waarneming
Aalst (Hofstade) Steenberg
archeologisch element- ID
- 30268
- URI
- https://id.erfgoed.net/waarnemingen/30268
Beschrijving
Algemeen
Aan de Vondelbeek, op een lichte heuvel (Steenberg) werden ijzertijd beenderpakgraven, een Romeins fanum en een Romeinse villa aangetroffen tijdens opgravingen tussen 1947 en 1951.
Ijzertijd
Tijdens de opgravingen werden twee beenderpakgraven aangetroffen. Ze maken mogelijk deel van groter ijzertijdgrafveld, maar is sterk verstoord door de Romeinse bewoning.
Romeinse periode
De aangetroffen Gallo-Romeins tempel of fanum is oostelijk georiënteerd binnen een trapeziumvormige temenos-omheining. In drie (devotie?)kuilen werd bouwmateriaal, sieraden, glas, aardewerk (terra sigillata, Belgische waar, gebronsd, gevernist en gewoon aardewerk), ijzer, brons, munten, een bronzen beeldje van Minerva (te dateren aan het eind van de 1ste eeuw of de 1ste helft van de 2de eeuw), terracottabeeldjes (waarschijnlijk van voorganger van de opgegraven tempel) en een kort zwaard / gladius (in Museum Oud Hospitaal te Aalst) aangetroffen.
Ten zuiden van de tempel bevinden zich resten van steenbouw (met 6 vertrekken), sporen van een brandlaag (kadaster 227) en nog andere gebouwsporen. De sporen zijn geïnterpreteerd als een Romeinse villa.
De eerste fase is rond 60 n.Chr. opgericht, rond de 2de eeuw is het heiligdom heropgebouwd na een brand en bleef dan in gebruik tot midden 3de eeuw.
Auteurs: Cornelissen, Yasmine; Verspecht, An
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Beenderpakgraven (ijzertijd)
Datering: ijzertijdTypologie: beenderpakgraven, vlakgraven
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: VANDEKERCKHOVE V. (red.) 1996: De archeologische afdeling van het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (van bodemarchief tot museumcollectie).
Literatuur ()
- Bron: VANDEKERCKHOVE V. (red.) 1996: De archeologische afdeling van het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (van bodemarchief tot museumcollectie).
- Erfgoedonderzoek
- Bron: Van Doorselaer A. 1973, Temples et sites sacrés en Belgique et aux Pays-Bas, in: Caesarodunum nr. 8, pp. 16-24
Literatuur () - C.K.:VDoorsela:1973aa
- Bron: Van Doorselaer A. 1973, Temples et sites sacrés en Belgique et aux Pays-Bas, in: Caesarodunum nr. 8, pp. 16-24
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: De Beenhouwer J. 1996, De Gallo-Romeinse tempel van Hofstade - Steenberg (prov. O.-Vl.), in: Archaeological and Historical aspects of West-European Societies, Acta Archaeologica Lovaniensia Monographiae 8, pp. 153-164
Literatuur () - C.K.:Debeenhou:1996aa
- Erfgoedonderzoek Aalst
- erfgoedonderzoek: van tot
- Bron: Bauwens-Lesenne M. 1962, Bibliografisch repertorium der oudheidkundige vondsten in Oost-Vlaanderen : vanaf de vroegste tijden tot aan de Noormannen, Oudheidkundige repertoria II, Brussel.
Literatuur () - C.K.:Bauwens:1962a
- Erfgoedonderzoek
- Bron: Archief IAP/NDO (Briefwisseling, krantenknipsels, foto's, kaart)
Archief () - nagekeken
- Bron: Archief IAP/NDO (Briefwisseling, krantenknipsels, foto's, kaart)
- Archeologische opgravingen
- Bron: Thoen H. & Trimpe Burger J.A. 1976, Kroniek / Chronique District E 1972-1974, in: Helinium 16/1, pp. 70-87
Literatuur () - C.K.:Thoen:1976a
- Bron: Van Doorselaer A. 1958, De Merovingische begraafplaats te Sint-Gillis-bij-Dendermonde, Archaeologia Belgica 41, Brussel.
