Parochiekerk en voormalig kerkhof van Sint-Gillis-Binnen
archeologisch element- ID
- 20018
- URI
- https://id.erfgoed.net/waarnemingen/20018
Beschrijving
In de eerste helft van de 13de eeuw kwam een gedeelte van de gemeente Sint-Gillis-Zwijveke binnen de stadsmuren van Dendermonde te liggen. De Sint-Gillis-Binnen-kerk ontstond in de 13de eeuw nabij een vroegere abdij en een hospitaal. De kerk onderging meerdere bouw- en restauratiefasen, met een gotische stijl en een herpositionering in de 18de eeuw. Het voormalige kerkhof lag om de kerk heen en werd ommuurd weergegeven op historische kaarten.
Er vonden vijf hoofdonderzoeken plaats: in 1980 (tuin pastorie), 1985 (in de kerk), 1986 (noordzijde kerk), 2018 (fontein heraanleg Heldenplein) en 2023 (plaveisel Brusselsestraat). De onderzoeken betroffen voornamelijk steekproeven en noodopgravingen, met variërende dieptes en oppervlakten.
Muurwerk in baksteen en Doornikse kalksteen werd aangetroffen met noord-zuid en oost-west oriëntaties, vermoedelijk behorend tot oudere kerkfasen. Baksteenmuurwerk dateert waarschijnlijk vanaf de 14de eeuw, terwijl kalkstenen muren mogelijk uit de 13de eeuw stammen, gerelateerd aan de oudste torenonderdelen. Vloerfragmenten van baksteen en geglazuurde tegels werden eveneens gevonden.
Diverse puinlagen met bouwafval en mortel werden geïdentificeerd, waarschijnlijk afkomstig van de afbraak van oudere kerkdelen in de 18de eeuw. Deze puinsporen grenzen scherp aan kerkhoflagen en kunnen uitbraaksporen of aanlegsleuven van muren zijn.
In meerdere sleuven werden intacte kistgraven en losse skeletdelen gevonden, vrijwel altijd met een oost-west oriëntatie. Het kerkhofpakket varieert in dikte van 15 tot 80 cm. Er is geen gelaagdheid waargenomen, en de skeletten zijn niet gedateerd of verder onderzocht op demografische kenmerken.
Auteurs: Merchie, Sylvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Raap België bvba
Funderingen van oudere kerk
Datering: late middeleeuwenTypologie: kerken, munten, muurresten, puinlagen, vaatwerk, vloeren, werktuigen
Stijl: gotiek
Materiaal: aardewerk, Doornikse kalksteen, glas, keramisch bouwmateriaal, metaal, mortel, natuursteen
Gebeurtenis:
- Archeologische opgraving Sint-Egidiuskerk
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Stroobants A. 1986: Jaarverslag 1985 van de Werkgroep Archeologie en Monumentenzorg, Cronycke, maart 1986, 6-7.
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1986a
- Bron: Stroobants A. 1986: Archeologisch onderzoek in de Sint-Gilliskerk te Dendermonde (O.-Vl.), Archaeologia Mediaevalis, 9, 37
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1986b
- Archeologische opgraving ten noorden van Sint-Egidiuskerk
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Stroobants A. 1987: Archeologisch onderzoek te Dendermonde (O.-VL.), Archaeologia Mediaevalis 10, 60.
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1987b
- Archeologische opgraving rond de kerk
- Bron: Stroobants A., Hanssens F. Steyaert D., Leybaert J. & Van Vossole M., 1980-1981: Archeologisch kroniek, Dendermonde 1979-1980, Gedenkschriften van de Oudheidkundige kring van het Land van Dendermonde, 4de reeks, deel 5, 197
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1981a
- Bron: Stroobants A., Hanssens F. Steyaert D., Leybaert J. & Van Vossole M., 1980-1981: Archeologisch kroniek, Dendermonde 1979-1980, Gedenkschriften van de Oudheidkundige kring van het Land van Dendermonde, 4de reeks, deel 5, 197
- Kaartstudie Dendermonde
- Bron: Ferraris kaart - Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1771 - 1778
Cartografie/iconografie/fotografie ()
- Bron: Ferraris kaart - Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1771 - 1778
- Kaartstudie Dendermonde
- Bron: Alphonse de Vlaminck. Grondplan der stad Dendermonde zoals zij bestond in 1375
Cartografie/iconografie/fotografie () - Bron: Benedictus Peelman. Caerte Figurative vertoonende de stadt ende 't vrÿ van Dendermonde (situatie omstreeks 1673)
Cartografie/iconografie/fotografie ()
- Bron: Alphonse de Vlaminck. Grondplan der stad Dendermonde zoals zij bestond in 1375
Beschrijving:
Funderingsresten van de vroegere westgevel en van de noordelijke beukmuur, uitgevoerd in breuksteen, reikten op sommige plaatsen tot 2 m onder het maaiveld en bleven tot een hoogte van 60cm bewaard.
