Een tumulus is een Romeinse grafheuvel die opgetrokken werd boven het crematiegraf van een vooraanstaand persoon. De overledene werd meestal in een houten kist of in een houten of stenen grafkamer op de bodem van een schacht bijgezet. Vaak werden grafgiften meegegeven in de grafkamer of er bovenop. Recent onderzoek heeft aangetoond dat in de schacht boven de grafkamer vaak restanten van maaltijden en offers gedeponeerd werden. Soms komen meerdere bijzettingen voor in dezelfde grafheuvel. Tumuli vormen de enige bewaarde monumentale uitingen van het Romeinse begrafenisritueel in Vlaanderen. Men treft ze meestal aan op de lemige bodems van Limburg en Brabant maar ook in het zuiden van Oost-Vlaanderen zijn enkele schaarse voorbeelden bekend. Tumuli zijn over het algemeen gelegen op plaatsen waar ze vanuit de omgeving goed zichtbaar waren, aan een weg of aan de rand van een villadomein.

De monumentale Romeinse grafheuvels zijn door hun zichtbaarheid al lang het onderwerp van studie en het overgrote deel is dan ook onderzocht toen in de regio nog geen sprake was van enige systematische registratie van vondsten en bevindingen. Zeker bij de oudere opgravingen werd vaak vooral aandacht besteed aan de eigenlijke grafkelder en minder of helemaal niet aan de soms complexe handelingen die met de bijzetting gepaard gegaan. Vaak lagen ze echter in of nabij een grafveld van vlakgraven en/of andere types van grafmonumenten, waarbij ze dus een aanwijzing kunnen vormen voor de aanwezigheid van een uitgestrekt funerair landschap.

Daarnaast zijn soms ook onder of in de nabijheid van een tumulus sporen en resten van pre-Romeinse begravingen aanwezig. Ook zijn heel wat tumuli in de loop der tijden geëgaliseerd. Vaak gebeurde dit niet grondig en bleef een lichte verhevenheid zichtbaar in het landschap. In andere gevallen verdween evenwel elk spoor van de oorspronkelijke ophoging. Van dergelijke genivelleerde grafensembles kan nooit met absolute zekerheid gezegd worden dat het om tumuli ging. Dan spelen vaak andere criteria mee, zoals bijvoorbeeld de rijkdom van de grafcontext. Van een aantal zeer rijke grafensembles is gesuggereerd dat ze wel eens verband zouden kunnen houden met geëgaliseerde tumuli.