Literatuur () - C.K.:Doorselaer:1958a
- Bron: Thoen H. & Trimpe Burger J.A. 1976, Kroniek / Chronique District E 1972-1974, in: Helinium 16/1, pp. 70-87
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Faider-Feytmans G. 1950, Fouilles du site romain de Hofstade, in: Archeologie 1950/1, pp. 177-178
Literatuur () - C.K.:Faider:1950aa
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: Faider-Feytmans G. 1954, Fouilles de Hofstade, in: Archeologie 1954/2, p. 443
Literatuur () - C.K.:Faider:1954aa
- Bron: Faider-Feytmans G. 1954, Fouilles de Hofstade, in: Archeologie 1954/2, p. 443
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: De Laet S.J. e.a. 1958, Contributions à l'étude de la civilisations des champs d'urnes en Flandre, Dissertationes Archaeologicae Gandenses 4.
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1958b
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: Faider-Feytmans G. 1979, Les bronzes romaines de Belgique, Mainz am Rhein.
Literatuur () - C.K.:Faider:1979aa
- Bron: Faider-Feytmans G. 1979, Les bronzes romaines de Belgique, Mainz am Rhein.
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: VAN LIERDE H. 2003: De Gladius van Hofstade bij Aalst, in VOBOV-Info, nr 58. December 2003, p. 16-25.
Literatuur () - C.K.:VanLierde:2003a
- Bron: VAN LIERDE H. 2003: De Gladius van Hofstade bij Aalst, in VOBOV-Info, nr 58. December 2003, p. 16-25.
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: DE LAET S.J., 1948: Romeinse Oudheden gevonden te Hofstade bij Aalst (O-Vl). In: Antiquité Classique, 1948, XVI, Brussel.
Literatuur () - Bron: DE LAET S.J., 1952: Hofstade in de voorhistorische en in de Romeinse tijd. In: Het land van Aalst, 1952, 4, p 152-162
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1952a
- Bron: DE LAET S.J 1946: Romeinse oudheden te Hofstade bij Aalst, in: Archeologie 1, p 137
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1946a
- Bron: DE LAET S.J., 1950: Een Gallo-Romeins heiligdom op de Steenberg te Hofstade bij Aalst. In: Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1950, I, p 270-315
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1951b
- Bron: DE LAET S.J., 1948: In: Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1948, p 143-164
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1949a
- Bron: CALLEBAUT D., COOREMANS B. & DE GROOTE K. 1994: Aalst, Archeologie en Archief, Aalst-Zellik. Herlevend Verleden 2. IAP
Literatuur () - C.K.:Callebaut:1994a
- Bron: Wankenne, A. 1972: La Belgique à l'époque romaine. Sites urbains, villageois, reli-gieux et militaires, Oudheidkundige repertoria reeks C 3, 65-66
Literatuur () - C.K.:Wankenne:1972aa
Beschrijving:
- 2 beenderpakgraven
- ijzertijdscherven
- mogelijk deel van groter ijzertijdgrafveld
- sterk verstoord door Romeinse bewoning
Heiligdom (Romeins)
Datering: Midden-Romeinse tijdTypologie: bouwmaterialen, cultusbeelden, cultusplaatsen, funeraire, rituele en religieuze objecten, munten, sieraden
Materiaal: aardewerk, brons, glas, ijzer, terra sigillata
Gebeurtenis:
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: VANDEKERCKHOVE V. (red.) 1996: De archeologische afdeling van het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (van bodemarchief tot museumcollectie).
Literatuur ()
- Bron: VANDEKERCKHOVE V. (red.) 1996: De archeologische afdeling van het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (van bodemarchief tot museumcollectie).
