Binnen de Belgische staatsgrens gelegen gehucht van Baarle-Hertog, waarvan de zuidelijke grens met Merksplas grotendeels wordt gevormd door de Noordermark, de noordelijke grens samenvalt met de rijksgrens. Kleinere delen van het gehucht grenzen aan Turnhout, Weelde en Wortel.
Aan de baan van Merksplas naar Baarle-Hertog-centrum gelegen straatdorp, waarvoor met uitzondering van een recent aangelegd plantsoen slechts één straatnaam geldt; de zijstraten naar de gehuchten Gel of Ginhoven heten respectievelijk. Zondereigen Gel en Zondereigen Ginhoven. Vrij homogene lintbebouwing van kleinschalige dorpshuizen, al dan niet type woonstalhuis waaronder verschillende uit het laatste kwart van de 19de eeuw of het eerste-tweede kwart van de 20ste eeuw, echter veelal teruggaand op oudere inplantingen (zie Ferraris- en Vander Maelenkaart, circa 1775 en 1854). Voormalige smidse ter hoogte van nummer 112.
Vrij-, soms halfvrijstaande dubbelhuizen van drie tot vijf/zes traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (nok parallel aan de straat, pannen). Verankerde bakstenen huizen met sober versierde lijst- en zijpuntgevels, meestal op gecementeerde plint; afwerking met baksteenfries of faiencepaneel en houten kroonlijstje op klossen of modillons. Rechthoekige of licht getoogde muuropeningen met strekse bogen, doorgaans beluikt. Verschillende aanpassingen. Van de best bewaarde huizen worden hieronder aanvullend enkele bijzonderheden vermeld.
Nummer 1. Woonstalhuis van 1927, zie gevelsteen rechts van de deur.
Nummer 25. Voormalig, thans sterk verbouwd woonstalhuis van 1891 (zie gevelsteen, baksteenfries); de arduinen deuromlijsting met neuten en kroonlijst op voluten, is wellicht ouder.
Nummer 27. Zogenaamd "Schuttershof", met jaartalankers 1831, aangepast in 1976. Zijpuntgevels met vlechtingen.
Nummer 29. Voormalig woonstalhuis met herberg; mooie houten deur met gietijzeren levensboom in bovenlicht en arduinen treden. Vroegere stalpoort vervangen door venster. Zijpuntgevels met vlechtingen.
Nummers 32-33-34. Drie vrijwel identieke huizen; nr. 32 met jaartalankers 1901 en gevelsteen met initialen J.V.D.
Nummer 36. Vrij authentiek exemplaar voorzien van geprofileerde daklijst, rechthoekige vensters met houten latei, latere rolluikkasten en ingekaste deur met bovenlicht onder eenvoudig kroonlijstje op sierlijk gegroefde voluutconsoles. Zijpuntgevels met vlechtingen en rondboogvenster.
Nummer 37. Bepleisterde en beschilderde voorgevel. Later aangepaste muuropeningen, onder meer winkelraam.
Nummer 38. In eclectische trant versierd geveltje met versieringen van gele baksteen en fries van faiencetegels. Schuin ingeplant bijgebouw.
Nummer 67. In tegenstelling tot overige met mansardedak. westelijke remise.
Nummer 74. Gaaf bewaard dorpshuis met geprofileerde bakstenen daklijst, rechthoekige muuropeningen met houten latei, luiken, gecementeerde deurstijlen, segmentboogpoort; zijpuntgevels met aandak, vlechtingen, rondboogvensters of -luik.
Nummer 76. Gerenoveerd dorpshuis met bepleisterde en beschilderde gevels; bewaard volume en gevelindeling.
Nummer 77. Voormalig postkantoor, gedateerd 1913 in gevelsteen. Eclectische voorgevel met muurbanden van witte baksteen, fries van faiencetegels, segmentbogige muuropeningen met arduinen hoek- en diamantkopsluitstenen, deels beglaasde paneeldeur, schuiframen. Tweede traveeën met voormalig winkelraam.
Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Hoogstraten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
In september 2008 ingehuldigd oorlogsgedenkteken met een nauwgezette reconstructie van een stukje Dodendraaad langs beide zijden van de weg van Zondereigen naar Baarle (ter hoogte van het kruispunt Zondereigen / Dodendraadpad).
De Dodendraad was een elektrische draadversperring langs de Nederlandse grens die ter hoogte van Zondereigen voltooid werd in juni of juli 1915. Dit stuk Dodendraad is gereconstrueerd op een authentieke plaats, dankzij archeologische vondsten van porseleinen isolatoren.
Het geheel bestaat uit drie stellen draden naast elkaar aangebracht. Het middenste stel met porseleinen isolatoren diende voor het rondmaken van het elektrisch circuit.
Net ten oosten van huisnummer Zondereigen 16 is een Duits schakelhuis (Schalthaus K5), een Duits wachtlokaal en een stukje Dodendraad gereconstrueerd.
De Dodendraad was een elektrische versperring opgericht langs de Belgisch-Nederlandse grens, waarvan het gedeelte ter hoogte van Zondereigen voltooid werd in juni of juli 1915.
Voor deze reconstructie werd gebruik gemaakt van authentieke, ter plaatse teruggevonden porseleinen isolatoren en een elektrische installatie uit diezelfde periode, geschonken door Umicore Olen. Een compleet ingericht schakelhuis vervolledigt deze constructie. De Schalthäuser of schakelhuisjes werden langs de draadversperring gebouwd in functie van de elektrische apparatuur, waarmee onder meer sabotage kon vastgesteld worden en een gedeelte was ingericht als wachtlokaal voor grenswachters.
Omvat
Burgerhuis
Omvat
Burgerhuis in art deco
Omvat
Dorpswoning
Omvat
Dorpswoningen
Omvat
Hoeve
Omvat
Langsschuur
Omvat
Sint-Jozefkapel
Omvat
Wederopbouwhoeve
Is deel van
Baarle-Hertog
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Zondereigen [online], https://id.erfgoed.net/themas/5496 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Gemeente Baarle-Hertog
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.