Geografisch thema

Stationsstraat

ID
9370
URI
https://id.erfgoed.net/themas/9370

Beschrijving

Lange straat van de Dorpsstraat ten zuiden, met nieuw aangelegd pleintje met plantsoen op de zuidoostelijke hoek, tot de Brieversweg ten noorden; klein driehoekig pleintje aan de westzijde van de straat, ter hoogte van de Veldstraat. Fungeert thans als verbindingsweg tussen het centrum van Sijsele en de centra van Vivenkapelle en Damme. Vormt ten noorden de oostgrens van het voormalige "Sijseleveld", gelegen in het noordwesten van Sijsele en voor het eerst vermeld in 1241; dit veld wordt vanaf de 12de-13de eeuw, bij de uitbreiding van de ontginningen buiten de zandruggen na het droogleggen van de komvormige depressies, gebruikt als gemeenschappelijke weideveld ("Gemene Weideveld") voor het vee (zie Veldstraat). Ten oosten van dit veld en van de huidige straat, bevindt zich in de middeleeuwen het domein van de Spermalieabdij, die circa 1241-1243 naar Sijsele wordt overgebracht, en waarbij in de periode 1247-1259 een kerk en een nieuw klooster met bijhorende hoeve (circa 1300) wordt gebouwd, verwoest tijdens de geuzenstrijd in 1578. Op de noordoostelijke hoek van de Spermalieweg is de Spermaliekapel gelegen, een gedenkkapel opgetrokken in 1954 met enkele restanten van de grondvesten van de oude Spermalieabdij (zie Spermalieweg).

Zuidelijk deel van de straat tot aan het zogenaamd "Zwynsgat", een gehucht ter hoogte van het kruispunt met de Zwin- en de Veldstraat vermeld op de Atlas der Buurtwegen (1845), voorheen gekend als "Tronkedreve", een beboomde dreef weergeven op de Ferrariskaart (1770-1778).

Huidig tracé en benaming pas tot stand gekomen na de aanleg van de spoorlijn Brugge-Eeklo in 1862, die de gemeente van west naar oost en de Stationsstraat aan de zuidzijde doorkruist, met oprichting van station op grondgebied van Sijsele ten westen van de Stationsstraat, die in 1869 wordt aangelegd als verbindingsweg van het dorp met het station. Oorspronkelijk een grintweg, in 1906 als nieuwe steenweg ingehuldigd. Na het opbreken van de spoorweg Brugge-Maldegem in 1960, staat het stationsgebouw leeg en is de oude bedding in de jaren 1980 ingericht als wandel-, fiets- en ruiterpad, als onderdeel in enkele toeristische routes (zie Oud Spoorwegpad).

In het kader van de verdere ontwikkeling van het onderwijs in de tweede helft van de 19de eeuw, wordt in 1867-1968 een gemeentelijke lagere jongensschool opgericht in de Stationsstraat (nummer 13), waarna de school die in 1828 is opgericht in de tuin van de (thans verdwenen) pastorie aan de Dorpsstraat, wordt ingericht als zondagsschool; thans herbestemd tot cultuurcentrum "Rostune".

Tijdens het eerste kwart van de 20ste eeuw, bij de verdere verstedelijking van het dorp, is er druk treinverkeer, waardoor in de Stationsstraat en omgeving vele herbergen worden opgericht, onder meer de afspanning "A la Station Estaminet" en "Herberg In Stakendijke" op de gelijknamige wijk ten oosten van het kruispunt met de Zwin- en de Veldstraat, zogenaamd naar de indijkingswerken die in het begin van de 13de eeuw het Zwinsgat te Sijsele definitief dichtmaken.

In de eerste helft van de 20ste eeuw zijn ook enkele maalderijen gevestigd in de straat, onder meer op de hoek met de Veldstraat, gebouwd in 1932 en in bedrijf tot het begin van de jaren 1980, en op de hoek met de Dorpsstraat, waarvan de molen gewerkt heeft tot 1958-1959.
Thans voornamelijk woonfunctie met nog enkele resterende dorpscafés in het zuidelijk deel van de straat. Basisbebouwing van dit deel gekenmerkt door rijbebouwing opklimmend tot het eind 19de-eerste kwart van de 20ste eeuw. Nummers 16-18, 28, 104, éénlaagswoningen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat); geschilderde (nummer 18) of gecementeerde (nummer 16) verankerde bakstenen lijstgevels op hoge gecementeerde plint; nummers 18 en 104 met aflijnende overhoekse baksteenfries en beluikte muuropeningen; nummer 28 met vernieuwd gevelparement. Nummers 7-9, 12-14, 31-33, 58-60, resterende eenheidsbebouwing van dorpswoningen van twee tot drie traveeën en anderhalve bouwlaag onder pannen zadeldaken, met onder meer geschilderde (nummers 7-9) bakstenen lijstgevels op hoge gecementeerde plint voorzien van (sier-)ankers; getoogde muuropeningen (gewijzigd op begane grond bij nummers 7-9 en nummer 60); deels bewaard houtwerk (onder meer luiken) bij nummers 12-14. Nummer 80, herberg zogenaamd "'t Brouwershof", breedhuis met verankerde bakstenen lijstgevel op gecementeerde plint onder pannen zadeldak; vernieuwd houtwerk. Nummer 1, haaks op de straat ingeplant half vrijstaand woonhuis met parallel bijgebouw, gedateerd "1902" in sieranker in top van puntgevel -voorheen trapgevel- onder overkragend zadeldak; witgeschilderde baksteenbouw met decoratief uitgewerkte straatgevel, zie onder meer plint in breuksteen met zwartgeschilderd voegwerk, sierankers en figuratieve sluitstenen van geschilderde ontlastingbogen.