- Erfgoedonderzoek
- Bron: Van Doorselaer A. 1973, Temples et sites sacrés en Belgique et aux Pays-Bas, in: Caesarodunum nr. 8, pp. 16-24
Literatuur () - C.K.:VDoorsela:1973aa
- Bron: Van Doorselaer A. 1973, Temples et sites sacrés en Belgique et aux Pays-Bas, in: Caesarodunum nr. 8, pp. 16-24
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: De Beenhouwer J. 1996, De Gallo-Romeinse tempel van Hofstade - Steenberg (prov. O.-Vl.), in: Archaeological and Historical aspects of West-European Societies, Acta Archaeologica Lovaniensia Monographiae 8, pp. 153-164
Literatuur () - C.K.:Debeenhou:1996aa
- Erfgoedonderzoek Aalst
- erfgoedonderzoek: van tot
- Bron: Bauwens-Lesenne M. 1962, Bibliografisch repertorium der oudheidkundige vondsten in Oost-Vlaanderen : vanaf de vroegste tijden tot aan de Noormannen, Oudheidkundige repertoria II, Brussel.
Literatuur () - C.K.:Bauwens:1962a
- Erfgoedonderzoek
- Bron: Archief IAP/NDO (Briefwisseling, krantenknipsels, foto's, kaart)
Archief () - nagekeken
- Bron: Archief IAP/NDO (Briefwisseling, krantenknipsels, foto's, kaart)
- Archeologische opgravingen
- Bron: Thoen H. & Trimpe Burger J.A. 1976, Kroniek / Chronique District E 1972-1974, in: Helinium 16/1, pp. 70-87
Literatuur () - C.K.:Thoen:1976a
- Bron: Van Doorselaer A. 1958, De Merovingische begraafplaats te Sint-Gillis-bij-Dendermonde, Archaeologia Belgica 41, Brussel.
Literatuur () - C.K.:Doorselaer:1958a
- Bron: Thoen H. & Trimpe Burger J.A. 1976, Kroniek / Chronique District E 1972-1974, in: Helinium 16/1, pp. 70-87
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Faider-Feytmans G. 1950, Fouilles du site romain de Hofstade, in: Archeologie 1950/1, pp. 177-178
Literatuur () - C.K.:Faider:1950aa
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: Faider-Feytmans G. 1954, Fouilles de Hofstade, in: Archeologie 1954/2, p. 443
Literatuur () - C.K.:Faider:1954aa
- Bron: Faider-Feytmans G. 1954, Fouilles de Hofstade, in: Archeologie 1954/2, p. 443
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: De Laet S.J. e.a. 1958, Contributions à l'étude de la civilisations des champs d'urnes en Flandre, Dissertationes Archaeologicae Gandenses 4.
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1958b
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: Faider-Feytmans G. 1979, Les bronzes romaines de Belgique, Mainz am Rhein.
Literatuur () - C.K.:Faider:1979aa
- Bron: Faider-Feytmans G. 1979, Les bronzes romaines de Belgique, Mainz am Rhein.
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: VAN LIERDE H. 2003: De Gladius van Hofstade bij Aalst, in VOBOV-Info, nr 58. December 2003, p. 16-25.
Literatuur () - C.K.:VanLierde:2003a
- Bron: VAN LIERDE H. 2003: De Gladius van Hofstade bij Aalst, in VOBOV-Info, nr 58. December 2003, p. 16-25.
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: DE LAET S.J., 1948: Romeinse Oudheden gevonden te Hofstade bij Aalst (O-Vl). In: Antiquité Classique, 1948, XVI, Brussel.
