Beschrijving

Auteurs: Meylemans, Erwin
Datum: 26-10-2020
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Finaalmesolithische tot middenneolithische fasen

Datering: finaalmesolithicum, middenneolithicum
Context: alluviale vlakten, kronkelwaardvlakten
Stijl: michelsbergcultuur
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), lithisch materiaal, plantaardig materiaal
Thema: Sites en sitecomplexen uit het finaalpaleolithicum en mesolithicum
Gebeurtenis:

• Macrolithische analyse - Bazel sluis 5
  • materiaalstudie
  • post-excavation onderzoek: 2018
  • Bron: MESSIAEN L., CROMBE P., DREESEN R., GOEMAERE E., DE KOCK T.: Macrolithic stone artefacts from Swifterbant and Michelsberg Culture sites in the Lower Scheldt valley (NW Belgium) and their significance for understanding interregional contact and exchange during the Mesolithic-Neolithic transition. Notae Praehistoricae, 38, 139-148.
    Literatuur (2018)
  • Bron: HALBRUCKER E., MESSIAEN L., DENIS S., MEYLEMANS E. & CROMBÉ P. 2022: Faceted tools within indigenous hunter-gatherer assemblages of NW Belgium: evidence of forager-farmer contact during the 5th millennium cal BC, Bulletin de la Société préhistorique française 119 (4), 605-633.
    Literatuur (2022)
• Archeologische opgravingen Kruibeke Sluis 5
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • palynologisch onderzoek
  • radiokoolstofdatering
  • archeologische opgravingen: 2011
  • Bron: Perdaen Y., Sergant J., Meylemans E., Storme A., Deforce K., Bastiaens J., Debruyne S., Ervynck A., Langohr R., Lentacker A., Haneca, Elien De Rang, Crombé Ph.2011, Noodonderzoek van een wetland site in Bazel-Sluis (Kruibeke, Oost-Vlaanderen, B.): een nieuwe kijk op de neolithisatie in Vlaanderen, in: Notae Praehistoricae 31, pp. 31-45
    Literatuur (2011)
  • C.K.:Perdaen:2011ac
  • Bron: Crombé Ph., Sergant J., Perdaen Y., Meylemans E., Deforce K.: Neolithic pottery finds at the wetland site of Bazel-Kruibeke (prov. Oost-Vlaanderen/B). Evidence of long- distance forager-farmer contact during the late 6th and 5th millennium cal BC in the Rhine-Meuse-Scheldt area, Archäologisches Korrespondenzblatt 45, 1, 21-39.
    Literatuur (2015)
  • Bron: Meylemans E., Perdaen Y., Sergant J., Bastiaens J., Crombé Ph., Debruyne S., Deforce K., Du Rang E., Ervynck A., Lentacker A., Storme A., Van Neer W. 2016: Archeologische opgraving van een midden-mesolithische tot midden- neolithische vindplaats te 'Bazel-Sluis 5' (gemeente Kruibeke, provincie Oost-Vlaanderen), Onderzoeksrapport 40, Brussel.
    Literatuur (2016)
  • Bron: MEYLEMANS E., BASTIAENS J., BOUDIN M., DEFORCE K., ERVYNCK A., PERDAEN Y., SERGANT J., STORME A. & CROMBÉ P. 2018: The oldest cereals in the coversand area along the North Sea coast of NW Europe, between ca. 4800 and 3500 cal BC, at the wetland site of ‘Bazel-Sluis’ (Belgium), Journal of anthropological archaeology 49, 1-7.
    Literatuur (2018)
  • Bron: STORME A. 2020: Holocene environmental evolution of the Middle and Lower Scheldt basin in northern Belgium A multi-proxy study, doctoraatsthesis, Gent.
    Literatuur (2020)
  • Bron: DEFORCE K., STORME A., BASTIAENS J. 2014: Middle-Holocene alluvial forests and associated fluvial environments: A multi-proxy reconstruction from the lower Scheldt, N Belgium. The Holocene 24:
    Literatuur (2014)
  • Bron: MEYLEMANS E., BOGEMANS F., STORME A. et al. 2013: Lateglacial and Holocene fluvial dynamics in the Lower Scheldt basin (N-Belgium) and their impact on the presence, detection and preservation potential of the archaeological record. Quaternary International
    Literatuur (2013)
  • Bron: TOMASSO S., ROTS V., PERDAEN Y., CROMBE PH., MEYLEMANS E. 2015: Hunting with trapezes at Bazel-Sluis: the results of a functional analysis, NOTAE PRAEHISTORICAE. 35. p.239-251.
    Literatuur (2015)

