Hoofdstraat van Ettelgem, waarlangs het typische straatdorp is gevormd. Deel van de historische landweg tussen Oudenburg en Jabbeke; op de kaart van A. Sanderus (1641) aangeduid als "Viaversus Ettelgem, olim Atttlae castra", op de Ferrariskaart (1770-1778) als "Chemin d'Oudenburgh".

Deze landweg is nu ingedeeld in verschillende straten: vanaf het dorp van Oudenburg tot aan de brug over de autosnelweg in Ettelgem, de "Ettelgemsestraat" genoemd, daarna de Dorpsstraat, vanaf de rand van het dorpscentrum van Ettelgem (ter hoogte van de Pardoenstraat) tot aan de grens met Jabbeke "Zerkegemsestraat", en verder tot in het dorp van Jabbeke "Ettelgemstraat".

De straat is steeds de belangrijkste straat van het dorp geweest, waarlangs alle bebouwing is geconcentreerd. Op de kaart van Ferraris (1770-1778) en op de Atlas der Buurtwegen (1843) bestaat de weergegeven bebouwing uit een opeenvolging van losstaande huizen met achterliggende tuinen, de nok evenwijdig aan de straat, hetzij met de voorgevel grenzend aan de straat, hetzij iets dieperliggend, met achterliggende tuin. Langs de Dorpsstraat, ter hoogte van de Pompestraat, wordt in 1775 de molen Demonie gebouwd, een open houten korenwindmolen op bakstenen teerlingen, die in 1919 naar Slijpe werd verplaatst en daar in 1925 afgebroken. Die plaats werd lang aangeduid als de "Molenhoek". Opvallend is dat de oude parochiekerk zich niet langs de Dorpsstraat bevindt, maar iets meer naar het zuiden, in de huidige Oude Kerkstraat. Reeds in de vroege middeleeuwen wordt daar de bidplaats gebouwd, terwijl de bewoning zich ontwikkelt langs de doorgaande weg door het dorp. Als in 1908 beslist wordt de oude romaanse kerk niet meer te herstellen, maar een nieuwe, grotere te bouwen, wordt ingespeeld op de natuurlijke evolutie van het dorp: men kiest voor de neogotische Sint-Eligiuskerk een perceel middenin de bebouwing langs de Dorpsstraat. De kerk wordt in 1909-1910 gebouwd naar ontwerp van architect A. Pauwels (Brugge). Ze wordt naar het oosten georiënteerd, met de zijgevel grenzend aan de straat. De voorgevel, met portaal en zuidwesttoren, geeft uit op een pleintje dat dan aangelegd wordt. Voor de pastorie verbouwt men een bestaand, schuin geplaatst dieperliggend huis, dat ten noorden aan het kerkpleintje ligt (nummer 61). De kerk domineert vanaf dan de hoofdstraat van het dorp, en stimuleert een verdere concentratie van de bebouwing, waardoor gedeeltelijke lintbebouwing ontstaat. In het interbellum wordt de vrije basisschool gebouwd in het begin van de straat (nummer 9), een groot complex dat nu leegstaat en vervangen is door een nieuw gebouw. Twee 19de-begin 20ste-eeuwse kapelletjes karakteriseren het begin van de straat.

De basisbebouwing bestaat uit eenvoudige woningen, die in belangrijke mate teruggaan tot de 19de- en begin 20ste-eeuwse bebouwing. Vooral hoeves en boerenarbeidershuizen, gelegen in een tuin, sommige met gevel grenzend aan de straat, andere dieperliggend met voortuintje. Sommige zijn nog losstaand, andere zijn opgenomen in de gedeeltelijke lintbebouwing die in het eerste kwart van de 20ste eeuw ontstond. De "Lindenhoeve" (nummer 51) is een voor de dorpskern beeldbepalende hoeve met lindendreef, nummer 101 is een voorbeeld van een achterliggend klein hoevetje. Talrijke boerenarbeidershuizen, bijvoorbeeld nummer 65, met witgeschilderde gevel, nummer 93 beraapt, nummers 86-88, 94, 96, met gecementeerde gevels, de laatste met veel versieringen. Nabij de kerk vinden we enkele herbergen, bijvoorbeeld nummer 76, gebouwd rechttegenover de kerk en nummer 60, een herberg die de hoek met de Oude Kerkstraat markeert. Ook wat grotere dorpswoningen van het eerste kwart van de 20ste eeuw, bijvoorbeeld nummer 95, in ommuurde tuin, traditionele bakstenen gevel met gebruik van geglazuurde bakstenen. In interbellum worden wat verder uit het centrum, naar Jabbeke toe, enkele huizen gebouwd die een beetje aansluiten bij de toenmalige stijl, bijvoorbeeld nummer 100, art-decogetint. Aan de structuur van de bebouwing wordt ook in de tweede helft van de 20ste eeuw niet veel gewijzigd; inbreng van enkele nieuwe huizen in de rij en verandering van parementen.