Geografisch thema

Stationsstraat

ID
16028
URI
https://id.erfgoed.net/themas/16028

Beschrijving

Straat in het dorpscentrum van Eernegem. Loopt van Aartrijkestraat naar Oostendesteenweg met een gebogen tracé. De huidige straatnaam, verwijst naar het hier aanwezige station, gelegen op de hoek met de Spoorwegstraat. Oudste weergave van de straat met de naam "Wegh van Eerneghem naer Cockelaere". In de Atlas der Buurtwegen (circa 1841) omschreven als "chemin d'Eerneghem à Couckelaere" en aangeduid met de naam "Kalsyde Beddestraet". Oorspronkelijke naam "Leegstraat", voor het eerste straatgedeelte en de naam "Halve Barrière" voor het tweede straatgedeelte. Het kruispunt met de Oostendesteenweg wordt aangeduid met de naam "Halve Bareel".

De Stationsstraat was in 1945 een steenweg zonder enige voorzieningen. In de jaren 1950 werd de straat voorzien van macadam en werden voetpaden en riolering aangelegd. Deze weg was een belangrijke verbindingsweg met Knesselare.

Gebogen geasfalteerde straat, ter hoogte van de Markt voorzien van kasseien. Straat met verschillende functies die zich weerspiegelen in de bebouwing. Aanwezigheid van onder meer woonhuizen, commerciële functies, administratief centrum en onderwijsgebouwen. Ook vestigingsplaats van een aantal bedrijven.

Het heterogeen karakter en de bebouwing van de straat is fasegewijs tot stand gekomen. Staat met enerzijds een recht tracé en anderzijds met een gebogen tracé weergegeven op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571), gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). In het dorpscentrum concentreert de bebouwing zich ter hoogte van de Markt met de Sint-Medarduskerk. Locatie van het zogenaamd "Hooghuis". In 1100 als een afhankelijkheid van de abdij van Oudenburg opgericht op een hoogte, vandaar de naam hooghuis. Het gebouw werd in 1634 heropgebouwd. In de 18de eeuw werd het huis als boerderij verkocht aan Filippus Cornillie. In de ommeloper van 1699 omschreven als "5 gemeten 40 roeden lants synde dhof daer Jan Claeys woont met nogh een ronde hooge mote met daerby diversche stusckens tusschen beede ende een ronden crommen chyngel ront deselve mote…". Op de kaart van Ferraris (1770-1778) weergegeven als een omwalde site met een opper- en neerhof en aangeduid met de naam "che hooghhuys". Als gevolg van de oorlog was het gebouw een ruïne. Thans wordt de site gekenmerkt door een hoofdvolume herbouwd circa 1935 (zie nummer 164).

De bewoning langsheen de Stationsstraat wordt in 1699 als volgt omschreven. Ter hoogte van Stationsstraat nummer 3, aanwezigheid van een herberg. Aan de oostzijde van de herberg lag een stuk grond waar hoppe op geplant was. De eigenaar, Joos Moens was brouwer van beroep en woonde op de hoek van de Aartrijkestraat. Dit stuk hoppeland strekte zich uit langsheen de westelijke zijde van de Kapellewegel.

Op de kaart van Ferraris (1770-1778) concentreert de bebouwing zich nog steeds ter hoogte van de Markt van Eernegem. Omstreeks 1770 heeft de huidige Stationsstraat een stenen bedding, waardoor het centrum verbonden was met de weg Oostende naar Wijnendale. In 1779 begonnen de plannen concrete vorm te krijgen. Opnieuw plaveien van de steenweg in 1830.

In 1785 vestigde zich de Hollandse stokerij van Muuls, Mergaert en Cie langs deze straat. Dit zorgde voor werkgelegenheid in de gemeente. De stokerij werd aangeduid als de belangrijkste industriële activiteit in het kanton Gistel. In 1813 ging het bedrijf failliet. De stokerij blijft evenwel actief tot in de jaren 1840 maar krijgt een andere eigenaar. Circa 1835 is Maria Mergaert vruchtgebruikster van een stokerij uit in de Westkerkestraat (zie Westkerkestraat nr. 24).

In de Atlas der Buurtwegen (circa 1841) wordt de straat weergegeven met een concentratie van rijwoningen in het straatgedeelte tussen de Markt en de site "'t Hooghuis".