Beschrijving:
De prehistorische aanwezigheid op de site in de tweede helft van het 5e millennium cal BC, zoals wordt aangetoond door de radiokoolstofdateringen, is schijnbaar moeilijker in het cultureel materiaal te herkennen. Echter, het is zeer goed mogelijk dat een deel van het lithisch materiaal aan deze periode is toe te schrijven, maar niet te onderscheiden van dit van de eerdere occupatiefasen. De midden Swifterbantsites van Doel bv. tonen inderdaad een lithische toolkit die zeer gelijkaardig is aan de laatmesolithische ensembles. Hierbij zijn echter wel verschillen te bemerken, zoals de aanwezigheid van meer onregelmatige trapezia (neigend naar transversaalspitsen), de afwezigheid van ventrale, basale retouches en de kerfhalveringstechniek, en het verschijnen van bipolaire percussie met de productie van pieces esquillées (waarvan slechts 1 exemplaar werd aangetroffen in het geanalyseerde materiaal van Bazel), een werktuigtype dat ook in Nederland verschijnt vanaf ca 4600 cal BC . De cluster van radiokoolstofdateringen na 4000 cal BC kan meer dan waarschijnlijk in verband gebracht worden met het culturele materiaal, o.a. bladvormige pijlpunten, mijnbouwvuursteen, spitsklingen, en vuursteenverschraald aardewerk, dat duidelijke affiniteiten vertoont met de Michelsbergcultuur of groep van Spiere, die omstreeks 4300 cal BC in de bovenloop van de Scheldevallei verschijnen.
Geassocieerd met de middenneolithische fase is een aantal resten van gedomesticeerde dieren (varken, rund), en een serie gedateerde graankorrels.

Laat- finaalmesolithische fase

Datering: finaalmesolithicum, laatmesolithicum
Typologie: kampplaatsen
Context: alluviale vlakten, kronkelwaardvlakten
Stijl: bandkeramiek, swifterbantcultuur
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), bot (menselijk), kwartsiet van Wommersom, lithisch materiaal, plantaardig materiaal
Thema: Sites en sitecomplexen uit het finaalpaleolithicum en mesolithicum
Gebeurtenis:

• Macrolithische analyse - Bazel sluis 5
  • materiaalstudie
  • post-excavation onderzoek: 2018
  • Bron: MESSIAEN L., CROMBE P., DREESEN R., GOEMAERE E., DE KOCK T.: Macrolithic stone artefacts from Swifterbant and Michelsberg Culture sites in the Lower Scheldt valley (NW Belgium) and their significance for understanding interregional contact and exchange during the Mesolithic-Neolithic transition. Notae Praehistoricae, 38, 139-148.
    Literatuur (2018)
  • Bron: HALBRUCKER E., MESSIAEN L., DENIS S., MEYLEMANS E. & CROMBÉ P. 2022: Faceted tools within indigenous hunter-gatherer assemblages of NW Belgium: evidence of forager-farmer contact during the 5th millennium cal BC, Bulletin de la Société préhistorique française 119 (4), 605-633.
    Literatuur (2022)
• Archeologische opgravingen Kruibeke Sluis 5
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • palynologisch onderzoek
  • radiokoolstofdatering
  • archeologische opgravingen: 2011
  • Bron: Perdaen Y., Sergant J., Meylemans E., Storme A., Deforce K., Bastiaens J., Debruyne S., Ervynck A., Langohr R., Lentacker A., Haneca, Elien De Rang, Crombé Ph.2011, Noodonderzoek van een wetland site in Bazel-Sluis (Kruibeke, Oost-Vlaanderen, B.): een nieuwe kijk op de neolithisatie in Vlaanderen, in: Notae Praehistoricae 31, pp. 31-45
    Literatuur (2011)
  • C.K.:Perdaen:2011ac
  • Bron: Crombé Ph., Sergant J., Perdaen Y., Meylemans E., Deforce K.: Neolithic pottery finds at the wetland site of Bazel-Kruibeke (prov. Oost-Vlaanderen/B). Evidence of long- distance forager-farmer contact during the late 6th and 5th millennium cal BC in the Rhine-Meuse-Scheldt area, Archäologisches Korrespondenzblatt 45, 1, 21-39.
    Literatuur (2015)
  • Bron: Meylemans E., Perdaen Y., Sergant J., Bastiaens J., Crombé Ph., Debruyne S., Deforce K., Du Rang E., Ervynck A., Lentacker A., Storme A., Van Neer W. 2016: Archeologische opgraving van een midden-mesolithische tot midden- neolithische vindplaats te 'Bazel-Sluis 5' (gemeente Kruibeke, provincie Oost-Vlaanderen), Onderzoeksrapport 40, Brussel.
    Literatuur (2016)
  • Bron: MEYLEMANS E., BASTIAENS J., BOUDIN M., DEFORCE K., ERVYNCK A., PERDAEN Y., SERGANT J., STORME A. & CROMBÉ P. 2018: The oldest cereals in the coversand area along the North Sea coast of NW Europe, between ca. 4800 and 3500 cal BC, at the wetland site of ‘Bazel-Sluis’ (Belgium), Journal of anthropological archaeology 49, 1-7.
    Literatuur (2018)
  • Bron: STORME A. 2020: Holocene environmental evolution of the Middle and Lower Scheldt basin in northern Belgium A multi-proxy study, doctoraatsthesis, Gent.
    Literatuur (2020)
  • Bron: DEFORCE K., STORME A., BASTIAENS J. 2014: Middle-Holocene alluvial forests and associated fluvial environments: A multi-proxy reconstruction from the lower Scheldt, N Belgium. The Holocene 24:
    Literatuur (2014)
  • Bron: MEYLEMANS E., BOGEMANS F., STORME A. et al. 2013: Lateglacial and Holocene fluvial dynamics in the Lower Scheldt basin (N-Belgium) and their impact on the presence, detection and preservation potential of the archaeological record. Quaternary International
    Literatuur (2013)
  • Bron: TOMASSO S., ROTS V., PERDAEN Y., CROMBE PH., MEYLEMANS E. 2015: Hunting with trapezes at Bazel-Sluis: the results of a functional analysis, NOTAE PRAEHISTORICAE. 35. p.239-251.
    Literatuur (2015)