Resten van een bakstenen bevloering in visgraatmotief.
1986: Uit éénzelfde kuil op verschillende dieptes:
- koperen oord van 1750
- double royal tournois (duplex regalis) van Philips IV van Frankrijk (uit zilver, vanaf 1259 en vanaf 1306 uit omloop), in de nabijheid van de gotische kerktoren
Restanten van kerkhof
Datering: late middeleeuwenTypologie: inhumatiegraven, kerkhoven, munten, vondstenconcentraties
Materiaal: bot (menselijk), hout
Gebeurtenis:
- Archeologische opgraving Sint-Egidiuskerk
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Stroobants A. 1986: Jaarverslag 1985 van de Werkgroep Archeologie en Monumentenzorg, Cronycke, maart 1986, 6-7.
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1986a
- Bron: Stroobants A. 1986: Archeologisch onderzoek in de Sint-Gilliskerk te Dendermonde (O.-Vl.), Archaeologia Mediaevalis, 9, 37
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1986b
- Archeologische opgraving ten noorden van Sint-Egidiuskerk
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Stroobants A. 1987: Archeologisch onderzoek te Dendermonde (O.-VL.), Archaeologia Mediaevalis 10, 60.
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1987b
- Archeologische opgraving rond de kerk
- Bron: Stroobants A., Hanssens F. Steyaert D., Leybaert J. & Van Vossole M., 1980-1981: Archeologisch kroniek, Dendermonde 1979-1980, Gedenkschriften van de Oudheidkundige kring van het Land van Dendermonde, 4de reeks, deel 5, 197
Literatuur () - C.K.:Stroobants:1981a
- Bron: Stroobants A., Hanssens F. Steyaert D., Leybaert J. & Van Vossole M., 1980-1981: Archeologisch kroniek, Dendermonde 1979-1980, Gedenkschriften van de Oudheidkundige kring van het Land van Dendermonde, 4de reeks, deel 5, 197
- Kaartstudie Dendermonde
- Bron: Ferraris kaart - Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1771 - 1778
Cartografie/iconografie/fotografie ()
- Bron: Ferraris kaart - Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik, 1771 - 1778
- Kaartstudie Dendermonde
- Bron: Alphonse de Vlaminck. Grondplan der stad Dendermonde zoals zij bestond in 1375
Cartografie/iconografie/fotografie () - Bron: Benedictus Peelman. Caerte Figurative vertoonende de stadt ende 't vrÿ van Dendermonde (situatie omstreeks 1673)
Cartografie/iconografie/fotografie ()
- Bron: Alphonse de Vlaminck. Grondplan der stad Dendermonde zoals zij bestond in 1375
- Toevalsvondst Heldenplein
- Bron: https://id.erfgoed.net/dossiers/231
Toevalsvondst (archeologieportaal) () - Bron: JANSEN I. (red.) 2021: Verslagen van archeologische toevalsvondsten uit 2018 waar geen verder onderzoek nodig of mogelijk was, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 205, Brussel.
Literatuur ()
- Bron: https://id.erfgoed.net/dossiers/231
- Toevalsvondst Brusselsestraat 65
- Bron: https://id.erfgoed.net/dossiers/18875
Toevalsvondst (archeologieportaal) ()
- Bron: https://id.erfgoed.net/dossiers/18875
Beschrijving:
1980: steekproeven op de voormalige begraafplaats leverden sterk verstoorde bodem, beendermateriaal en middeleeuwse tegeltjes op.
2018: Ongeveer vanaf 1 m diepte bevond zich een heterogene grijsbruine lemige grond met daarin verspreid wat bakstenenbrokjes en af en toe wat botresten.
In quasi alle onderzoeken in en rond de kerk werd “verrommeld” menselijk botmateriaal aangetroffen, maar enkel in de onderzoeksfases van 1985 en 1986 werden intacte (kist)begravingen blootgelegd.