De Stoofstraat vormt een belangrijke verbindingsstraat tussen de Bogaerdstraat in het centrum van Merchtem en de Brusselsesteenweg. Tot circa 1800 Puerstraete genaamd; nadien, vanaf 1838, Stoofstraat genoemd, verwijzend naar een droogast of 'stove' die in deze straat gelegen was en gebruikt werd voor het drogen van meekrapwortel en het daaruit winnen van rode verfstof.
De straat bleef tot in de 19de eeuw dun bebouwd. Bovendien brandden tijdens de Eerste Wereldoorlog een achttal gebouwen in de straat af. Het huidige uitzicht wordt dan ook overwegend bepaald door 20ste-eeuwse bebouwing van na de Eerste Wereldoorlog en recente nieuwbouw, met uitzondering van nummer 23 dat een bewaard restant vormt van de bebouwing uit het laatste kwart van de 19de eeuw, en nummer 30, een dorpswoning daterend uit de vroege 20ste eeuw.
De Stoofstraat refereert aan het industriële verleden van Merchtem, namelijk met de bewaarde brouwerswoning van firma As-Ale (nummer 19) en de gebouwen van azijnbrouwerij De Pauw (nummers 9, 11A, 13). Ook nummer 23 kent een industriële connectie; het werd namelijk gebouwd als woning van huidenvetter Frans Van Gucht met bijhorende huidenvetterij.
De brouwerijgebouwen van As-Ale, aan de Stoofstraat gevestigd sinds de late 19de eeuw, verdwenen al in de jaren 1980 uit het straatbeeld. Ook nummer 26 refereert aan brouwersfamilie Van Assche. Het pand op deze locatie gaat volgens kadastergegevens terug tot een biermagazijn van J.H. Van Assche-De Moor, die het in 1925 liet uitbreiden met een woonhuis.
Azijnbrouwerij De Pauw is eveneens een firma die zich ontwikkelde vanaf de jaren 1890, namelijk toen Josephus De Pauw en Irma De Laet omstreeks 1894 een handel in wijnen en likeurfabricatie startten aan de Langensteenweg. De oprichting van een azijnbrouwerij vormde hier een logisch gevolg van. Deze werd in eerste instantie ondergebracht aan de Langensteenweg, maar toen het bedrijf verder groeide, viel het oog op gronden in de Stoofstraat. Hier werd in 1920 in het kadaster de bouw van een achterin gelegen azijnbrouwerij (nummer 11A) geregistreerd in opdracht van Leonard Lodewijk en Pieter Jan De Pauw. Beide azijnbrouwers lieten gelijktijdig een woning bouwen, die op dat moment de toegang tot de brouwerij flankeerden, namelijk nummer 9 in opdracht van Leonard Lodewijk De Pauw en nummer 13 in opdracht van Pieter Jan De Pauw. De broers stonden aan het hoofd van de azijnbrouwerij, die aan de Stoofstraat van start ging in 1922. De producten werden verkocht onder de merknaam "De Kroon" of "La Couronne". Vanaf 1949 wijzigde de naam tot "N.V. Vinaigreries De Pauw frères – Azijnbrouwerijen De Pauw gebroeders". Het bedrijf bleef in familiehanden, breidde uit met alcoholproductie in Hoegaarden en productie van azijnconserven, totdat de productie van azijn in 1975 werd stopgezet. Later kwam er nog een vatenhandel in het gebouw tot de definitieve stopzetting in 1982. Nadien werd de gelijkvloerse verdieping ingenomen door een winkel. De bijgebouwen die de binnenplaats flankeerden werden vervangen door nieuwbouw. Sinds circa 2009 is het pand herbestemd en ingrijpend verbouwd tot woonblok met lofts en studio’s.
De woonhuizen nummers 9, 13 en 26 vormen gelijkaardige, eenvoudige enkelhuizen van drie traveeën en twee bouwlagen, gekenmerkt door een rood baksteenparement verlevendigd met witsteen (nummer 9 en 13) of lichtkleurige baksteen (nummer 26) in onder meer de booglijsten en als horizontale banden, op een typische plint in breuksteen, afgelijnd met blauwe hardsteen. Voor de gevel van nummer 13 staat een ongelukskruis uit de late 17de eeuw, dat naar hier verplaatst werd vanaf de overzijde van de straat.
Op het einde van de straat, nabij de Grote Molenbeek en de overgang naar Brusselsesteenweg, bevond zich de melkerij Sint-Antonius. De melkerij was in de Stoofstraat opgericht vanaf 1909 door de in hetzelfde jaar opgerichte samenwerkende maatschappij 'Sint-Antonius Melkerij van Merchtem', die bestond uit 30 landbouwers. De melkerij hield echter al op te bestaan in mei 1940. De gebouwen werden nadien herbestemd, maar in de jaren 1980 gesloopt.
Auteurs: Verhelst, Julie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Omvat
Brouwerswoning As-Ale
Omvat
Burgerhuis
Omvat
Dorpswoning
Omvat
Moordkruis
Is deel van
Merchtem
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stoofstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/17216 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.