Geografisch thema

Solftplaats

ID
2390
URI
https://id.erfgoed.net/themas/2390

Beschrijving

De Solftplaats is het driehoekige dorpsplein van Berendrecht, centraal gelegen in het gebied omgeven door de Dorpstraat, Schouwvegerstraat, Antwerpsebaan en Zandweg.

Op de Ferrariskaart (1171-1778) strekt ‘De Solft’ zich nog uit tot aan de Antwerpsebaan. Zeker vóór 1819 is het oostelijke gedeelte van dit plein verkaveld en zijn de Solftstraat en het verlengde van de Monnikenhofstraat geïntroduceerd. Zeker dan is centraal op de nieuwe Solftplaats een molen opgetrokken. De als woonhuis ingerichte bakstenen molen deed later ook dienst als café of estaminet, maar ging in 1913 verloren door brand.

In de late jaren 1870 is het dorpsplein heraangelegd, waarbij de Berenpaal aan de westhoek van de Solftplaats heropgericht is en lindebomen aangeplant zijn (1878). De Berenpaal dateert uit 1820 en werd oorspronkelijk opgericht aan het oude gemeentehuis naast de kerk ter ere van de toekenning van een gemeentewapen door Willem I. Kort nadien tijdens de Belgische Omwenteling werd hij echter omvergeworpen, maar in 1877 herontdekt. In 1933 omwille van mobiliteitsredenen opnieuw verwijderd, zijn zowel paal als bekroning in beheer van lokale geschiedkundige Constant Adriaenssens behouden en hersteld, waardoor ze in 1953 opnieuw op de Solftplaats konden worden geplaatst. In 1960-1961, vlak na de aanhechting van Berendrecht aan Antwerpen, is door de stad aan oostzijde van het plein een thans gesloopt prefab ontspanningslokaal voor bejaarden toegevoegd.

Tussen 2002 en 2005 is de Solftplaats heraangelegd met nieuwe lindebomen, voetpaden in dolomiet en een beklinkerde verharding rond de centraal opgestelde Berenpaal. Traditioneel wordt op het plein nog steeds de galg voor het jaarlijkse gansrijden opgesteld.

De bebouwing aan de Solftplaats bestaat voornamelijk uit veelal sterk verbouwde, twee of drie traveeën brede eenvoudige dorpswoningen van één bouwlaag. De rurale typologie is verder nog herkenbaar in enkele dwarshuizen aan noordzijde van het plein (nummers 9 en 12). Daarnaast zijn aan het dorpsplein ook twee dorpscafés of herbergen gevestigd (nummers 1 en 6), waaronder het voormalige danscafé en cinema 'De Koerel'. Aan de Solftplaats is in de zijgevel de typologie van deze omstreeks 1947 heropgebouwde cinema nog goed leesbaar. Afwijkend is de gaaf bewaarde, dieper gelegen interbellum villa (nummer 30) aan de overzijde van het plein.

Enkel het gedeelte ten oosten van de centrale as tussen het Biestraatje en de Oude Papenstraat is op het gewestplan ingekleurd als CHE-gebied, met inbegrip van de zuidoostelijke gevelwand tussen de Oude Papenstraat en de Solftstraat. In de oostwand van het plein zijn enkele karakteristieke voortuinen bewaard met tegelverharding in dambordpatroon (nummer 14, met bewaarde luikduimen en bepleisterde deuromlijsting en hoeklisenen) of metalen hekwerk met als Franse lelies uitgewerkte spijlen (nummer 15).

  • Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders, Postkaarten, C 5, C55 .
  • Kadasterarchief Antwerpen, Primitief plan, Berendrecht.
  • Stadsarchief Antwerpen, Archieven van de Stad Antwerpen, 576#46, 945#4, 945#27.
  • ADRIAENSSENS C. 1939: Geschiedenis en merkwaardigheden van Berendrecht, Berendrecht, 70-75.
  • GEERTS G. 1982: "Berendrecht in West-Brabant", Polderheem 17.2, 36-39.
  • VAN SEVEREN E. & VAN DEN BORNE S. 2015: Inventaris Bouwkundig Erfgoed Berendrecht en Zandvliet. CHE-visienota Berendrecht, Antwerpen.
  • VERMEIREN H. 2005: "Hoe kwam ’t Solft in Berendrecht aan zijn naam?", Polderheem 40.3, 12-18.
  • http://www.geopunt.be/ (laatst geraadpleegd op 2 december 2015).

Auteurs: Van den Borne, Steven; Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Berenpaal

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Polderhuis

  • Omvat
    Polderhuis

  • Omvat
    Villa

  • Is deel van
    Berendrecht


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Solftplaats [online], https://id.erfgoed.net/themas/2390 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.