Geografisch thema

St. Jacobsstraat

ID
9251
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9251

Beschrijving

Hoofdstraat van de kleine dorpskern van Hoeke, lopend van de parochiekerk Sint-Jacob-de-Meerdere, zuidwaarts tot aan de Damse Vaart. Tot voor de fusie in 1977 "Kerkstraat" genoemd. Maakt deel uit van het historische stratenpatroon van Hoeke: langs de straten die we nu kennen als de Oostkerke- en Sint-Jacobsstraat, en langs de verdwenen "Hoogstraete" (zie Krinkeldijk), situeerde zich tussen 1250 en 1450 de havenstad Hoeke. Het stadhuis, de grote handelspanden en de verdwenen Sint-Jacobskapel bevonden zich in "Houcke ten Boven", het oostelijke gedeelte van het stadje, dat zich uitstrekte tot voorbij de huidige Natiënlaan (zie Natiënlaan nummer 15A). De huidige parochiekerk Sint-Jacob-de-Meerdere in de Sint-Jacobsstraat, gelegen in het westelijke deel van het middeleeuwse stadje, is de enige tastbare getuige van deze bloeiperiode in de geschiedenis van Hoeke, en is beschermd als monument bij K.B. van 25/03/1938 (zie Sint-Jacobsstraat zonder nummer). Wellicht was de pastorie van de parochie steeds grosso modo op de huidige plaats ten noorden van de kerk gesitueerd, zie Oostkerkestraat nummer 4. In het havenstadje was verder een leprozerie of hospitaal aanwezig, volgens kerkrekeningen te situeren ten zuiden van de kerk, dus grosso modo langs de Sint-Jacobsstraat. Andere gebouwen, zoals het tolhuis, het Oosterlingenhuis en de grote handelspanden die vermoedelijk aanwezig waren in het stadje, kunnen op basis van de huidige informatie niet gesitueerd worden. Midden 17de eeuw is Hoeke gereduceerd tot een klein groepje woningen rond de kerk; alle stadsgebouwen zijn verdwenen. Deze situatie wordt weergegeven op de kaart van Ferraris (1770-1778) en op de Atlas der Buurtwegen (1845). In vergelijking met deze historische kaarten is weinig veranderd wat betreft de aanwezigheid van bebouwing. De weinige huizen zijn nog steeds gegroepeerd rondom de kerk met omliggend kerkhof, en meer naar het zuiden toe, aansluitend bij de bebouwing langs de Damse Vaart. In het dorp zelf is enkel de woonfunctie vertegenwoordigd; horeca- of handelsfunctie bevindt zich langs de Natiënlaan en langs de Damse Vaart. De basisbebouwing langs de Sint-Jacobsstraat bestaat uit lage witgekalkte dorpswoningen onder pannen zadeldaken, waarvan sommigen mogelijk met 18de-eeuwse kern, voorbeeld nummer 7, een kleine hoeve die op de Ferrariskaart als site is aangeduid maar in huidige samenstelling voornamelijk 20ste-eeuws is; nummer 2, kleine hoeve aansluitend bij het langgeveltype, zogenaamd "De Pelikaan"; nummer 4, gebouwd op de Krinkeldijk, haaks op de straat, met deels bewaard houtwerk in de rechthoekige vensteropeningen; nummer 12 is de voormalige kosterwoning die in 1849 op grond van de kerkfabriek ten zuidwesten van de kerk wordt opgetrokken. Beeldbepalend in het dorp door hun verdieping, zijn de beide schooltjes: op nummer 10 de gemeenteschool, gebouwd in 1861 (zie nummer 10) en op nummer 9 de Sint-Jozefschool, gebouwd in 1929 voor de Zusters van Ardooie, die vanaf dan het onderwijs in Hoeke verzorgden. Beide schooltjes worden in de tweede helft van de 20ste eeuw gesloten wegens een tekort aan leerlingen en verkocht aan particulieren als woning.

  • AERNOUDTS K., Hoeke. Een vrije stad aan het Zwin, in Rond de Poldertorens, jg. 43, nr. 2, 2001, p. 46-51.
  • BALLEGEER J., Praatjes bij straatjes: Straten in het werkgebied van de Heemkring St.-Guthago, in Rond de poldertorens, jg. 45, nr. 4, 2003, p. 113.
  • BONTE G., Duitse handelsbetrekkingen met het Zwin, in Rond de Poldertorens, jg. 29, nr. 1, 1987, p. 1-9.
  • Brochure: Kerk van Sint-Jacob de Meerdere, Hoeke.
  • DEVLIEGHER L., De Zwinstreek, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 4, Tielt, 1970, p. 65-74.
  • Geschiedkundige snipperingen uit Houcke's verleden en heden, Brugge, 1914, p. 9-10.
  • LARBOUILLAT J., Verkenningswandeling naar het verdwenen middeleeuwse Hoeke, in SGT, p. 4-5.
  • RAU J., Het Damme van toen en omgeving, Brugge, 1981, p. 56-57.
  • WEYMEIS C., Het land van Uilenspiegel. Damme, Knokke, Sluis, Leuven, 2001, p. 40.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Gemeenteschool van Hoeke

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Jacob-de-Meerdere met kerkhof

  • Is deel van
    Hoeke

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: St. Jacobsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/9251 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Damme

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.