waarneming

Martelarenstraat - Capucienenstraat

archeologisch element
ID
224800
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/224800

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als gebied geen archeologie, gewestelijk Gebied 6791
    Deze aanduiding is geldig sinds

Beschrijving

De archeologische opgraving werd uitgevoerd in één werkput en werd in drie vlakken onderzocht. In totaal werden 102 sporen aangetroffen. Het sporenbestand bestond uit grondsporen en bakstenen structuren, waaronder kelders en een waterput. Daarnaast werden er tevens twee waterputten
aangetroffen opgebouwd in ijzerzandsteen. Binnen de grondsporen kon onder meer, een ophogingspakket, een gracht en afvalkuilen onderscheiden worden. 

Wat de bodemopbouw betreft werd in de profielen onderaan telkens een donkerbruine en een donkergrijze laag aangetroffen, samen ongeveer van 0,80 cm dik. Uit deze lagen werd laatmiddeleeuws materiaal gerecupereerd. Het gaat om een ophogingspakket dat waarschijnlijk werd aangelegd om het hoge grondwater tegen te gaan en de grond begaanbaar te maken.

Het oudste spoor onder het ophogingspakket was betreft een fragment van een brede, diepe gracht. Mogelijk is deze gracht een aftakking van de Demer. Hierin werden vrij veel grijze aardewerkfragmenten gevonden die dateren uit de volle middeleeuwen. Het gehele ensemble dateert uit deze vulling dateert uit de periode tussen de 11de, 12de eeuw en de 14de eeuw. Op basis van het natuurwetenschappelijk onderzoek blijkt dat op deze locatie de oevers begroeid waren met doornig struweel van hulst en braam. Het landschap bestond er uit halfopen begroeiing met omliggende graslanden, maar ook stonden er bomen in de omgeving zoals els, es en wilg. Met het aantreffen van een soort verharding in natuurstenen met erlangs paaltjes, bovenaan in de gracht, de vondsten van onder meer botresten van schaap en rund, een koperen koebel, planten- en mestresten en huishoudelijk afval blijkt dat het onderzoeksgebied toen in gebruik was als een drassig open erf was waar vee gedrenkt werd en waar mensen hun afval deponeerden. 

Vanaf het midden van de 14de eeuw was er bewoning in de omgeving en werd het terrein in gebruik genomen als erf. In deze periode, omstreeks 1353-1356 (datering van de planken via dendrochronologie) werd op het erf immers een houten waterput aangelegd. Hoe lang de put in gebruik was is niet exact te zeggen, maar vermoedelijk werd deze gedempt in de tweede helft van de 14de eeuw, begin 15de eeuw. De bewoners hebben toen de ton als afvalton in gebruik genomen en er hun oude huisraad in gedumpt, deze dateerde hoofdzakelijk uit de 13de eeuw. Het merendeel bestond uit keuken-en tafelwaar in Maaslands roodoranje aardewerk. Uit de vulling werden veel pitten en zaden van een assortiment van fruit aangetroffen, afkomstig van pruim, kers, aardbei, druif, vijg, mispel en hazel-en walnoten. Dat er in deze periode nog vee op het erf stond blijkt uit de mest die ook in de afvalput zat en het dierlijk bot dat er eveneens in werd waargenomen.

Vermoedelijk was er in deze periode (14de eeuw) in de buurt één of meerdere schoenmakers actief, getuige Hiervan getuigen twee ondiepe afvalkuilen rijk aan leerafval: voornamelijk snijafval afkomstig van schoenen en een drietal quasi volledige schoenzolen. 

Uit dezelfde periode als de houten afvalput (tweede helft 14de, begin 15de eeuw) dateren ook muurresten die aan het licht kwamen aan de oostzijde van het terrein (langs de Capucienenstraat), van een laatmiddeleeuwse stadswoning. De fundering van het huis was opgebouwd uit een mengeling van bakstenen en ijzerzandstenen blokken. 

Kort na het opgeven van de houten waterton, werd ernaast een nieuwe waterput op het erf opgetrokken, dit keer in ijzerzandsteen. Ook de waterput in ijzerzandsteen die in de westelijke putwand werd aangesneden dateert uit deze laatmiddeleeuwse periode en hoorde op het erf bij de nabijgelegen huizen langs de Capucienenstraat en vermoedelijk ook langs de Martelarenstraat. Op het erf werd tijdens het onderzoek ook een ontginningskuil geregistreerd. Wellicht werd de leem er lokaal ontgonnen voor de bouw van huizen.

Enkele muurresten aan de noordzijde van het onderzoeksgebied kunnen mogelijk gelinkt worden aan de brouwerij die er in de 16de eeuw stond. In deze periode stond er langs de Martelarenstraat, centraal in het onderzoeksgebied huis ‘Hazewind’ met de brouwerij aan de overzijde van een grote koer, langs de Capucienenstraat. Langs weerszijden van huis ‘Hazewind stonden private woningen aangebouwd. Mogelijk werden er hiervan kelderrestanten van teruggevonden. Een tweede aangrenzende kelder dateert vermoedelijk uit de periode 16de18de eeuw. In de periode erna, in de 18de, 19de eeuw werd het pand afgebroken en werd er een bakstenen waterput (Sp 19) op een koer aangelegd.

Uit het eerste vlak, in het noordelijke en oostelijke deel van het terrein zijn verschillende muur-en vloerfasen die mogelijk in verband te brengen zijn met brouwerij ‘Borrens’ die er gestaan heeft tot 1868.


Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: ABO NV

Gracht

Datering: late middeleeuwen, volle middeleeuwen
Typologie: grachten (infrastructuur)
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Laatmiddeleeuwse erf

Typologie: kuilen, muurresten, waterputten, woningen
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), metaal
Gebeurtenis:

Ophogingslaag

Datering: late middeleeuwen
Typologie: ophogingslagen
Gebeurtenis:

Postmiddeleeuwse resten

Datering: nieuwe tijd, nieuwste tijd
Typologie: brouwerijen, kelders, muurresten
Materiaal: aardewerk, metaal
Gebeurtenis:

Resultaten van het vooronderzoek

Datering: nieuwe tijd, volle middeleeuwen
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Het oudste materiaal dat werd aangetroffen tijdens het onderzoek dateert uit de late middeleeuwen (14de eeuw). Mogelijk kwam het terrein reeds eerder in gebruik maar hier werden (nog) geen tastbare bewijzen van gevonden. In totaal werden er drie relevante archeologische niveaus waargenomen. Deze kunnen gedateerd worden in de late- tot postmiddeleeuwse periode. Er werden in totaal 6 sporen geregistreerd. Het betreft 3 muren, een verharding in kassei, en 2 kuilen. De muur aangetroffen in werkput 1 dateert allicht uit de laat- tot postmiddeleeuwse periode. De kuil aangetroffen in werkput 4 dateert daarentegen uit de volle tot late middeleeuwen. De overige sporen beschikken over een geringere ouderdom.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Martelarenstraat - Capucienenstraat [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/224800 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.