Geografisch thema

Polderstraat

ID
9230
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9230

Beschrijving

Smalle weg met bochtig verloop vanaf het grondgebied van Sint-Kruis (Brugge) ten westen tot aan de Kerkstraat (zuidelijk deel) ten oosten. Slingert zich als aftakking van de Aardenburgseweg (Sint-Kruis) noordoostwaarts door de polders als oude verbindingsweg tussen de dorpskernen van Sint-Kruis en Damme. Volgt tracé van een oud dijkenstelsel, aangelegd in de 11de eeuw op de oostoever van de "Scheure", waartoe onder meer Evendijk, Kalveketedijk, Bloedlozedijk, Krinkeldijk en Romboutswervedijk behoren. Vermoedelijk verbindingsdijk tussen de Branddijk, dwarsdijk aangelegd circa het laatste kwart van de 12de eeuw, en de zogenaamd "Gapaert", een zandige opduiking ten zuidwesten van de stad weergegeven op kaart van Pieter Pourbus (1561-1571). Bij de aanleg van de stadsvestingen vanaf 1616 tracé afgesneden, omgelegd langs de zuidzijde van de stad en verbonden met de huidige Kerkstraat. Voorheen gekend als "Nederen Bruggeweg" (1357), gelegen in de zogenaamd Watering van het Broek en in de voormalige parochie Sint-Katharina-buiten-Damme; leidt parallel met en op korte afstand van de Reie naar de Grote Brugse Poort, één der stenen poorten opgetrokken op het einde van de 13de eeuw ter uitbreiding van de bestaande versterkingen. Eerste vermelding als Polderstraat in 1841.

Circa 1243 vestiging langs deze weg van een lazarie of leprozerij extra muros, het zogenaamd "Magdalenagasthuis", zie datering op kaart van de Watering van den Broucke van Pieter Pourbus (1574). Nadat de leprozerij vermoedelijk in de 16de eeuw wordt afgebroken, blijft de grond eigendom van de stad tot in de 20ste eeuw en wordt dan verkocht om de nieuwe lokalen van de gemeenteschool te helpen bekostigen. Thans verwijst de landweg Ziekenliedendreef (voorheen gekend als "Waterstraat") ten zuiden van de Polderstraat er nog naar, die voorheen doorloopt tot aan de Reie en verbonden is met de Pijpeweg (zie Vivenkapelle). Langs deze zeg tevens voormalige locatie van 16de-eeuwse grenspaal (westzijde) ter aanduiding van de Damse paallanden (zie Markt, stadhuis; Oude Sluissedijk; Rabattestraat) en van de Sint-Adriaanskapel (zuidwestzijde, tegenover de Gapaert), een belangrijke kapel voorzien van eigendommen en renten, gesticht circa 1431 door jonkvrouw Margriet van Hoghelande; beide weergegeven op kaart van Pieter Pourbus. De Zusters van Sarepta, die in 1621 hun klooster in het stadscentrum moesten verlaten na aanleg van de vestingen in 1616-1620, krijgen de toelating van de erfgenamen van de stichters om de materialen van de bouwvallige kapel te gebruiken voor het bouwen van een nieuwe kloosterkerk te Brugge (Lange Rei).

De huidige Polderstraat is samen met de Pijpeweg in de 17de eeuw één van de toegangswegen die via de Onze-Lieve-Vrouwepoort leidt naar het stadscentrum. In de 19de eeuw vanaf het grondgebied Sint-Kruis parallel verlopend met het Zuidervaartje, gegraven in 1841-1848 om het overtollig water vanuit Sint-Michiels, Sint-Kruis en Assebroek (Brugge) af te voeren, hierbij ter hoogte van het stadscentrum het zuidelijk tracé van de stervormige vesting volgend, gedeeltelijk in de bedding van de vroegere binnengracht.
Voormalige aardeweg, recent geasfalteerd, afgezoomd door brede wegbermen (dijkfunctie) en populierenrijen, die de nog resterende 17de-eeuwse wallen en depressies accentueren.

Tussen de Polderstraat en het Zuidervaartje ligt een deel van het natuurreservaat "De Damse Stadswallen" (zie ook Dammesteenweg, Damse Vaart-West en Damse Vaart-Zuid). Hiervan wordt een eerste perceel in 1982 aangekocht; geleidelijk aan worden meer percelen verworven of in beheer genomen. Het betreft ondiepe waterpartijen, rietvelden en moerasbos in de oorspronkelijke grachten en hooi- en weilanden op de wallen. De aanwezigheid van onder meer "moerasvaren" en het vleesetend waterplantje "gewoon blaasjeskruid" bewijzen de botanische waarde van het gebied. Het gebied wordt beheerd door vzw Natuurpunt, die enkele aangrenzende akkers en weilanden aankoopt om de oude verdedigingsgordel rond Damme opnieuw te kunnen sluiten. In 2001 is er een deel van de buitenste omwalling langsheen de Polderstraat -uitgraven buitengracht, heraanleg glacis en middenwal- uitgevoerd, dit in het kader van een herinrichtingproject opgezet door het Provinciaal Natuurfonds. Het open water is belangrijk voor onder meer de groene kikker, de aangrenzende vochtige hooilanden als standplaats voor de dotterbloem en andere moerasplanten. In de plas bevindt zich een -heden terug afgedekte- waterbouwkundige constructie uit ten vroegste de 18de eeuw. Dit natuurgebied wordt ontsloten via een voetgangersbrugje over het Zuidervaartje dat aansluiting geeft op een gemeentelijk wandelpad dat de Damse Vaart-Zuid verbindt met de Kerkstraat en het stadscentrum.

Westelijk deel van de Polderstraat getypeerd door schaarse, dieper gelegen hoevebebouwing voornamelijk opklimmend tot de 19de eeuw. Nummers 5, hoeve zogenaamd "Twee Linden", weergegeven op de Atlas der Buurtwegen (1845); lange beboomde erfoprit naar heraangelegd gekasseid erf waarrond sterk gerenoveerde hoevegebouwen. Schuur ten noorden van het erf met uilengat in top van westzijgevel, voorheen gedateerd "1831".
Aan oostzijde, in aansluiting bij de bebouwing in het zuidelijk deel van de Kerkstraat, eind 20ste-eeuwse villa's in tuin.
Het oostelijk deel van de Polderstraat, samen met de bebouwing erlangs en het volledige vestinglandschap is in het beschermde stadsgezicht opgenomen (M.B. van 13/10/1986, gewijzigd bij M.B. van 30/03/1987).

  • CAFMEYER M., De Gemene Weidestraat op het Sijseelse vanaf de vroege Middeleeuwen, in Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, jg. 117, nrs. 1-2, 1980, p. 83.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XII, Brugge, 1931, kolom 941.
  • DEVLIEGHER L., Damme, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 5, Tielt, 1971, p. 170.
  • HOSTE H., Damme, Antwerpen, 1956, p. 124-126.
  • NATUURPUNT DAMME, Natuur en Landschap in Damme, Damme, 2003 (cd-rom).
  • SCHOUTEET A., De straatnamen van Brugge. Oorsprong en betekenis, 1977, p. 170.
  • VERMEERSCH T., Provincie en Natuurpunt openen gerestaureerde stadswallen Damme, in In de Steigers, jg. 9, nummers 1, 2001, p. 14-15.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve Gapaerd

  • Omvat
    Hoogstamboomgaard Polderstraat

  • Is deel van
    Damme

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Polderstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/9230 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Damme

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.