Geografisch thema

Bergstraat

ID
16036
URI
https://id.erfgoed.net/themas/16036

Beschrijving

Bochtige weg die vanaf de Ringlaan R. De Paepe in zuidoostelijke richting naar de Sint-Amandsstraat leidt. De weg loopt over "de Berg" (1571), een heuvel die met zijn 42 meter één van de hoogste punten van de gemeente vormt. "tberghestraetkin" wordt voor het eerst vermeld in een tekst uit 1514, staat in 1571 omschreven als "de strate die loopt naer den berch ende alzo naer Thielt" en in 1661 in het renteboek van Claerhout als "straete loopende naer den Berg". In de 19de eeuw wordt 'de Berg' ook Villaberg genoemd, naar de familie de Villa die er bezittingen had. De Atlas der Buurtwegen (1846) omschrijft de "Bergstraet" als "chemin de celui dit Vytstraet (sic) à celui de Thielt par le hameau d'Overdenberg".

Circa 1744 werd, voorbij hoeve "Goed te Vlienderbeke" (nummer 1), in een kleine bocht aan noordzijde van de straat een H.-Kruiskapel opgericht door de verarmde edelman L.-C. de Villa. De kapel, ook "Bergkapel" of "Villakapel" genoemd, kende kort na haar oprichting een dagelijkse toevloed van gelovigen. Een afbeelding in het landboek van Pittem uit 1761 toont een vrij grote georiënteerde kapel onder zadeldak tussen aandaken, centraal bekroond door een torentje. De vermoedelijk reeds lang vervallen kapel werd tijdens onrusten in 1814 afgebroken.

Landelijke weg met weinig bebouwing. Nummer 1, historische hoeve "Goed te Vlienderbeke". In het ancien regime was Vlienderbeke een niet onbelangrijk leen dat recht had op een baljuw en afhing van het hoofdleen Claerhout. In 1514 wordt de hoeve omschreven als "een behuusde hofstede, groot metten hoven, wallen, winnende landen, mersschen ende watre" en in 1569 als "eene behuusde hofstede, bestaen met een woonhuus, schuere, een poest (=koestal) ende tashuus, een waghenhuus ende overbuer ende een zwynscot". De hoeve was gedurende een groot deel van de 17de eeuw in bezit van de familie de Castillo en werd in 1681 verheven en bewoond door Jan Baptist de Villa, kapitein bij de infanterie van het Spaans leger. In 1683 door Franse troepen geplunderd. In 1738 kwam de hoeve in eigendom van J. F. Maelcamp uit Gent. In het landboek van Egem uit 1661 wordt de toenmalige "hofstede Maelcamp" met twee parallel met de weg gelegen volumes weergegeven. een Op de Atlas der Buurtwegen (1846) staat de hoeve aangeduid als "ferme Hallebeke", met toegangsdreef vanaf de Tieltstraat. Het landgebouw wordt rond 1860 verlengd en vergroot, in 1909 wordt het boerenhuis gedeeltelijk herbouwd. Tijdens het interbellum is de schuur grotendeels heropgebouwd, het boerenhuis vernieuwd tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw. Thans bestaat de hoeve uit twee parallelle volumes, evenwijdig met de straat: witbeschilderd éénlaags woonhuis onder zadeldak, met volledig vernieuwde voor- en achtergevel; langs de straat gelegen, deels door klimop overgroeid roodbakstenen landgebouw onder overkragend zadeldak in mechanische pannen, deels vernieuwde muuropeningen.

Nummer 3, voormalig hoevetje met nieuwe woning uit de jaren 1970. Achtergelegen haaks op de straat gesitueerd ouder woonhuis en landgebouw, reeds afgebeeld in het landboek van Pittem van 1761. Vermoedelijk tijdens het interbellum vernieuwd boerenhuis, met erfgevel in lichtrode baksteen, met rechte muuropeningen onder betonlatei (T-ramen), poortopening links in de gevel. Aan zuidzijde van het erf een bruinbakstenen schuur onder zadeldak in Vlaamse pannen, ingebouwde erfgevel met asemgaten en een fraaie houten poort met klinket; oostelijke zijgevel gekenmerkt door vlechtingen, asemgaten en jaartalsteen "1828".

Cluster woningen nabij de Sint-Amandsstraat, teruggaand op oudere sites reeds bewoond in het derde kwart van de 18de eeuw (zie ommeloper Pittem, 1761) of in de eerste helft van de 19de eeuw (zie Atlas der Buurtwegen, 1846).

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Pittem, 1862/135, 1880/44, 1912/15.
  • Rijksarchief Brugge, Gemeente Pittem. Oud Archief, nummer 28/6: "Nieuwe ommelooper ende terrier der prochie van Pitthem", door D. Seghers, 1761, kaart 30-31.
  • ARICKX V., De H. Kruiskapel in Pittem (circa 1744-1814) en haar stichter jhr. Louis-Charles de Villa, in Biekorf, jg. 98, 1998, nummer 2, p. 111-141.
  • ARICKX V., De Quickmote te Pittem, in Biekorf, jg. 69, nummer 11-12, 1968, p. 321-331.
  • HOLLEVOET F. en andere, Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 137.

Bron: DEVOOGHT K. & SANTY P. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Pittem met deelgemeente Egem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL49, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Devooght, Kristien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bergstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/16036 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.