Literatuur () - Bron: DE LAET S.J., 1952: Hofstade in de voorhistorische en in de Romeinse tijd. In: Het land van Aalst, 1952, 4, p 152-162
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1952a
- Bron: DE LAET S.J 1946: Romeinse oudheden te Hofstade bij Aalst, in: Archeologie 1, p 137
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1946a
- Bron: DE LAET S.J., 1950: Een Gallo-Romeins heiligdom op de Steenberg te Hofstade bij Aalst. In: Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1950, I, p 270-315
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1951b
- Bron: DE LAET S.J., 1948: In: Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1948, p 143-164
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1949a
- Bron: CALLEBAUT D., COOREMANS B. & DE GROOTE K. 1994: Aalst, Archeologie en Archief, Aalst-Zellik. Herlevend Verleden 2. IAP
Literatuur () - C.K.:Callebaut:1994a
- Bron: Wankenne, A. 1972: La Belgique à l'époque romaine. Sites urbains, villageois, reli-gieux et militaires, Oudheidkundige repertoria reeks C 3, 65-66
Literatuur () - C.K.:Wankenne:1972aa
Beschrijving:
- Gallo-Romeinse tempel / fanum (oost georiënteerd) binnen trapeziumvormige temenos-omheining
- 3 devotiekuilen (favissa): bouwmateriaal, sieraden, glas, aardewerk (terra sigillata, Belgische waar, gebronsd, gevernist en gewoon aardewerk), ijzer, brons, munten, een bronzen beeldje van Minerva (te dateren aan het eind van de 1ste eeuw of de 1ste helft van de 2de eeuw), terracottabeeldjes (waarschijnlijk van voorganger van de opgegraven tempel), kort zwaard / gladius (in Museum Oud Hospitaal te Aalst)
- gebouw te dateren tussen ong 150 en 250 n. Chr.
- in de 3e eeuw is het dorpje verwoest door een brand
- 1ste fase fanum: rond 60 n.Chr. opgericht,
fanum rond kort voor 2de eeuw herbouwd na brand, in gebruik tot midden 3de eeuw
Romeinse villa
Datering: Midden-Romeinse tijdTypologie: brandlagen, gebouwplattegronden, villa's (archeologisch erfgoed)
Materiaal: aardewerk
Thema: Romeinse villae
Gebeurtenis:
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: VANDEKERCKHOVE V. (red.) 1996: De archeologische afdeling van het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (van bodemarchief tot museumcollectie).
Literatuur ()
- Bron: VANDEKERCKHOVE V. (red.) 1996: De archeologische afdeling van het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens (van bodemarchief tot museumcollectie).
- Erfgoedonderzoek
- Bron: Van Doorselaer A. 1973, Temples et sites sacrés en Belgique et aux Pays-Bas, in: Caesarodunum nr. 8, pp. 16-24
Literatuur () - C.K.:VDoorsela:1973aa
- Bron: Van Doorselaer A. 1973, Temples et sites sacrés en Belgique et aux Pays-Bas, in: Caesarodunum nr. 8, pp. 16-24
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: De Beenhouwer J. 1996, De Gallo-Romeinse tempel van Hofstade - Steenberg (prov. O.-Vl.), in: Archaeological and Historical aspects of West-European Societies, Acta Archaeologica Lovaniensia Monographiae 8, pp. 153-164
Literatuur () - C.K.:Debeenhou:1996aa
- Erfgoedonderzoek Aalst
- erfgoedonderzoek: van tot
- Bron: Bauwens-Lesenne M. 1962, Bibliografisch repertorium der oudheidkundige vondsten in Oost-Vlaanderen : vanaf de vroegste tijden tot aan de Noormannen, Oudheidkundige repertoria II, Brussel.
Literatuur () - C.K.:Bauwens:1962a
- Erfgoedonderzoek
- Bron: Archief IAP/NDO (Briefwisseling, krantenknipsels, foto's, kaart)
Archief () - nagekeken
- Bron: Archief IAP/NDO (Briefwisseling, krantenknipsels, foto's, kaart)
- Archeologische opgravingen
- Bron: Thoen H. & Trimpe Burger J.A. 1976, Kroniek / Chronique District E 1972-1974, in: Helinium 16/1, pp. 70-87
Literatuur () - C.K.:Thoen:1976a
- Bron: Van Doorselaer A. 1958, De Merovingische begraafplaats te Sint-Gillis-bij-Dendermonde, Archaeologia Belgica 41, Brussel.
