Het Guido Gezelleplein en de Markt van Wingene zijn naar aanleiding van de gemeentefusies in 2025 onderdeel geworden van Kerkplein.
Het Kerkplein vormt het centraal gelegen plein in het centrum van Wingene tussen de Zandbergstraat, de Oude Bruggestraat en de Guido Gezellestraat. De huidige straatnaam verwijst naar de hier aanwezige kerk. De bebouwing is fasegewijs tot stand gekomen. Niets overgebleven van de oorspronkelijke bebouwing en uitzicht van het plein. Aanvankelijk een rechthoekig plein met centraal de Sint-Amanduskerk. De eerste weergave van het kerkplein is terug te vinden op de kaart uit het renteboek van het Sint-Amandsche van Wingene van 1639. Geen gesloten pleinwanden, maar bebouwing op de hoek van het huidige Kerkplein, de Futselstraat en de huidige Guido Gezellestraat. Een gelijkaardige situatie is terug te vinden op een kaart uit het "Renteboek van de heerlijkheid Oyghem" van 1640. Hier zien we opnieuw een weergave van het kerkplein met centraal de Sint-Amanduskerk.
In het eerste kwart van de 19de eeuw worden een aantal nieuwe gebouwen met bestuurlijke functie op het plein ingeplant, in 1827 bouwen van het gemeentehuis ten westen van de kerk. Rond 1900 bestaan de pleinwanden uit een aaneengesloten bebouwing. Toen in 1900 het gebouw van de vroegere gemeenteschool afgebroken werd, kwam een pleintje vrij. De huizen aan de Oude Bruggestraat werden één voor één gesloopt en Wingene had voor de kerk een nieuwe open plaats. Op 12 november 1919 werd met grote plechtigheid een "vrijheidsboom" geplant op het Kerkplein. De oudste basisbebouwing gaat terug tot 1843 (nummer 14). Overwegend breedhuizen, meestal met commerciële functie, van twee à vijf traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak. De gevelrij nummers 4, 5 en 9 zijn in het laatste kwart van de 19de eeuw tot stand gekomen. Volgens het kadaster grote bouwactiviteiten tussen 1872 en 1876. De bebouwing tussen de Futselstraat en de Zandbergstraat is in de jaren 1930-1960 tot stand gekomen. Het hoekpand bij de Futselstraat vervangt, volgens een oude postkaart, in de jaren 1960 een éénlaagswoning.
Het Guido Gezelleplein was het pleintje ten zuiden van de Sint-Amanduskerk (Kerkplein), gelegen tussen de voormalige Markt en Guido Gezellestraat. Centraal gelegen in het centrum van Wingene. Oorspronkelijk deel uitmakend van de "Plaetse". Ter gelegenheid van de Guido Gezellefeesten in 1930 kreeg het gedeelte ter hoogte van de Guido Gezellestraat deze naam. Voormalige oude Vikkemarkt : de zijgevel van het inmiddels gesloopte pand (nu Kerkplein 18) was met gevelplaat voorzien van het opschrift "HERINNERING AAN/ OUDE VIKKEMARKT/ 25 NOVEMBER 2004" met afbeeldingen van een varken en twee biggen.
Op oude kaarten weergegeven als een plein deel uitmakend van de "plaetse" rondom de Sint-Amanduskerk. Weergave van bebouwing op een kaart van 1639 in het renteboek Sint-Amandsche-Wingene. Niets overgebleven van de oorspronkelijke 17de-eeuwse bebouwing. De oudste bebouwing (nu Kerkplein 17) gaat terug tot 1856 en is vermoedelijk gebouwd op de nieuwe rooilijn.
De Markt was het straatgedeelte, in het centrum van Wingene, tussen Kerkplein en Tieltstraat. De straatnaam verwijst naar het wekelijkse marktgebeuren dat hier plaats vindt. Vroeger gekend onder de naam "de Plaetse".
Vanouds een belangrijk plein ten zuiden van de kerk. Weergegeven op verschillende oude kaarten. Oudste gekende weergave in het "Renteboek van de heerlijkheid Oyghem" van 1640. Hier zien we een weergave van de Markt eindigend bij het hekken van het kerkhof. In de onmiddellijke omgeving van dit hekken bevond zich de "Kerkstichel". Dit is een kleine verhevenheid van waarop de baljuw, de onderbaljuw of één van de officieren de verordeningen van de dorpsheer kwam afkondigen.
Een gelijkaardige weergave is terug te vinden in "het renteboeck van de heerlijkheid van den Hauweelschen" van 1645. Weergave op de westzijde van de markt, met de huurwoning van de pastoor en de herberg "De Trompe". Aan de oostzijde de herberg "Sint-Joris", het schepenhuis van de heren van Wingene. Aan de zuidzijde van de markt bevond zich een herberg "Den Hert". Een gelijkaardige situatie is terug te vinden op een kaart in het renteboek van de heerlijkheden toebehorende aan de heer van Wingene met onder meer de weergave van Sint-Amandsche Wingene (1646). De "Platse" wordt als volgt omschreven: "soo oock de platse van Wyngene es de heerlichede van Ste Amantsche met de huysen ende erfven op beede zyden ende scheet ten zuyden iegens de heerlicheyt vanden Hauweelschen". Hier waren ook de belangrijkste bestuursfuncties gevestigd. Aanwezigheid van "de vierschaere vande heerlichede van St. Amandsche", de "hofstede ofte herberghe genaempt St.-Jooris" later in gebruik als gemeentehuis. Lang dezelfde situatie gebleven zie landboek van 1756 en Atlas der Buurtwegen (circa 1843).
Volgens een postkaart van 1920 werd de Markt afgesloten met zes arduinen afscheidingspaaltjes die van 1806 dateren. Oorspronkelijk paalde de Markt aan het kerkhof gelegen rondom de Sint-Amanduskerk. Beide pleinwanden zijn ingenomen door aaneengesloten bebouwing. Op de hoek met het voormalige Guido Gezelleplein was de vroegere herberg "Sint-Joris" en schepenhuis van Wingene, in gebruik als gemeentehuis tot 1942. Gebouwd als een lijstgevel met beraping en opgesmukt met bepleisterde en wit geschilderde gevelelementen zie postkaart. In de jaren 1950 vervangen door de huidige gevel. De westzijde van de Markt werd oorspronkelijk getypeerd door een vrij homogeen karakter bepaald door lijstgevels. Op de hoek met de Tieltstraat een meer uitgewerkte lijstgevel met beraping en bepleisterde gevelelementen. De zuidzijde, deel uitmakend van de Oude Bruggestraat, wordt ingenomen door een imposante lijstgevel met inrijpoort van de herberg "Den Hert".
Door bouwen en verbouwen vanaf de jaren 1950 is het huidige straatbeeld tot stand gekomen. Op het vroegere Marktplein loopt nu centraal een straat tussen de Oude Bruggestraat en het het voormalige Guido Gezelleplein. Aan weerszijden parkeerplaatsen. Weinig overgebleven van de oorspronkelijke bebouwing.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)