afgelijnd met vermoedelijk natuurstenen hoekkettingen. Bijhorende grote ommuurde tuin. In 1958 verliet de pastoor het gebouw om zich in de Westkerkestraat nr. 20 te vestigen. De oude pastorie werd onder het bestuur van burgemeester Vandervennet omgevormd tot gemeentehuis. Aansluitend op de lange gevel van de pastorietuin bevond zich het oude gemeentehuis.

Op de kaart van Ferraris (1770-1778) wordt centraal op het marktplein de kerk weergegeven. Het huidige marktplein is nog steeds bebouwd met bebouwing op de hoek met de huidige Stationsstraat en aan de zuidzijde van de markt.

In de Atlas der Buurtwegen van circa 1841 wordt de kerk weergegeven. Ten westen van de kerk, waar zich nu zaal Kruispunt en de aanpalende huizen in de Sint-Sebastiaanstraat liggen, aanwezigheid van vermoedelijk blekerijgronden. Tegenover de pastorie en de pastorietuin stond langs de Stationsstraat een school- en kloostercomplex. Volgens een postkaart uit de jaren 1930 werd de rechterkant van de straat gekenmerkt door de lange gevel van de pastorietuin. In de pastorietuin stond het vergaderlokaal voor katholieke verenigingen. De markt kwam tot stand in 1854.

Oorspronkelijk ook aanwezigheid van het gemeentehuis, gelegen op de hoek met de Stationsstraat. Over het oude gemeentehuis is weinig gekend. Het gemeentehuis werd gekocht in 1899. Voorheen was het bakkerij Claeys. In juli 1920 werd dit gebouw afgebroken om plaats te maken voor het monument van de gesneuvelden.

In de jaren 1957-1959 werd de vroegere pastorie grondig verbouwd en omgevormd tot een gemeentehuis. Westkerkestraat nr. 20 werd de nieuwe pastorie. De vroegere pastorietuin werd geïntegreerd bij de zogenaamd Grote Markt. De Markt werd voorzien van plaveien. De oude kerkhofhaag verdween samen met de kerkwegel tussen het kerkhof en de oude pastorie. Het oorlogsmonument opgericht in 1920 kreeg een nieuwe plaats. Op de oude marktplaats verdwenen het monumentje van 1868 ter nagedachtenis van het overlijden van koning Leopold I en de vrijheidsboom van 1920. Het oude kerkhof, dat oorspronkelijk rondom de kerk lag verdween in 1973.

Anno 2010 een vrij groot rechthoekige marktplein met kasseien en arduinen tegels. Tot stand gekomen naar aanleiding van de heraanleg van de Markt in 2002. De heraanleg van het plein wijzigt het straatbeeld grondig. De oorspronkelijk homogene zuidelijke pleinwand, bestaande uit een eenheidsbebouwing van lijstgevels, wordt vervangen door een nieuwbouwcomplex naar ontwerp van architectenbureau Buro II, met integratie van het hoekpand bij de Aartrijkestraat. Het plein wordt nog steeds gedomineerd door de aanwezigheid de Sint-Medarduskerk. De oostelijke pleinwand wordt getypeerd door een homogene pleinwand bestaande uit de panden Westkerkestraat nummers 14-18; daterend van 1924. Het voormalige gemeentehuis, Eernegem-Markt nummer 1, is een vrijstaand gebouw aan de westzijde van het plein. Hier achter bevindt zich een parking. Integratie van oude beplanting op de markt, bestaande uit onder meer treurbeuken en platanen.

  • VANDENBUSSCHE, K., Een wekelijkse marktdag in Eernegem (1849-1855), in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 9, nr. 3, 1990, p. 70.
  • VANDENBUSSSCHE K., Bij een dorpskernvernieuwing, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 21, nr. 2, 2002, p. 35, 41.
  • VERBEKE A., Eernegem anno 1699, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 2, nr. 1, p. 3-4
  • VERBEKE A., Sightseeing door Eernegem van 1945 tot 1976, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 25, nr. 3, 2006, p. 68.

Bron: GILTÉ S. & VANNESTE P. met medewerking van BAERT S., BOONE B. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ichtegem, Deelgemeenten Bekegem en Eernegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL48, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Gilté, Stefanie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Kunstwerk Wij zijn Reizigers

  • Omvat
    Oorlogsgedenkteken

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Medardus

  • Omvat
    Pastorie

  • Is deel van
    Eernegem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Eernegem-Markt [online], https://id.erfgoed.net/themas/16011 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.