Geografisch thema

Verbieststraat

ID
16104
URI
https://id.erfgoed.net/themas/16104

Beschrijving

Korte centrumstraat die de verbinding maakt tussen de Markt en de Tieltstraat. Volgens literatuur aangelegd in 1764 als verbinding tussen de nieuwe steenweg Tielt-Pittem-Posterij met het Pittemse dorpsplein. Bestond echter reeds veel vroeger, als verbinding tussen de Markt en de Fonteinestraat, die toen onderdeel vormde van het belangrijkste verbindingstracé naar Tielt, zie weergave op het landboek van Pittem uit 1761 en de renteboeken van de heerlijkheid Pittem uit 1622 en 1762. De huidige naam dateert uit 1913, gegeven ten tijde van de Verbiestfeesten. Voordien is de straat gekend als 'Vrouwenstraat'. In de Atlas der Buurtwegen (1846) vermeld als "Vrouwe straet", omschreven als "Chemin Intérieur de la Place à la ferme de Léon Baert, sur la route de Pitthem à Thielt". In de 19de eeuw wordt de straat in de volksmond ook "Kostersstraat" genoemd. De woning met leslokaal van koster/ onderwijzer Jan Retsin en zijn opvolgers Renerius en Leo Retsin was er immers gelegen. Vanaf 1868 ging het kosterambt over op de familie Veys, die eveneens bezittingen in deze straat hadden. In 1887 wordt de Verbieststraat heraangelegd.

De "Kostersschool", in het ouderlijke huis van Leo Retsin in de Verbieststraat, was het meest bevolkte van de drie gemeenteschooltjes. De school sloot vermoedelijk voor het midden van de 19de eeuw de deuren, zie geen vermeldingen meer vanaf 1843. Ook "Mietje Kiekens", de eerste overste van de gemeenschap aan de Stationsstraat had enige tijd een schooltje aan de Verbieststraat.

Centrumstraat met aaneengesloten bebouwing met woonfunctie. Tijdens het ancien régime is de straat slechts weinig bebouwd, onder meer met een dorpshoeve ten oosten van de straat, aangeduid op het landboek uit 1761. Na de aanleg van de steenweg wordt de straat dichter bebouwd. Nummer 1, gebouwd in 1867 op een leeg perceel in de toenmalige "Vrouwe-Straet", in opdracht van handelaar Tobias Schaubroeck. In het derde kwart van de 20ste eeuw vervangen door nieuwbouw. Vanaf de tweede helft van de 19de en gedurende de 20ste eeuw worden oudere woningen ingrijpend verbouwd of herbouwd. Onder meer nummer 3, volledig herbouwd in 1926, als eigendom van gemeentesecretaris Honoré Kyndt. Woning van twee bouwlagen in rode baksteenbouw onder zadeldak in mechanische pannen, rechthoekige muuropeningen onder versierde betonlateien, bewaard schrijnwerk op de verdieping. Begane grond aangepast in het derde kwart van de 20ste eeuw, onder meer met garage. Fraai bewaarde houten voordeur met bloemmotieven, bovenlicht in verticale roedeverdeling en gele beglazing.

Op de hoek met de Tieltstraat lag circa 1900 herberg "De Koeivoet", in eenlaagse baksteenbouw onder pannen schild- en zadeldak, met afgeschuinde ingangstravee op de hoek. In het derde kwart van de 20ste eeuw vervangen door nieuwbouw van twee bouwlagen, onderaan met café (Tieltstraat nummer 68). Doorgetrokken in drie bouwlagen over nummer 17, op de plaats van een oude witgekalkte eenlaagswoning, zie oude postkaarten circa 1900. Nummer 16, recent appartementsgebouw op de plaats van drie vroegere eenlaagswoningen, onder meer de voormalige herberg "De Zwaan".

Op de hoek met de Markt: superette, twee bouwlagen onder platte bedaking, rode en bruine baksteenbouw. Houten gevelkapel met zadeldakje met gekartelde bebording, opschrift "OLVR / BESCHERM ONS / 13-5-1945". Getoogd deurtje, beeld Onze-Lieve-Vrouw. Tal van woningen van twee bouwlagen verbouwd of vernieuwd in het derde kwart van de 20ste eeuw, onder meer nummers 1, 8-10, 22, 26; of in het laatste kwart van de 20ste eeuw, onder meer nummers 2, 4, 6, 24, 28.

  • Rijksarchief Brugge, Gemeente Pittem. Oud Archief, nummer 28/6: "Nieuwe ommelooper ende terrier der prochie van Pitthem", door D. Seghers, 1761.
  • ARICKX V., Geschiedenis van Pittem, Pittem, 1951, p. 22, 177, 204.
  • DEMEULEMEESTER A., Een degelijk kostergeslacht te Pittem: de Retsins, in De Roede van Tielt, jg. 18, nummer 1, 1987, p. 36-38.
  • DEVOLDERE W., Jan Retsin (1737-1801), koster te Pittem, in De Roede van Tielt, jg. 18, 1987, nummer 1, p. 39-41.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 157.

Bron: DEVOOGHT K. & SANTY P. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Pittem met deelgemeente Egem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL49, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Devooght, Kristien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoningen

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing

  • Is deel van
    Pittem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verbieststraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/16104 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.