Inhoudelijk thema

Welkomstbomen

ID
79
URI
https://id.erfgoed.net/themas/79

Beschrijving

Welkomstbomen of afweerbomen zijn bomen (meestal linden) aangeplant bij de inkom van het erf. De linde was een 'heilige boom' in de Oudheid. In het Germaanse volksgeloof nam de lindeboom een vooraanstaande plaats in en werd hij als afweerboom geplant.

Het onveiligheidsgevoel in vroegere tijden was van een andere orde dan nu. Wat in vergelijking met vroeger niet gewijzigd is, is dat angst en onwetendheid hiervan aan de basis ligt. Men was bang voor fenomenen die zich voordeden in de natuur zoals donder en bliksem en voor de duisternis. Ook was men bang voor bepaalde verschijningen zoals weerwolven, boze geesten, spoken, witte wijven, zwarte katten, e.d. Daarnaast vreesde men voor personen die over magische krachten beschikten zoals tovenaars en heksen. Om zich hiertegen te wapenen geloofde men in de beschermende en zuiverende kracht van linden en op de meeste erven werd hij aangeplant als afweerboom.

Op veel plaatsen vinden we nog het eeuwenoude gebruik om bij het hofgat twee lindes te planten. Soms werden deze bomen geleid, geknot of gekandelaard. Men noemde deze bomen de wachters omdat ze het kwaad weghielden van het erf. Soms werden ze ook welkomstbomen genoemd omdat men pas welkom was, nadat men de zuiverende werking had ondergaan, door onder de linden door het erf te betreden. Die oude verering heeft zich nog lange tijd voortgezet via allerlei gekerstende volksgebruiken. Zo werden er later bijvoorbeeld vaak Mariakapelletjes op deze bomen aangebracht.

Hoewel het bijgeloof ondertussen is verdwenen, bleef het gebruik van het aanplanten van welkomstbomen bewaard, maar evolueerde het naar een bredere toepassing. Tegenwoordig worden welkomstbomen ook aangetroffen buiten de context van de hoeves of kleine woningen, veelal uit esthetische overwegingen aangeplant. Er worden dan ook andere soorten gebruikt zoals eiken, kastanjes, ...


Auteurs: Van der Linden, Geert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten

Henisdael 4 (Heers)
Twee lindes werden als welkomstbomen aangeplant bij de toegangspoort van het neoclassicistisch burgerhuis bij de hoeve Henisdaal. De bomen werden aangeplant in het geheel van het herenboerenparkje dat in de 19de eeuw bij dit huis werd aangelegd. Welkomstbomen dienden om 'het kwaad' af te weren van het erf. De noordelijke boom is een Tilia cordata en de zuidelijke een Tilia platiphylos. Beide bomen zijn van vergelijkbare grootte en omvang.


Herisstraat 13 (Peer)
Bij de woning in de Herisstraat 13 is de toegang tot het erf geflankeerd door twee lindebomen. Deze twee welkomstbomen werden bovenin aan elkaar geënt en gevlochten waardoor er een poortje ontstond. De lindes hebben omtrekken van 252 cm en 291 cm.


Haagstraat 14 (Herne)
De alleenstaande geleide haagbeuk (Carpinus betulus)staat aan de rechterzijde van de toegangspoort van de hoeve. De gewone haagbeuk, waarvan er oorspronkelijk vermoedelijk twee stonden, aan beide zijden van de toegangspoort, vormt een historische eenheid met de hoevesite. De haagbeuk fungeert als welkomstboom.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Welkomstbomen [online], https://id.erfgoed.net/themas/79 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.