Beschrijving

Auteurs: Vanderhoeven, Alain; Vynckier, Geert
Datum: 16-12-2013
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

(post-)middeleeuwse beerputten

Datering: late middeleeuwen, nieuwe tijd
Typologie: beerputten
Materiaal: bot (dierlijk)
Gebeurtenis:

• Archeologisch onderzoek Hemelingenstraat 37
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • materiaalstudie
  • noodopgravingen: van 26-03-2014 tot 25-04-2014
  • Bron: Vanderhoeven A., Vynckier G., Cooremans B., De Groote K., Ervynck A., Hartoch E., Lentacker A., Monsieur P., Van Gils M. & Verbeelen G. 2020: Het Oudheidkundig Bodemonderzoek aan de Hemelingenstraat 37 te Tongeren (Limburg). Eindverslag van een archeologische toevalsvondst 2014, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 142, Brussel.
    Literatuur (2020)

Beschrijving:
De weinige sporen die uit de (post)middeleeuwse periode geregistreerd konden worden, tonen aan dat het onderzochte areaal in die periode wellicht open terrein was. Het gaat immers om beerputten, mogelijk ook een waterput. Het ligt in de lijn van de verwachting dat de gebouwsporen uit die periode zich langs de Hemelingenstraat bevinden, ten westen van de nu vrijgelegde oppervlakte. Net zoals voor de Romeinse periode is de hoeveelheid mobiele vondsten, dierlijke en plantaardige resten te klein om inzicht in de aard van de bewoning te krijgen.

Romeinse weg en bewoning

Datering: Midden-Romeinse tijd
Typologie: gebouwplattegronden, wegen
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk)
Gebeurtenis:

• Archeologisch onderzoek Hemelingenstraat 37
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • materiaalstudie
  • noodopgravingen: van 26-03-2014 tot 25-04-2014
  • Bron: Vanderhoeven A., Vynckier G., Cooremans B., De Groote K., Ervynck A., Hartoch E., Lentacker A., Monsieur P., Van Gils M. & Verbeelen G. 2020: Het Oudheidkundig Bodemonderzoek aan de Hemelingenstraat 37 te Tongeren (Limburg). Eindverslag van een archeologische toevalsvondst 2014, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 142, Brussel.
    Literatuur (2020)
• Toevalsvondsten Tongeren
  • toevalsvondsten: 03-11-2013
  • Bron: Vondstmelding door persoonlijke contactname
    Vondstmelding (13-11-2013)
• Evaluerend terreinonderzoek Tongeren
  • evaluerend terreinonderzoek: 07-04-2014
  • Bron: rapportage in voorbereiding
    Literatuur (ca. 21e eeuw)

Beschrijving:
Voor de Romeinse periode bleken in het westelijk deel van het terrein resten van een dubbele cardo van het stedelijke stratennet bewaard te zijn. Mogelijk betreft het de cardo maximus, de noord-zuid georiënteerde hoofdas van het stratennet. Het is niet uit te sluiten dat tussen beide kiezelpaketten een houten straat was aangelegd, die misschien wel aan het dubbele bekiezelde tracé is voorafgegaan

Deze straat zou in het verlengde liggen van de straat die enkele jaren geleden meer noordwaarts werd aangetroffen tijdens opgravingen op de hoek van de Bilzersteenweg en de Pliniuswal. Na kleine boringen werd vastgesteld dat het kiezelpakket van de straat naar het oosten toe waarschijnlijk dieper nog aanwezig is (de pakketten kiezel van Romeinse wegen in Tongeren liggen steeds bol).

In de eerste helft van de 2de eeuw, wordt de straat van nieuwe verhardingen voorzien. In dezelfde periode ontwikkelt zich een woonwijk, met houten gebouwen. Deze houtbouw kent een lang en complexe geschiedenis, zo blijkt uit het pakket lemen vloerniveaus dat zich in de putwandprofielen aftekent. De brandlaag uit de tweede helft van de 2de eeuw, die op talrijke plekken in Tongeren is vastgesteld, is op het terrein aan de Hemelingenstraat niet waargenomen.

In de tweede helft van de 2de eeuw, verschijnt steenbouw op het terrein. Daarin is echte te weinig samenhang om een gebouwplattegrond te kunnen reconstrueren. Voor de daarop volgende fase, daterend uit de 3de eeuw, is het beeld wat scherper. Er kon aangetoond worden dat in die periode een terras langs de cardo was aangelegd, met een portiek langs de straat, daarachter een open binnenplaats en daarachter sporen van een stadswoning. Ook zijn resten van de brand van de tweede helft van de 3de eeuw bewaard gebleven. In beide steenbouwfasen werd de dubbele cardo telkens opgehoogd. Er zijn tot slot geen sporen of vondsten uit de laat-Romeinse tijd geregistreerd.

handgevormd aardewerk

Datering: ijzertijd, middenneolithicum
Typologie: vaatwerk
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

