De Victor Braeckmanlaan is een centrale as in Sint-Amandsberg, aangelegd tijdens de Eerste Wereldoorlog op de vroegere spoorlijn Gent-Antwerpen. De brede straat, met een strak oost-west-gericht tracé, start in het verlengde van de Land Van Waaslaan en loopt over in de Alfons Braeckmanlaan. In de volksmond stond de straat aanvankelijk bekend als de Nieuwe Antwerpsesteenweg.
Na de aanleg van de straat werd ook dit deel van de laan Land Van Waaslaan genoemd, inclusief het straatdeel dat vandaag de naam Alfons Braeckmanlaan heeft. Pas in 1927 kwamen de huidige benamingen. De oude naam Land Van Waaslaan bleef behouden voor het gedeelte tussen Oostakkerstraat en Schoolstraat; van Schoolstraat tot Rozebroekstraat werd gekozen voor Victor Braeckmanlaan; het gedeelte tussen Rozebroekstraat en het station van Destelbergen kreeg de naam Alfons Braeckmanlaan. Op die manier slaagde men erin de eerste drie burgemeesters van Sint-Amandsberg (Alfons Braeckman, Victor Braeckman en Henri Van Cleemputte) in een straatnaam te vereeuwigen. Victor Braeckman was reeds gemeenteraadslid te Oostakker vóór 1872 en werd bij de oprichting van de zelfstandige gemeente Sint-Amandsberg tot schepen benoemd. Van 1895 tot 1908 was hij burgemeester te Sint-Amandsberg.
De oorspronkelijke spoorlijn, waarop de Land Van Waaslaan, Victor Braeckmanlaan en Alfons Brackmanlaan, aangelegd werden, tussen Gent-Dampoort en Antwerpen-Linkeroever was in gebruik sinds 9 augustus 1847. Het kopstation op het plein tussen Land Van Waaslaan en Dendermondsesteenweg kreeg toen de naam Land Van Waasstation. De spoorlijn liep in rechte lijn naar het station van Destelbergen. Reeds in 1908 werden echter plannen gemaakt om deze lijn in een brede boog te verleggen, en dit met een dubbele bedoeling: de lijnen Antwerpen–Gent en Eeklo–Gent doen samenvallen in het station Gent-Dampoort en ook Oostakker-Lourdes in de nabijheid van de bedevaartplaats van een spoorwegstation te voorzien. Dit nieuwe traject kwam er in 1911 en de huidige Land Van Waaslaan, Victor Braeckmanlaan en Alfons Braeckmanlaan werden tijdens de Eerste Wereldoorlog aangelegd op de vrijgekomen gronden.
In volle oorlogsperiode werd beslist dat de Land Van Waaslaan, die toen dus ook de Victor Braeckmanlaan omvatte, van aanblik diende te veranderen. De gemeenteraad had reeds in april 1916 beslist om het deel tussen Oostakkerstraat en Schoolstraat te kasseien en de rest van het gewezen treintraject tot aan de Rozebroekstraat aan te vullen met aarde. In december 1916 kregen de Gentse aannemers De Waele de opdracht onmiddellijk met het kasseien te beginnen. Een jaar later in december 1917, was de lokale aannemer Pieter Bracke de eerste om langs de nieuwe laan zes loten bouwgrond ineens aan te kopen. Toch stellen we ons de vraag of Bracke even snel was om er huizen te beginnen bouwen. In 1925 vernemen we dat de geplande kasseiwerken omwille van oorlogsomstandigheden nooit werden uitgevoerd, zodat de Land Van Waaslaan er ook in 1925 nog steeds als een weinig aantrekkelijke straat bij lag. Deze laan werd pas in 1926 gekasseid door de gebroeders Martin en Max Desmet uit Zingem.
Aan weerszijden van de laan zien we lintbebouwing bestaande uit woningen van twee tot drie bouwlagen hoog. Het gaat voornamelijk om burgerhuizen, afgewisseld met af en toe een meergezinswoningen en driegevelvilla. De basisbebouwing dateert van de jaren 1920-1930.
De interbellumbebouwing in de Victor Braeckmanlaan bevindt zich stilistisch tussen twee uitersten. Enerzijds zijn er voornamelijk decoratieve of sobere art deco, of historiserende bouwstijlen in de straat te zien, en anderzijds zijn er ook enkele modernistische woningen.
Architecten die met hun ontwerpen hun stempel op de laan gedrukt hebben zijn Edgar Celie, Ernest Snoeck, en Emiel Callebaut. Van Celie zien we verschillende gebouwen in beaux-artsstijl terugkomen (nummers 60, 105, 111 en 113), en een woning in cottagestijl (nummer 143). Ook van Snoeck zien we een woning in cottagestijl (nummer 155), maar ook de art deco (nummer 44) en het modernisme (nummer 179-181) komen in zijn oeuvre aan bod. Callebaut zorgde voor twee modernistische woningen in de straat (nummer 141 en 159).
Verdere noemenswaardige gebouwen zijn de art-decoburgerwoningen op nummer 139, 166, 108-106, en 34. In modernistische stijl vallen de woningen 178, 98-96, 68 en 24. Op nummer 12 treffen we een woning in bootstijl aan, en op 371-373 een villa in cottagestijl.
- POELMAN R. 1982: Verklaring der straatnamen te Desteldonk, Oostakker en Sint-Amandsberg, Heemkundige Kring De Oost-Oudburg v.z.w., Jaarboek XIX, 158.
- POELMAN R. 1996: Terugblik op Sint-Amandsberg, Oostakker, Geers, 399, 402.
- VANDERSTRAETEN F. & DEVRIESE L. 2016: Per trein van Gent-Dampoort naar Antwerpen via Sint-Amandsberg, Heemkundige Kring De Oost-Oudburg Jaarboek 53, 38 en 44.