Geografisch thema

Ekkergem

ID
3016
URI
https://id.erfgoed.net/themas/3016

Beschrijving

In de oude stadswijk "Ekkergem" werden na de verkaveling van het schietterrein van de Sint-Jorisgilde, het zogenaamde "Sint-Jorispark", in de buurt van de celgevangenis, in de jaren 1840-45 verscheidene nieuwe straten aangelegd op het terrein tussen de Krijgsgasthuisstraat en het zogenaamde "Rasphuis".

Een toepasselijke benaming verwijst naar nabijgelegen instellingen of de bloemen- en groententeelt in de wijk: Brankardier-, Korenbloem-, Kruisboog- en Wintertuinstraat. Het stratenpatroon, uitgegroeid tot een variante van de dambordstructuur, verkreeg in 1903 haar definitieve vorm door rechttrekking, en verlenging of verbreding van de straten en het openstellen van nieuwe straten zoals Karel Lodewijk Dierickx-, Spiegelhof- en Pijlstraat.

Een aantal straten behielden nochtans geheel of gedeeltelijk hun negentiende-eeuws uitzicht: rijhuisjes van twee soms drie bouwlagen met oorspronkelijk bepleisterde lijstgevels met rechthoekige vensters, meestal in eenheidsbebouwing. Bijvoorbeeld Brankardierstraat 2-4-6, 8-22, Korenbloemstraat, Kruisboogstraat en Wintertuinstraat 30-44.

De overige bebouwing illustreert de variatie in de vormentaal van de kleine en middelgrote burgerwoningen en arbeidershuizen uit het eerste kwart van de twintigste eeuw, hoewel het straatsilhouet getuigt van homogeniteit in schaal en sfeer. Het steeds weer voorkomend huistype is kenmerkend voor de eerste decennia van de twintigste eeuw: een smal (gemiddeld twee traveeën), hoog uitgebouwd rijhuis van twee en een halve à drie bouwlagen met enkelhuisopstand: namelijk een smalle deurtravee en ernaast een of twee bredere traveeën boven een souterrain. Stilistisch onderscheidt men in de twintigste-eeuwse straatbeelden enkele typische gevelvormen die echter in grote trekken tot twee categorieën te herleiden zijn.

Enerzijds valt het nog sterk doorleven van classicistische vormelementen op in de bepleisterde en beschilderde lijstgevels, vaak gegroepeerd in eenheidsbebouwing, die door hun conservatief karakter slechts een povere architecturale waarde bezitten. Zo onder meer Brankardierstraat 18-48, Karel Lodewijk Dierickxstraat 2-16, 20, 22, 32, 34-36,…, noordzijde van de Pijlstraat, Spiegelhofstraat 1-17, 19, 29-33, 44 tot 74, 83 tot 99 (doorlopend over de Nieuwe Wandeling en de Krijgsgasthuisstraat) en Wintertuinstraat 7-11, 27-39.
Hetzelfde geveltype vindt ook navolging in de gewone baksteengevels met nog voornamelijk neoclassicistische inslag. Bijvoorbeeld Korenbloemstraat 33-35-37, Pijlstraat 17-33, Karel Lodewijck Dierickxstraat 38 tot 54, Spiegelhofstraat 32-42.

Een tweede strekking in de rijhuisarchitectuur uit het eerste kwart van de 20e eeuw, de sobere baksteenstijl, sluit meer aan bij de eigentijdse vormgeving en materiaalkeuze, echter zonder opvallende resultaten te bereiken. In het begin van de eeuw werd in de Karel Lodewijk Dierickxstraat een neogotisch schoolcomplex van Onze-Lieve-Vrouw Visitatie opgericht. Woningen met bakstenen geveltjes verlevendigd met gekleurde baksteen, faïencetegels of cementering, worden gekenmerkt door een zeker verticalisme, ten gevolge van het accentueren van de bovenbouw door middel van licht uitspringende gevelvlakken, of door de hoekige of ronde venstervormen. Bijvoorbeeld Karel Lodewijk Dierickxstraat 26 naar ontwerp van Pauwels van 1909 met lichte art-nouveau-inslag; Spiegelhofstraat 4 tot 18: nummer 6 eerder onder art-deco-invloed; hoekcomplex doorlopend in Pijlstraat (nummer 15-29). Pijlstraat nummer 35 tot hoek: typische enkelhuizen in baksteenstijl uit begin twintigste eeuw. Wintertuinstraat 4 geslaagd voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid, sobere baksteenarchitectuur van circa 1930, Wintertuinstraat 10 tot 24 door het gebruik van gecementeerde vensteromlijstingen en banden aansluitend bij de art-decogetinte architectuur.


Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nb Zuid-West, Brussel - Gent.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ekkergem [online], https://id.erfgoed.net/themas/3016 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.