• Archeologisch onderzoek Hemelingenstraat 37
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • materiaalstudie
  • noodopgravingen: van 26-03-2014 tot 25-04-2014
  • Bron: Vanderhoeven A., Vynckier G., Cooremans B., De Groote K., Ervynck A., Hartoch E., Lentacker A., Monsieur P., Van Gils M. & Verbeelen G. 2020: Het Oudheidkundig Bodemonderzoek aan de Hemelingenstraat 37 te Tongeren (Limburg). Eindverslag van een archeologische toevalsvondst 2014, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 142, Brussel.
    Literatuur (2020)

Beschrijving:
De aardewerkfragmenten zijn relatief hardgebakken en eerder dunwandig. Ze zijn vrij klein (max 5 cm) en er zijn geen randen of voeten aanwezig, waardoor het niet mogelijk is om aardewerkvormen te herkennen. De grote meerderheid is gemagerd met verbrande en vergruisde silex en stamt duidelijk uit het middenneolithicum.
Vijf kleine scherven, afkomstig uit één zeefeenheid, wijken af van de rest van het ensemble. Ze werden met schervengruis gemagerd en vertonen een gladder oppervlak. Deze fragmenten passen eerder binnen een ijzertijdtraditie.

prehistorische artefecten

Datering: mesolithicum, middenneolithicum
Typologie: archeologische objecten
Materiaal: vuursteen
Gebeurtenis:

• Archeologisch onderzoek Hemelingenstraat 37
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • materiaalstudie
  • noodopgravingen: van 26-03-2014 tot 25-04-2014
  • Bron: Vanderhoeven A., Vynckier G., Cooremans B., De Groote K., Ervynck A., Hartoch E., Lentacker A., Monsieur P., Van Gils M. & Verbeelen G. 2020: Het Oudheidkundig Bodemonderzoek aan de Hemelingenstraat 37 te Tongeren (Limburg). Eindverslag van een archeologische toevalsvondst 2014, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 142, Brussel.
    Literatuur (2020)

Beschrijving:
In totaal werden 85 lithische artefacten ingezameld. Zes hiervan betreffen werktuigen: een schrabber, twee geretoucheerde klingen, een geretoucheerd fragment en twee microlieten. De schrabber en één van de geretoucheerde klingen zijn weliswaar niet diagnostisch, maar zouden op basis van hun afmetingen en retouchering uit het middenneolithicum kunnen stammen. De microlieten, beide spitsen met schuine afknotting, wijzen dan weer duidelijk op een mesolithische aanwezigheid. De rest van het ensemble bestaat voornamelijk uit klingen, afslagen, fragmenten en brokstukken. Er werden ook twee verfrissingselementen en een bipolaire klingkern aangetroffen. Er is slechts één chip aanwezig, wat ook bij zeven op een maaswijdte van 5 mm opvallend weinig is. In tegenstelling tot verscheidene andere steentijdvindplaatsen in de stad Tongeren, zijn er geen andere steensoorten zoals Wommersomkwartsiet aanwezig, maar werden de lithische artefacten uitsluitend in vuursteen vervaardigd. Het vuursteen is echter heterogeen van aard en varieert van lichtgrijs tot zwart en van fijnkorrelig tot zeer grofkorrelig.

vroeg-Romeinse sporen

Datering: Vroeg-Romeinse tijd
Typologie: greppels, kuilen, wegen
Gebeurtenis:

• Archeologisch onderzoek Hemelingenstraat 37
  • zaden- en vruchtenonderzoek
  • onderzoek van gewervelde diersoorten
  • materiaalstudie
  • noodopgravingen: van 26-03-2014 tot 25-04-2014
  • Bron: Vanderhoeven A., Vynckier G., Cooremans B., De Groote K., Ervynck A., Hartoch E., Lentacker A., Monsieur P., Van Gils M. & Verbeelen G. 2020: Het Oudheidkundig Bodemonderzoek aan de Hemelingenstraat 37 te Tongeren (Limburg). Eindverslag van een archeologische toevalsvondst 2014, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 142, Brussel.
    Literatuur (2020)

Beschrijving:
Ten oosten van de cardo zijn sporen van een complexe bewoningsgeschiedenis aan het licht gekomen, daterend van het einde van de 1ste eeuw v. Chr. tot de tweede helft van de 3de eeuw. De oudste fase dateert uit de midden-Augusteïsche tijd, de stichtingsfase van de civitashoofdplaats. Uit die fase zijn alleen kuilen en een enkele greppel aangetroffen.
n de daaropvolgende laat-Augusteïsche en Tiberische fase blijkt de cardo als aarden, mogelijk ook houten verkeersas in gebruik te zijn. De schaarse sporen uit deze fase laten niet toe uitspraken te doen over de aardvan de bewoning langs de straat. Hetzelfde geldt voor de volgende, Claudisch-Neronische fase. De straat wordt bekiezeld, de bewoningssporen bestaan overwegend uit ophogingslagen, kuilen en kuilenclusters. Sporen van gebouwen zijn niet in beeld gekomen. Ook is nergens met zekerheid de brandlaag van 69/70 vastgesteld.