waarneming

Nattenhaasdonk Pastoor Huveneersstraat

archeologisch element
ID
983137
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983137

Beschrijving

De werfbegeleiding ter hoogte van de beschermde archeologische zone liet toe inzicht te verschaffen in de aanwezigheid en bewaringstoestand van het voormalige Nethof en dan meer bepaald het voormalige poortgebouw en een gedeelte van de walgracht en  bracht heel wat nieuwe en interessante landschappelijke/bodemkundige gegevens naar voren.

Landschappelijk is het onderzoeksgebied gesitueerd op de overgang van een zuidoostelijke uitloper van de oost-west verlopende Nattenhaasdonk en een lagergelegen alluviale gedeelte gekenmerkt door de aanwezigheid van een met kleiige afzettingen opgevuld microgeulensysteem. Uit de bodemkundige profielen is ook duidelijk gebleken dat voor de inplanting van het Nethof lokaal het terrein nog extra werd opgehoogd in functie van het creëren van een kunstmatige aanaarding, wellicht met de tijdens de aanleg van de walgracht bekomen materiaal.

Op basis van de koppeling tussen de historische bronnen en de aangetroffen structuren kan het aangetroffen muurwerk zonder twijfel in verband gebracht worden met het poortgebouw. De fundering van het poortgebouw wordt gekenmerkt door een westelijke en een oostelijke gebouwvleugel met een totale breedte van ca. 50 m. Een ca. 8 m brede opening tussen beide gebouwvleugels kan met de toegang tot het Nethof in verband gebracht worden. Deze opening komt op basis van historische kaarten dan ook duidelijk overeen met de weergegeven toegangsweg. Beide gebouwvleugels vertonen minstens een tweetal bouwfasen, waarbij de oudste fase op basis van de uitgevoerde 14C-datering tussen 1600 en 1620 te dateren is. Ook het aangetroffen gebruiksaardewerk uit de aanleg van beide gebouwvleugels wijst in die richting. Langsheen de voorzijde van het poortgebouw (zuidzijde), de west- en oostzijde werd het poortgebouw geflankeerd door een brede walgracht.

In het aangetroffen muurwerk werden enkele duidelijke verbouwingsfasen opgemerkt. Op basis van de 14C-datering op de boomstronken onderaan de oudste fase kan een datering vooropgesteld worden rond 1600. De opbouw van de muren en vondsten in de aanlegkuil doen wel vermoeden dat tenminste een deel van het poortgebouw een laatmiddeleeuwse oorsprong kent. Het hof wordt voor het eerst vermeld in het begin van de 15de eeuw. Op basis van de resultaten van de opgraving kan mogelijk de oostelijke fundering van het poortgebouw uit deze tijd stammen op basis van de bouwwijze en verschillende axialiteit dan de ander delen van de fundering

In de tweede helft van de 19de eeuw werd het poortgebouw afgebroken en de grachten deels gedempt. Met het rechttrekken van de weg vanuit Hingene naar Groenendijk in 1888 kwam het tracé ervan over het voormalige poortgebouw te liggen.

Langsheen de voorzijde van het poortgebouw (zuidzijde), de west- en oostzijde werd het poortgebouw geflankeerd door een brede walgracht die blijkens de aardewerkvondsten in onbruik geraakte in de loop van de 17de-18de eeuw.

Het Nethof of Boonhof is sedert de volle middeleeuwen een imposante site met walgracht te zijn, een meervoudige “Moated site”, wellicht geassocieerd met een regionale elite, nl. de ridders van Haasdonck. Vanaf het begin van de 15de eeuw wordt in denombrementen, cijnsboeken en verkoopackten regelmatig hof, boonhof of boenhof van Nattenhaasdonk vermeld. In 1652 wordt het Nethof beschreven in een aankondiging voor de verkoop van het hof en is er ondermeer sprake van; “…met eene optreckende brugge met syne wallen…’’, maw, een ophaalbrug en walgracht. Een ‘memorie van metswercken ende reparatien die gemaeckt moeten worden aen opper en nederhuysinge van ’t hof neffens de capelle van Nattenhaesdonck’, die dateert van 1662, maakt duidelijk dat het hof bestaat uit een opperhof en een neerhof. Het hof, gebouwd op een verhevenheid, is volledig omgeven door een wal. Een toegangsweg met dreef en ophaalbrug over de wal verschaft toegang tot het hof. In de aanbesteding is ook sprake van een toren en een gaanderij. Hieruit blijkt dat er tevens herstellingen werden uitgevoerd. Beide gebouwvleugels vertonen in het muurwerk dan enkele duidelijke verbouwfasen. Dit kwam duidelijk naar voren uit het archeologische onderzoek, bijvoorbeeld zichtbaar in de opbouw van de westelijke funderingsmuren. Naar aanleiding van een rechtsgeding omtrent de aanplanting van een haag werd door landmeter Van Landeghem op 9 december 1705 een situatieschets gemaakt van het hof. Deze schets is de enige iconografische bron waarop het hof en de kerk is afgebeeld en is dan ook een zeer belangrijke bron voor het interpreteren van de aangetroffen resten van de walgracht en het poortgebouw! De legende spreekt o.m. van “wal van Coolman” (= westelijke gracht) en “brug over den wal”. De schets geeft het poortgebouw met centrale poorttoegang zeer duidelijk weer als een volwaardige L-vormige gebouwvleugel met zadeldak.