Literatuur () - C.K.:Doorselaer:1958a
- Bron: Thoen H. & Trimpe Burger J.A. 1976, Kroniek / Chronique District E 1972-1974, in: Helinium 16/1, pp. 70-87
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: Faider-Feytmans G. 1950, Fouilles du site romain de Hofstade, in: Archeologie 1950/1, pp. 177-178
Literatuur () - C.K.:Faider:1950aa
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: Faider-Feytmans G. 1954, Fouilles de Hofstade, in: Archeologie 1954/2, p. 443
Literatuur () - C.K.:Faider:1954aa
- Bron: Faider-Feytmans G. 1954, Fouilles de Hofstade, in: Archeologie 1954/2, p. 443
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: De Laet S.J. e.a. 1958, Contributions à l'étude de la civilisations des champs d'urnes en Flandre, Dissertationes Archaeologicae Gandenses 4.
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1958b
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: Faider-Feytmans G. 1979, Les bronzes romaines de Belgique, Mainz am Rhein.
Literatuur () - C.K.:Faider:1979aa
- Bron: Faider-Feytmans G. 1979, Les bronzes romaines de Belgique, Mainz am Rhein.
- Archeologische opgravingen Aalst
- Bron: VAN LIERDE H. 2003: De Gladius van Hofstade bij Aalst, in VOBOV-Info, nr 58. December 2003, p. 16-25.
Literatuur () - C.K.:VanLierde:2003a
- Bron: VAN LIERDE H. 2003: De Gladius van Hofstade bij Aalst, in VOBOV-Info, nr 58. December 2003, p. 16-25.
- Archeologische opgravingen Aalst
- archeologische opgravingen: van tot
- Bron: DE LAET S.J., 1948: Romeinse Oudheden gevonden te Hofstade bij Aalst (O-Vl). In: Antiquité Classique, 1948, XVI, Brussel.
Literatuur () - Bron: DE LAET S.J., 1952: Hofstade in de voorhistorische en in de Romeinse tijd. In: Het land van Aalst, 1952, 4, p 152-162
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1952a
- Bron: DE LAET S.J 1946: Romeinse oudheden te Hofstade bij Aalst, in: Archeologie 1, p 137
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1946a
- Bron: DE LAET S.J., 1950: Een Gallo-Romeins heiligdom op de Steenberg te Hofstade bij Aalst. In: Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1950, I, p 270-315
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1951b
- Bron: DE LAET S.J., 1948: In: Kultureel Jaarboek Oost-Vlaanderen, 1948, p 143-164
Literatuur () - C.K.:DeLaet:1949a
- Bron: CALLEBAUT D., COOREMANS B. & DE GROOTE K. 1994: Aalst, Archeologie en Archief, Aalst-Zellik. Herlevend Verleden 2. IAP
Literatuur () - C.K.:Callebaut:1994a
- Bron: Wankenne, A. 1972: La Belgique à l'époque romaine. Sites urbains, villageois, reli-gieux et militaires, Oudheidkundige repertoria reeks C 3, 65-66
Literatuur () - C.K.:Wankenne:1972aa
Beschrijving:
-steenbouw (met 6 vertrekken) (ca. midden 2de - midden 3de eeuw), sporen van een brandlaag (kadaster 227)
- nog andere gebouwsporen
- bij DeLaet:1952 "een kleine agglomeratie in de onmiddellijke omgeving, ten zuiden van de tempel"
- Bauwens-Lesenne: een kleine villa rustica
- gebouw te dateren tussen ong 150 en 250 n. Chr.
- in de 3e eeuw is het dorpje verwoest door een brand
- 1ste fase fanum: rond 60 n.Chr. opgericht,
fanum rond kort voor 2de eeuw herbouwd na brand, in gebruik tot midden 3de eeuw