Geografisch thema

Roden-Ossestraat

ID
9250
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9250

Beschrijving

Landelijke, kronkelende weg ten oosten van de Natiënlaan, die doorloopt tot op het grondgebied van Westkapelle, waar zich de gelijknamige historische "Rode Os Hoeve" bevindt (Roden-Ossestraat nummers 5-7, Westkapelle). De weg is een deel van de Bloedlozendijk, een oude zeewering die circa 1100 opgetrokken werd. Een zuidelijke arm van de straat, op het grondgebied van Westkapelle "Mostaertdijk" genoemd, leidt naar de belangrijke historische sites van het fort Sint-Frederik (op grondgebied van Westkapelle) en van de Zwarte Sluis, gelegen in de meest oostelijke punt van het grondgebied van Hoeke. Beide constructies zijn historische met elkaar gelinkt. Tevens vormt het een uniek, ongerept stuk polderlandschap, met een prachtige combinatie van de duidelijk hoger liggende dijk, kreken en de bomenrij van de Damse Vaart.

In 1590 werd de Hoekesluis gebouwd in opdracht van de Watering van Reigarsvliet. Ze moest de oude Hoekesluis vervangen, die buiten gebruik was gekomen door de aanleg van het dubbele kanaal tussen Damme en Sluis, namelijk de Verse Vaart en de Zoute Vaart. De nieuwe Hoekesluis wordt in 1599 verlengd en versterkt. In 1605 werd het Sint-Frederiksfort opgetrokken om de strategische sluis te verdedigen. Het fort werd gedeeltelijk op de sluis gebouwd. Bij ingang van het Twaalfjarig Bestand in 1609 besloot het Vrije het Sint-Frederiksfort gedeeltelijk te slechten. In 1617 werd een nieuwe sluis gebouwd naast het Sint-Frederiksfort, die vanaf midden 17de eeuw de "Zwarte Sluis" wordt genoemd. De kleine oudere sluis werd afgestopt. Van de sluis is bovengronds niet meer te zien; op de plaats van de sluis bevindt zich een 19de-eeuwse brug over de Hoekevaart. Ten zuiden van de brug is de voormalige sluiswachterwoning bewaard (zie nummer 3).

Het Fort Sint-Frederik is te situeren ter hoogte van de hoeve op de Mostaertdijk (Westkapelle, Mostaertdijk nummer 4). Het werd in 1605 door de Spanjaarden aangelegd als één van de tegenforten rond de in 1604 door de Staatsen veroverde stad Sluis. Het fort maakte deel uit van een driehoekige configuratie van versterkingen. Hierbij vormde het Fort Sint-Donaas (zie Lapscheure, Damse Vaart-Noord) de speerpunt, terwijl de kleinere forten van Sint-Frederik en Sint-Job (zie Lapscheure, Fort Sint-Donaas zonder nummer) in een teruggeschoven positie naast de bestaande dijken respectievelijk de strategisch belangrijke Zwarte Sluis en Blauwe Sluis (zie Lapscheure, Fort Sint-Donaas zonder nummer) beschermden. Fort Sint-Frederik was een vierkant gebastioneerd fort van eerder bescheiden afmetingen. Ondanks de nivellering van het terrein wijzen niveauverschillen de omtrekken van het fort aan; de huidige hoeve bevindt zich in het zuidelijke hoekpunt.

Rijksarchief Brugge, Verzameling Omlopers Jonckheere, nr. 1201 - 2: Kaartje van landerijen en waterlopen tussen Fort Sint-Donaas, Fort Sint-Frederik en hoeve Blauw huis (vermoedelijk 2de helft 17de E), als bijlage in: Register van alle landen, gelegen binnen de palen en schependom van Hoeke, 17de-eeuwse kopie opgemaakt naar de omloper van Antheunis de Schoenmaker, ..., van 1554 en deze van 1635. (Weergave "swarte sluysse" ten zuidoosten van het "Fort St.-Fredryk".)

  • BALLEGEER J., Gids voor de Zwinstreek, Brugge, 1999, p. 53.
  • COORNAERT M. en TILLEMAN J., De sluizen van de watering Reigaarsvliet, in Rond de Poldertorens, jg. 34, nr.3, 1992, p. 87-111.
  • KERRINCKX H. e.a., Project Grensoverschrijdend Krekengebied, deel 1: Landschap, relicten en typologie, Gent, 1995, p. 37 en 105.
  • TERMOTE J. en ZWAENEPOEL A., Forten en verdedigingswerken in het Oost- en West-Vlaamse krekengebied, Brugge, 2004, p. 29-30.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Brug over de Hoekevaart

  • Omvat
    Sluiswachterwoning bij de Zwarte Sluis

  • Is deel van
    Hoeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Roden-Ossestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/9250 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.