Inventaris
waarneming

Klein Broek Elversele

archeologisch element
ID
215862
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/215862
Provincie
Oost-Vlaanderen
Gemeente
Temse
Deelgemeente
Elversele
Locatie
Merenwegel (Temse)
Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m
Oppervlakte zone
41 768m²
Bewaringstoestand
Bewaard
Links
-

Beschrijving

Deze waarneming betreft een archeologische onderzoek naar aanleiding van de inrichting van een overstromingsgebied in het Klein Broek te Elversele. Het werd uitgevoerd op de overgang van 2017 en 2018.

De oudste gegevens uit het gebied gaan terug tot de prehistorie. Jagers-verzamelaars bezochten toen sporadisch het gebied, wat aangetoond werd door de vondst van verschillende silexartefacten. In de metaaltijden bezocht men eveneens het Klein Broek. Aanwijzingen zijn verschillende handgevormde scherven. Deze zijn meestal aangetroffen in jongere sporen. Slechts één context is mogelijk rechtstreeks aan de metaaltijden te linken. Minstens een deel van deze scherven werden gedateerd tijdens de late bronstijd. Door een aantal losse vondsten weten we ook dat de vindplaats tijdens de Romeinse periode werd bezocht.

Tijdens de vroege middeleeuwen werd hier een rijengrafveld ingericht. In totaal werden eenenvijftig graven onderzocht. Deze geven aan dat de oorsprong van het grafveld in de tweede helft van de 6de eeuw te situeren is. Gedurende de 7de eeuw bleef het in het gebruik. Waarschijnlijk werden de doden van enkele erven in de omgeving er begraven. Inhumaties zijn de best vertegenwoordigde begravingstechniek. Er zijn aanwijzingen gevonden dat men ook crematies uitvoerde, maar (primaire) grafcontexten kunnen daar niet in verband mee worden gebracht.

Op het einde van de vroege middeleeuwen ontstaat er bewoning binnen het plangebied. Aansluitend, omstreeks het begin van de volle middeleeuwen, werd een tweede erf ingericht. Sporen van een derde hoofdgebouw tonen een vergelijkbare bouwtechniek, maar konden niet nauwkeurig gedateerd worden. Deze erven omvatten een hoofdgebouw en verschillende randstructuren (waterkuil, bijgebouwen, kuilen). Daarbij valt op dat alle sporen zich buiten het laat-Merovingische grafveld bevinden. Het is een aanwijzing dat de bewoners van beide erven zich bewust waren van de funeraire zone en deze bleven respecteren.

Uit de postmiddeleeuwse periode zijn slechts een handvol sporen geregistreerd. Het gaat om een gracht en greppel en enkele (paal)kuilen. Deze kunnen in verband worden gebracht met bewoning buiten de opgegraven zone. Mogelijk kan daarvoor gekeken worden richting het Goet ter Maesdam.

Bron: MESTDAGH B. 2018: Archeologische opgraving Basisrapport Elversele - Klein Broek (gemeente Temse, Oost-Vlaanderen), Ingelmunster
Auteurs: Pellizzari, Jornick
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Late bronstijd vondsten

Datering: late bronstijd
Typologie: archeologische objecten, kuilen, losse vondsten
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Beschrijving:
De metaaltijd vondsten beperking zich tot een 40-tal scherven fragmenten handgevormd aardewerk. Hiervan werden de meeste in middeleeuwse graven en paalkuilen gevonden maar er was ook een geïsoleerd spoor dat wel duidt op een datering in de metaaltijden. Op basis van verschillende kenmerken van het aardewerk kan een datering in de late bronstijd worden voorgesteld. Deze kenmerken zijn de uitgeknepen stafbanden, de plastisch decoratie scherven en kleine aardewerkvormen met oortjes. Het is moeilijk om te zeggen of deze scherven bewust in de middeleeuwse sporen terecht zijn gekomen.

Merovingisch grafveld

Datering: Merovingische periode
Typologie: grafkuilen, inhumatiegraven, rijengrafvelden, wapens en munitie
Materiaal: aardewerk, barnsteen, bergkristal, bladgoud, bot (menselijk), gekleurd glas, hout, ijzer, koperlegering, leer, natuursteen, residu, steen, verbrand bot (menselijk), zaden en vruchten, zilver
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Op het grafveld dat werd opgegraven zijn 51 inhumatiegraven geregistreerd die deel waren van een rijengrafveld. Het werd vrij kortstondig gebruikt van de 2de helft van de 6de eeuw tot het einde van de 7de eeuw. Naderhand tijdens de Karolingische periode en volle middeleeuwen had men erven ingericht naast het grafveld die de funeraire zone niet oversneed. Dit lijkt een teken te zijn dat men affiniteit met de zone behield. De populatie binnen het grafveld omvat een min of meer gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen. In 80% van de
graven werden grafgiften aangetroffen. De aantallen zijn erg uiteenlopend en bestaat uit een uitgebreid gamma aardewerk, kralen, wapens en andere metalen.