De Stationsstraat wordt vooral vanaf de tweede helft van de 19de eeuw gekenmerkt door grote bouwactiviteiten, vooral na de aanleg van de spoorweg in 1867. Oorspronkelijke locatie van het station op de hoek met de Spoorwegstraat. Het kruispunt van de Stationsstraat met de aangelegde spoorweg werd volledig uitgebouwd. Het station bestond uit twee stationsgebouwen, het oudste dateerde van circa 1867. Circa 1900 werd een nieuw stationsgebouw gebouwd. Beiden werden gesloopt in 1972. De spoorlijn werd in de Stationsstraat afgesloten door twee barelen. Naast de spoorweg bevonden zich waterbekkens, die zorgden voor de watervoorziening van de stoomlocomotieven (zie Statieputstraat). Oorspronkelijk waren er twee sporen, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog verdween één van de twee sporen. In 1953 is er sprake van de afschaf van het station. In november 1959 gaat het station definitief dicht. Een autobusdienst zou de spoorlijn vervangen. In 1963 wordt de lijn afgeschaft. Het stationsgebouw wordt in 1971 aangekocht door het gemeentebestuur aangekocht en afgebroken. In 1984/85 worden de sporen uitgebroken. Het spoorwegtraject werd omgevormd tot een fiets- en wandelpad. De seinwachterswoning (nummer 172), de vroegere afsluiting aan de spoorweg en de vroegere stationsput (zie Stationsputstraat) zijn de enige restanten van de stationsinfrastructuur.

De stationsbuurt was ook de ideale locatie van bedrijven. "Alibel" of "Alimentaire Belge" (zie nummer 127) werd gesticht in mei 1925 en werd gesloten in april 1950. Het bedrijf omvatte een groenten- en vleesconservenfabriek, een koekjesafdeling en een chocolaterie. Dit bedrijf had onder meer een eigen watertoren, stokerij, elektriciteitscentrale, keuken, magazijnen, conciërgerie en diverse bedrijfsgebouwen. De bedrijfsgebouwen op het einde van de Glazenstraat (zie Glazenstraat) maakten oorspronkelijk deel uit van bedrijf Alibel.

In de vroegere stationsbuurt ook locatie van werkmanswoningen die opgevat zijn als een eenheidsbebouwing. Stationsstraat nummers 108-114, een eenheidsbebouwing van vier woningen. Nummer 114, oorspronkelijk voorzien van een poort links. Bij nummer 110 behouden schrijnwerk op de verdieping. Nummers 163-169, een eenheidsbebouwing van enkelhuizen van telkens twee traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Nummer 169 met deels behouden schrijnwerk.

Concentratie van horeca-activiteiten ter hoogte van het voormalige station. De enige getuigen hiervan zijn onder meer de panden nummer 157 en nummer 174 met typerende hoekafwerking. Bij nummer 157 behouden opgeschilderde cartouche met opschrift "CAFE DE LA GARE CHEZ VANOUTRYVE". In de zijstraat Spoorwegstraat aanwezigheid van een voormalige seinwachterswoning, thans voorzien van een nieuw gevelparement.

Ter hoogte van de wijk Boussemaere concentratie van landhuizen in neoclassicistische stijl die allemaal de naam Boussemaere hebben, zie nummers 225 en 238. Beide landhuizen zijn ingeplant op een ruim perceel. Ze zijn beide gebouwd in opdracht van de familie Vander Heyde-De Blauwe. De omliggende basisbebouwing staat in schril contrast met de ruime landhuizen.

Het huidige straatbeeld is vooral in de tweede helft van de 20ste eeuw door de grote bouwactiviteiten tot stand gekomen. Naar aanleiding van de heraanleg van de Markt wijzigt het straatbeeld grondig. De oorspronkelijk homogene zuidelijke pleinwand bestaande uit een eenheidsbebouwing van lijstgevels wordt vervangen door een nieuwbouwcomplex naar ontwerp van architectenbureau Buro II, met integratie van het hoekpand bij de Aartrijkestraat. Volgens een postkaart uit de jaren 1930 werd de rechterkant van de straat gekenmerkt door de lange gevel van de pastorietuin. In de pastorietuin stond het vergaderlokaal voor katholieke verenigingen.