Op basis van de koppeling tussen de historische bronnen en de aangetroffen structuren kan het aangetroffen muurwerk zonder twijfel in verband gebracht worden met het poortgebouw. De fundering van het poortgebouw wordt gekenmerkt door een westelijke en een oostelijke gebouwvleugel met een totale breedte van ca. 50m. Een ca. 8m brede opening tussen beide gebouwvleugels kan met de toegang tot het Nethof in verband gebracht worden. Deze opening komt op basis van historische kaarten dan ook duidelijk overeen met de weergegeven toegangsweg. Beide gebouwvleugels vertonen minstens een tweetal bouwfasen, waarbij de oudste fase op basis van de uitgevoerde 14C-datering tussen 1600 en 1620 te dateren is. Ook het aangetroffen gebruiksaardewerk uit de aanleg van beide gebouwvleugels wijst in die richting. Langsheen de voorzijde van het poortgebouw (zuidzijde), de west- en oostzijde werd het poortgebouw geflankeerd door een brede walgracht.

In het aangetroffen muurwerk werden enkele duidelijke verbouwingsfasen opgemerkt. Op basis van de 14C-datering op de boomstronken onderaan de oudste fase kan een datering vooropgesteld worden rond 1600. De opbouw van de muren en vondsten in de aanlegkuil doen wel vermoeden dat tenminste een deel van het poortgebouw een laatmiddeleeuwse oorsprong kent. Het hof wordt voor het eerst vermeld in het begin van de 15de eeuw. Op basis van de resultaten van de opgraving kan mogelijk de oostelijke fundering van het poortgebouw uit deze tijd stammen op basis van de bouwwijze en verschillende axialiteit dan de ander delen van de fundering

In de tweede helft van de 19de eeuw werd het poortgebouw afgebroken en de grachten deels gedempt. Met het rechttrekken van de weg vanuit Hingene naar Groenendijk in 1888 kwam het tracé ervan over het voormalige poortgebouw te liggen.

Langsheen de voorzijde van het poortgebouw (zuidzijde), de west- en oostzijde werd het poortgebouw geflankeerd door een brede walgracht die blijkens de aardewerkvondsten in onbruik geraakte in de loop van de 17de-18de eeuw.

Het Nethof of Boonhof is sedert de volle middeleeuwen een imposante site met walgracht te zijn, een meervoudige “Moated site”, wellicht geassocieerd met een regionale elite, nl. de ridders van Haasdonck. Vanaf het begin van de 15de eeuw wordt in denombrementen, cijnsboeken en verkoopackten regelmatig hof, boonhof of boenhof van Nattenhaasdonk vermeld. In 1652 wordt het Nethof beschreven in een aankondiging voor de verkoop van het hof en is er ondermeer sprake van; “…met eene optreckende brugge met syne wallen…’’, met andere woorden, een ophaalbrug en walgracht. Een ‘memorie van metswercken ende reparatien die gemaeckt moeten worden aen opper en nederhuysinge van ’t hof neffens de capelle van Nattenhaesdonck’, die dateert van 1662, maakt duidelijk dat het hof bestaat uit een opperhof en een neerhof. Het hof, gebouwd op een verhevenheid, is volledig omgeven door een wal. Een toegangsweg met dreef en ophaalbrug over de wal verschaft toegang tot het hof. In de aanbesteding is ook sprake van een toren en een gaanderij. Hieruit blijkt dat er tevens herstellingen werden uitgevoerd. Beide gebouwvleugels vertonen in het muurwerk dan enkele duidelijke verbouwfasen. Dit kwam duidelijk naar voren uit het archeologische onderzoek, bijvoorbeeld zichtbaar in de opbouw van de westelijke funderingsmuren. Naar aanleiding van een rechtsgeding omtrent de aanplanting van een haag werd door landmeter Van Landeghem op 9 december 1705 een situatieschets gemaakt van het hof. Deze schets is de enige iconografische bron waarop het hof en de kerk is afgebeeld en is dan ook een zeer belangrijke bron voor het interpreteren van de aangetroffen resten van de walgracht en het poortgebouw! De legende spreekt o.m. van “wal van Coolman” (= westelijke gracht) en “brug over den wal”. De schets geeft het poortgebouw met centrale poorttoegang zeer duidelijk weer als een volwaardige L-vormige gebouwvleugel met zadeldak.


Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: ABO NV

late middeleeuwen

Typologie: sites met walgracht, walgrachten
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

nieuwe tijd

Datering: 15de eeuw, 16de eeuw, 17de eeuw
Typologie: muurresten, poorten (bijgebouwen), sites met walgracht, verdedigingsmuren, walgrachten, wallen (verdedigingselementen)
Materiaal: aardewerk, hout, houtskool, samengesteld bouwmateriaal
Gebeurtenis:

nieuwste tijd

Datering: 19de eeuw
Typologie: onverharde wegen
Gebeurtenis:

volle middeleeuwen

Datering: volle middeleeuwen
Typologie: walgrachten
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Pastoor-Huveneersheuvel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Nattenhaasdonk Pastoor Huveneersstraat [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983137 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.