Geografisch thema

Markt

ID
8473
URI
https://id.erfgoed.net/themas/8473

Beschrijving

Centrum van de gemeente; rechthoekig plein, voornamelijk in gebruik als parking. Aan de westzijde de provinciale baan Turnhout - Mol, aan de noordzijde de Sint-Niklaaskerk, aan de zuidoostzijde zicht op het oude gemeentehuis, gelegen op het aangrenzend Lorzeplein.

In het meetboek van 1665 vermeld als "De Plaetse oft Dorp", een term die meestal gebruikt werd voor dat deel van de gemeente waar de bewoning het dichtst was; vanaf midden 18de eeuw vervangen door oude varianten van het huidige "de Markt". Voortgaande op fotografische opnames vroeger met bomen beplant en doorkruist met kasseiwegen of -paden onder meer de weg naar Witgoor die over het midden van het plein liep. Oost-, zuid- en westzijde waren gekenmerkt door een typische bebouwing van heren- en burgerhuizen uit de 19de eeuw of het eerste kwart van de 20ste eeuw, afgewisseld met -mogelijk in kern oudere- dorpswoningen, boerderijen of afspanningen van één bouwlaag.

Circa 1842 plaatsing van een eerste openbare waterpomp op de Markt; in 1876 vervangen door de huidige arduinen pomp naar ontwerp van P.J. Taeymans, zie gedenkplaat met inscriptie; uitvoering door aannemer Berger (Antwerpen). Robuuste gecanneleerde zuil met bolvormig topornament, geplaatst op een octogonale basis; vier zijden voorzien van een bekronend schelpmotief met guirlande, twee van deze zijden oorspronkelijk uitgewerkt als een uitspringende waterspuwende leeuwenkop (verdwenen) met onderaan een halfrond waterbekken, de twee andere zijden dragen een gedenkplaat of wapenschild. Aanvankelijk afgezet door arduinen paaltjes met bolvormig topornament waartussen een ketting; later vervangen door een bakstenen muurtje, inmiddels ook afgebroken. Zie de dorpspomp te Laakdal-Veerle van 1877.

In 1930 bouw van een kiosk ter gelegenheid van de honderdjarige Belgische Onafhankelijkheid; verwijderd in 1967.

S. Leurs tekende circa 1934 een 'modern' ontwerp voor de heraanleg van het marktplein; dit werd nooit uitgevoerd. In 1944 vond op het plein een zware beschieting plaats waarbij verschillende huizen en de kerk zwaar geteisterd werden onder meer de westzijde van de Markt waaronder drie huizen van de brouwersfamilie Verbeeck die later afgebroken werden. Vanaf midden 20ste eeuw hebben aanpassingen, verbouwingen, afbraak, nieuwbouw geleid tot de huidige heterogene en banale bebouwing met slechts enkele vage getuigen van het vroegere gebouwenbestand. Het plein zelf werd verschillende malen heraangelegd/aangepast onder meer in 2002/2003 werd de doorgang van de baan Mol - Turnhout door het centrum samen met het marktplein heraangelegd.


Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 2004: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Arendonk, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n6, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Gemeentehuis Dessel

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Niklaas

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Waterpomp ontworpen door Pieter Jozef Taeymans

  • Is deel van
    Dessel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Markt [online], https://id.erfgoed.net/themas/8473 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.