De basisbebouwing bestaat uit woningen van twee à vier traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. Nummer 31, is één van de weinige éénlaagswoningen in de straat, weliswaar met een aangepast gevelparement en aangepaste muuropeningen. Nummer 291-293, eveneens met aangepaste muuropeningen. In functie van commerciële activiteiten wordt de begane grond van een groot aantal panden verbouwd. Nummer 7 is een breedhuis met behouden oude kern en voorzien van een nieuw gevelparement. Nummer 34 is een breedhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak met een verbouwde begane grond. Behouden bovenbouw, bepleisterd en beschilderd en verfraaid met geometrische motieven. Nummer 22 is een voormalige winkel met op de begane grond een behouden winkelpui, gevelbreed uitgewerkt en voorzien van behouden schrijnwerk. Nummer 152 met verbouwde begane grond en deels behouden bovenbouw met muuropeningen in geprofileerde omlijstingen. Nummer 136 met sporen van de oorspronkelijke horizontale gevelbelijning, maar de muuropeningen zijn voorzien van een nieuwe omlijsting in de jaren 1960-1970.

Veelal zijn de gevels voorzien van een cementering, de ene meer uitgewerkt dan de andere. Nummer 53 is een voorbeeld van een sobere cementering met imitatievoegwerk. Een groot aantal panden met een oranjerood gevelparement in combinatie met groene cimorné voor de belijning van de gevel. Ook verschillend baksteengebruik om de gevel te verfaaien zie nummer 63. Bij nummer 48, een breedhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. Oranjerood bakstenen gevelparement in combinatie met gele baksteen voor de strekken, de geometrische motieven op de muurdammen, de belijnende banden ter hoogte van de bovendorpels en de strekken. Plint met pseudobossage, grijsbeschilderd. Panden uit de jaren 1920-1930 met weinig uitgesproken kenmerken. Stationsstraat nummer 93, een hoekpand met horecafunctie, gebouwd in de late jaren 1930, met typerend voegwerk en inkom met afgeronde hoeken.

Het oorspronkelijk landelijk karakter van het tweede straatgedeelte is gewijzigd door de aanleg van nieuwbouwwijken.

  • Rijksarchief Brugge, Fonds Mestdagh, nr. 405.
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen, nr. 645.
  • NAERT A., Theoretische en praktische prospektie op het grondgebied Eernegem, 1986-1987, p. 34.
  • NAERT A., Raadsels over Eernegems verleden (2) … Hypothesen over het ontstaan van Eernegem, in Noortover: driemaandelijks tijdschrift met archeologie, geschiedenis, heemkunde, folklore, genealogie, heraldiek, letterkunde, kunst over Aartrijke, Bekegem, Eernegem, Ichtegem, Loppem, Veldegem, Zedelgem, jg. 2, nr. 1, 1989/90, p. 23-25.
  • NAERT U., Wolken van stoom over Eernegem 1863-1963, Eernegem, 1987.
  • VANDENBUSSCHE K., De geneverstokerij Muuls, Mergaert en Cie (1785-1844), in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 3, 1984, nr. 1, p. 1-15.
  • VANDENBUSSCHE K., De eerste steenweg naar het dorpscentrum , in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 4, 1985, nr. 1, p. 38-42.
  • VANDENBUSSCHE K., Herbergiers en brouwers in de 18de eeuw, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 9, nr. 1, 1990, p. 4.
  • VANDENBUSSCHE K., Bij een dorpskernvernieuwing, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, jg. 21, nr. 2, 2002, p. 32.
  • VERBEKE A., Eernegem anno 1699, in Ernigahem. Handelingen van de Kring voor Geschied-, Heem- en Familiekunde, 1983, jg. 2, nr. 4, p. 91.

Bron: GILTÉ S. & VANNESTE P. met medewerking van BAERT S., BOONE B. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ichtegem, Deelgemeenten Bekegem en Eernegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL48, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol; Gilté, Stefanie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Administratief centrum Ichtegem

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis uit het interbellum

  • Omvat
    Café de la gare

  • Omvat
    Dokterswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Elektriciteitscabine

  • Omvat
    Groepsbebouwing van dorpswoningen

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Hoeve Boussemaerehof

  • Omvat
    Kasteel 't Hooghuis

  • Omvat
    Landhuis

  • Omvat
    Maalderij

  • Omvat
    Modernistisch burgerhuis

  • Omvat
    Samenstel van dorpswoningen

  • Omvat
    Samenstel van dorpswoningen

  • Omvat
    Seinwachterswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Villa Boussemaere

  • Omvat
    Winkel

  • Omvat
    Wit Huis

  • Is deel van
    Eernegem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stationsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/16028 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.