Middeleeuwse erven

Datering: Karolingische periode, volle middeleeuwen
Typologie: erven, gebouwplattegronden, greppels, kuilen, losse vondsten, munten, paalkuilen, waterkuilen
Materiaal: bot (dierlijk), grijs aardewerk, hout, houtskool, kalksteen, keramisch bouwmateriaal, koperlegering, Maaslands aardwerk, rood aardewerk, zilver
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Binnen de opgegraven zone zijn verschillende sporen en vondsten uit de eindfase van de vroege middeleeuwen en de volle middeleeuwen aangetroffen. De bewoningssporen bevinden zich voornamelijk in de oostelijk helft van het plangebied. Het gaat hier een tweetal erven bestaande uit verschillende hoofd- en bijgebouwen, spiekers, kuilen en waterkuilen. Het grootste gebouw is driebeukig en is hoofdgebouw 1 (18,5 m op 11,3 m). De andere gebouwen en bijgebouwen zijn kleiner. Op vlak van vondstmateriaal is er veel aardewerk uit de sporen gekomen waaronder Maaslands, rood- en grijs aardewerk. Ook bouwmateriaal zoals tegelfragmenten en natuursteen is gevonden in deze sporen, daarnaast werd er ook dierlijk bot gevonden en metal munten via metaaldetectie. Via 14C kan dit deel van de site gedateerd worden van het einde van de 8ste eeuw tot de 12de eeuw, waarbij de verschillende gebouwen verschillende fasen representeren.

Post-middeleeuwse sporen & vondsten

Datering: 16de eeuw, 17de eeuw, 18de eeuw
Typologie: grachten (infrastructuur), kuilen, paalkuilen
Materiaal: faience, geglazuurd aardewerk, grijs aardewerk, steengoed, vuursteen
Gebeurtenis:

Beschrijving:
De sporen uit de postmiddeleeuwse periode zijn beperkt binnen de vindplaats en dit bemoeilijkt de interpretatie. Er is allesinds een grote gracht die eventueel een stortgeul kan zijn en er is ook een sporencluster in het westen. Deze cluster geeft aan dat men tijdens deze periode binnen het plangebied structuren opgebouwd heeft. Het gaat hooguit om bijgebouwen of schuren. Mogelijk zijn deze in verband te brengen met het Goet ter Maesdam dat zich iets verder zuidwaarts bevond. De vondsten uit deze periode bestaan uit aardewerk en een enkele geweerkei uit silex. Een nauwkeurige datering is niet voorhanden maar de vondsten wijzen op de periode tussen de 16de en 18de eeuw.

Romeinse vondsten

Datering: Romeinse tijd
Typologie: archeologische objecten, losse vondsten, munten
Materiaal: aardewerk, zilver
Gebeurtenis:

Beschrijving:
De vondsten uit de Romeinse periode beperken zich tot één munt en één scherf. Via metaaldetectie werd een Romeinse munt gevonden, deze werd gedetermineerd als een Denarius van Keizer Augustus en werd vervaardigd uit zilver. Daarnaast werd bij het opkuisen van profiel 20 een oorfragment van een amfoor gevonden.

Steentijd vondsten

Datering: steentijd
Typologie: archeologische objecten, losse vondsten, vondstenconcentraties
Materiaal: lithisch materiaal, vuursteen
Gebeurtenis:

Beschrijving:
In voorafgaand boor- en proefsleuvenonderzoek had men verschillende concentraties vuursteenvondsten gevonden. Bij de opgraving zijn er nog een 20-tal vuursteenvondsten bij gekomen waaronder afslagen, kernen, schrabbers en klingen. De lithische artefacten zijn schaars maar wijzen wel er wel op dat jagers-verzamelaars in de steentijd regelmatige zandige opduikingen nabij riviervalleien zoals deze in Elversele bezochten. Zeven van deze artefacten zijn in Merovingische graven gevonden. Het is niet duidelijk of deze uit de onmiddellijke omgeving afkomstig zijn (verspit) of dat ze elders zijn gevonden, meegenomen en vervolgens in het graf zijn beland.

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Klein Broek Elversele [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/215862 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.