Nummer 56/ Pardostraat, resterende 19de-eeuwse hoeve (onleesbare datering in zijpuntgevel van schuur), thans met woonhuis langsheen de straat aangepast in het interbellum, onder meer voorzien van gecementeerd (schijnvoegen) gevelparement en muuropeningen met typerende roedeverdeling in bovenlichten van schuiframen. Nummer 78, gerenoveerd woonhuis uit het eerste kwart van de 20ste eeuw met verankerde bakstenen trapgevel en getoogde muuropeningen met leeuwenkopjes als sluitstenen.

Verder interbellumbebouwing aansluitend bij de verdere verstedelijking van de dorpskern; onder meer woonhuizen met verankerde bakstenen tuit- (nummer 51) of trapgevel (nummer 92) op gecementeerde plint onder pannen zadeldak (nok loodrecht op de straat); getoogde muuropeningen onder strek van rood-wit geschilderde ontlastingbogen. Vernieuwd houtwerk; deur van nummer 51 deels beglaasd en voorzien van geometrisch ijzeren hekwerk onder getoogd bovenlicht. Nummer 94, enkelhuis met bakstenen lijstgevel onder pannen mansardedak (nok evenwijdig met straat), met decoratieve banden van kleurrijke tegels met gestileerde florale motieven en ontlastingbogen in gekleurde baksteen.

Enkele vrijstaande woonhuizen daterend uit het tweede en derde kwart van de 20ste eeuw, onder meer nummer 57, villa onder pannen schilddak getypeerd door centraal overkragend (deels beplankt) puntgevelveld, dakkapellen en hoge schoorsteenvolumes; nummer 63, villa met mansardedak, in dezelfde trant doch minder monumentaal.

Noordelijk deel van de Stationsstraat fungeert als centrale as van enkele grote verkavelingen aan west- en oostzijde, ingezet vanaf de jaren 1970, met kenmerkende bebouwing van losstaande eengezinswoningen uit het laatste kwart van de 20ste eeuw; bebouwing langsheen dit deel van de straat hierbij aansluitend.

In 2005 aanvang van bouw van zogenaamd "Cultuurfabriek", een cultureel centrum met theaterzaal, tentoonstellingszalen en vergaderruimten, in de gebouwen van de voormalige papierfabriek Vandenbon langsheen de Stationsstraat, naar wedstrijdontwerp van architectenbureau Claerhout-Van Biervliet (Sijsele).

  • BLONDEEL C.; GODDYN P., Sijsele in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1975, afb. 20, 21, 41, 45, 61, 73.
  • RAU J., Het Damme van toen en omgeving, Brugge, 1981, p. 122-124.
  • VAN POUCKE G., Archiefbeelden Damme, v.z.w. 't Zwin Rechteroever Grondgebied Damme/Gloucestershire, 2003, p. 70-71.
  • VERNIEST R., Maalderijen in Sijsele in de twintigste eeuw, in Nieuwsbrief 't Zwin Rechteroever vzw, jg. 1/2, december 2000, s.p.
  • VERSTRAETE D., Het Sijseelse Veld, in Ons Heem, jg. 27, nummers 2-3, 1973, p. 105-107.
  • VERSTRAETE D., Maalderijen in Sijsele, in Nieuwsbrief 't Zwin Rechteroever, jg. 4, september 2003, p. 7-8.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van SANTY P. & SNAUWAERT L. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Damme, Deel I: Stad Damme, Deelgemeenten Hoeke, Lapscheure en Moerkerke, Deel II: Deelgemeenten Oostkerke, Sijsele en Vivenkapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL17, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Café Prinsenhof

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Gemeentelijke lagere jongensschool met onderwijzerswoning

  • Omvat
    Half vrijstaand herenhuis

  • Omvat
    Herdenkings- en verbroederingsmonument

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Huis van de stationschef

  • Omvat
    Kunstenaarswoning Jef Claerhout

  • Omvat
    Station Sijsele

  • Omvat
    Villa

  • Is deel van
    Sijsele


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stationsstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/9370 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.