Beschrijving:
Een groot aantal dateringen wijst er op dat een belangrijk aandeel van de bewoning op het einde van het 6e/eerste helft van het 5e millennium cal BC moet gesitueerd worden. Ook in het lithisch materiaal zijn de aanwijzingen voor een laat/finaalmesolithische occupatiefasen prominent aanwezig: o.a. de veelvuldige aanwezigheid van trapezia, de zeer regelmatige en gestandaardiseerde microklingproductie, en het gebruik van Wommersomkwartsiet. De aanwezigheid van ‘geëvolueerde’ trapezia met ventrale basale retouche is geacht kenmerkend te zijn voor de periode vanaf het late 6e millennium cal BC. De aanwezigheid van relatief veel kerfresten, waarvan een groot aantal in Wommersomkwartsiet, wijst dan weer mogelijk op een datering van een deel van het ensemble vóór ca 4600 cal BC.

Een belangrijk deel van het lithisch ensemble, waaronder de grootste en dichtste concentraties in werkput 1, kunnen zo met enige voorzichtigheid geplaatst worden in de eerste helft van het 5e millennium cal BC, wat strookt met de piek in radiokoolstofdateringen. In vergelijking met het Nederlandse rivierengebied stemt dit overeen met de periode van de vroege Swifterbantcultuur. Ook in het aardewerk zijn er duidelijke kenmerken aanwezig, zoals de aanwezigheid van nietgeperforeerde knobbels en Randkerbung, die een dergelijke chronologische toewijzing ondersteunen, alhoewel deze kenmerken niet exclusief zijn voor deze periode, en eveneens aanwezig zijn in jongere ensembles, zoals bv. Doel- sector B. Duidelijker chronologisch te duiden in de periode vroeg in het 5e millennium cal BC zijn de aardewerkscherven die kunnen toegewezen worden aan de late Bandkeramiek en het Limburgaardewerk.

Aan de finaalmesolithische fase kan vooral jachtwild (oerrund, edelhert, everzwijn, …) toegewezen worden. Verassend is de datering van enkele gaankorrels rond 4700 BC. Rond 4400 BC dateren enkele resten van schaap/geit.

Vroeg-middenmesolithische fase

Datering: middenmesolithicum, vroegmesolithicum
Context: alluviale vlakten, kronkelwaardvlakten
Materiaal: kwartsiet van Tienen, lithisch materiaal
Thema: Sites en sitecomplexen uit het finaalpaleolithicum en mesolithicum
Gebeurtenis:

• Macrolithische analyse - Bazel sluis 5
  • materiaalstudie
  • post-excavation onderzoek: 2018
  • Bron: MESSIAEN L., CROMBE P., DREESEN R., GOEMAERE E., DE KOCK T.: Macrolithic stone artefacts from Swifterbant and Michelsberg Culture sites in the Lower Scheldt valley (NW Belgium) and their significance for understanding interregional contact and exchange during the Mesolithic-Neolithic transition. Notae Praehistoricae, 38, 139-148.
    Literatuur (2018)
  • Bron: HALBRUCKER E., MESSIAEN L., DENIS S., MEYLEMANS E. & CROMBÉ P. 2022: Faceted tools within indigenous hunter-gatherer assemblages of NW Belgium: evidence of forager-farmer contact during the 5th millennium cal BC, Bulletin de la Société préhistorique française 119 (4), 605-633.
    Literatuur (2022)
• Archeologische opgravingen Kruibeke Sluis 5
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • palynologisch onderzoek
  • radiokoolstofdatering
  • archeologische opgravingen: 2011
  • Bron: Perdaen Y., Sergant J., Meylemans E., Storme A., Deforce K., Bastiaens J., Debruyne S., Ervynck A., Langohr R., Lentacker A., Haneca, Elien De Rang, Crombé Ph.2011, Noodonderzoek van een wetland site in Bazel-Sluis (Kruibeke, Oost-Vlaanderen, B.): een nieuwe kijk op de neolithisatie in Vlaanderen, in: Notae Praehistoricae 31, pp. 31-45
    Literatuur (2011)
  • C.K.:Perdaen:2011ac
  • Bron: Crombé Ph., Sergant J., Perdaen Y., Meylemans E., Deforce K.: Neolithic pottery finds at the wetland site of Bazel-Kruibeke (prov. Oost-Vlaanderen/B). Evidence of long- distance forager-farmer contact during the late 6th and 5th millennium cal BC in the Rhine-Meuse-Scheldt area, Archäologisches Korrespondenzblatt 45, 1, 21-39.
    Literatuur (2015)
  • Bron: Meylemans E., Perdaen Y., Sergant J., Bastiaens J., Crombé Ph., Debruyne S., Deforce K., Du Rang E., Ervynck A., Lentacker A., Storme A., Van Neer W. 2016: Archeologische opgraving van een midden-mesolithische tot midden- neolithische vindplaats te 'Bazel-Sluis 5' (gemeente Kruibeke, provincie Oost-Vlaanderen), Onderzoeksrapport 40, Brussel.
    Literatuur (2016)
  • Bron: MEYLEMANS E., BASTIAENS J., BOUDIN M., DEFORCE K., ERVYNCK A., PERDAEN Y., SERGANT J., STORME A. & CROMBÉ P. 2018: The oldest cereals in the coversand area along the North Sea coast of NW Europe, between ca. 4800 and 3500 cal BC, at the wetland site of ‘Bazel-Sluis’ (Belgium), Journal of anthropological archaeology 49, 1-7.
    Literatuur (2018)
  • Bron: STORME A. 2020: Holocene environmental evolution of the Middle and Lower Scheldt basin in northern Belgium A multi-proxy study, doctoraatsthesis, Gent.
    Literatuur (2020)
  • Bron: DEFORCE K., STORME A., BASTIAENS J. 2014: Middle-Holocene alluvial forests and associated fluvial environments: A multi-proxy reconstruction from the lower Scheldt, N Belgium. The Holocene 24:
    Literatuur (2014)
  • Bron: MEYLEMANS E., BOGEMANS F., STORME A. et al. 2013: Lateglacial and Holocene fluvial dynamics in the Lower Scheldt basin (N-Belgium) and their impact on the presence, detection and preservation potential of the archaeological record. Quaternary International
    Literatuur (2013)
  • Bron: TOMASSO S., ROTS V., PERDAEN Y., CROMBE PH., MEYLEMANS E. 2015: Hunting with trapezes at Bazel-Sluis: the results of a functional analysis, NOTAE PRAEHISTORICAE. 35. p.239-251.
    Literatuur (2015)

Beschrijving:
Twee 14C dateringen, beide op hazelnootfragmenten, wijzen op menselijke aanwezigheid in de loop van het 8e millennium cal BC. In het lithisch materiaal verwijzen enkele microliettypes zoals microklingen met afknotting, driehoeken, spitsen met afstomping, en marebladspitsen naar het vroeg- (spitsen met afstomping, driehoeken) en het midden mesolithicum (afgeknotte microklingen, marebladspitsen). Ook het gebruik van kwartsiet van Tienen, waarvan de herkomst ongeveer 60 km in vogelvlucht van Bazel in het lössgebied is gelegen, kan mogelijk aan deze periode worden toegeschreven.