waarneming

Grote Markt

archeologisch element
ID
983736
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983736

Beschrijving

Naar aanleiding van de renovatie en nieuwbouw van twee appartementsgebouwen vond een archeologische opgraving plaats.

De oudste sporen die bij het huidige archeologische onderzoek werden aangetroffen, dateren uit de 12de eeuw. 

Over de volledige werkput 3, waar het diepst kon worden opgegraven, maar bij uitbreiding vermoedelijk over het volledige onderzoeksgebied, is een dik donkergrijs pakket aanwezig dat vondsten uit de 12de eeuw bevat. Waarschijnlijk probeerde men er door het aanbrengen van dit pakket voor te zorgen dat het gebied iets hoger kwam te liggen en minder gevoelig werd voor overstromingen. In de bovenkant van dit pakket tekenden zich verschillende sporen af die in de 12de of al in de 13de eeuw te dateren zijn, maar omwille van stabiliteitsredenen niet verder konden worden onderzocht. Paalkuilen, greppels of andere fenomenen die te relateren kunnen zijn met gebouwen lijken hier te ontbreken. Aan de zijde van de Grote Markt waren op ongeveer hetzelfde niveau echter wel nog paalkuilen en vloerniveaus zichtbaar. Dan zou er dus voor deze periode sprake geweest zijn van houtbouw woningen aan de zijde van de Grote Markt, met daarachter allerlei sporen die met deze bewoning in verband kunnen worden gebracht.

In principe kunnen er zich nog oudere sporen onder het donkergrijze ophogingspakket bevinden, aangezien de natuurlijke bodem nergens kon worden bereikt. In één van de 12de-eeuwse sporen werd een Romeinse munt aangetroffen, die zou kunnen afkomstig zijn uit een ouder, verspit spoor. Het moet hier echter altijd erg vochtig zijn geweest door de nabijheid van de Kleine Gete. De kans dat er op deze plek al bewoning was voordat het gebied werd opgehoogd, lijkt daarom eerder klein. De munt is vermoedelijk van elders afkomstig.

Een brandlaag laat vermoeden dat het gebouw aan de Grote Markt afbrandde, nog in de 13de of het begin van de 14de eeuw. In de 14de eeuw is er sprake van een ophoging en egalisatie in het onderzoeksgebied, ter voorbereiding van een nieuwe bewoningsfase. In het noorden van het onderzoeksgebied konden enkel deze egalisatielagen worden vastgesteld, aan de zijde van de Grote Markt is er echter zeker sprake van bewoning. Het gebouw op het hoekperceel was voorzien van een grote centrale haard. Achter de woning lag een verharde koer. Hier lag ook een waterput die uit de 14de eeuw dateert. Over hoe het gebouw er verder heeft uitgezien, hebben we geen aanwijzingen.

Uit archivalische bronnen is geweten dat er al zeker in het begin van de 16de eeuw een herberg was op het hoekperceel aan de Grote Markt (334 bis). Deze heette eerst De Ooievaar, later De Keizer. Het huis erlangs, De Drie Kronen, op perceel 335 werd volgens de gevelsteen gebouwd in 1627, maar de oudste vermeldingen van deze naam gaan al terug tot in de 15de eeuw. Ook dit huis moet dus zeker nog een voorganger hebben gehad. De bij de opgraving aangetroffen postmiddeleeuwse sporen zijn hoofdzakelijk gesitueerd op het hoekperceel. Het gebouw erlangs was immers grotendeels buiten het onderzoeksgebied gelegen. Enkel een beerput die vlak achter de vroegere Drie Kronen was gelegen, kon worden opgegraven. In deze beerput bevonden zich heel wat voorwerpen in aardewerk en glas en restanten van lederen schoenen. De jongste opvullingsfase van de beerput dateert uit de 18de eeuw, de oudere opvullingslagen uit de 17de eeuw.

Het huidige gebouw op de hoek aan de Grote Markt, dat op basis van bouwhistorische kenmerken einde 18de eeuw zou zijn opgetrokken, is gefundeerd op nog oudere funderingen. Op basis van de stratigrafie zouden deze moeten dateren uit de 16de/17de eeuw. In een ruimte tussen deze funderingen werden een houten tonput en een bakstenen put vastgesteld. De tonput is via radiokoolstofdatering gedateerd in de 16de of 17de eeuw en moet dus ook bij de voorganger van het huidige gebouw op het hoekperceel hebben gehoord. Beide putten waren afgedekt door een dikke 18de-eeuwse laag, die werd geïnterpreteerd als een ophoging en egalisatie die aan het optrekken van het huidige hoekgebouw voorafging. Tegen de achterzijde van het gebouw op het hoekperceel lag ook een bakstenen beerput. Deze kon niet verder onderzocht worden, maar gezien hij tegen de funderingen van het gebouw op het hoekperceel is aangemetst, moet hij of bij het gebouw uit de 18de eeuw hebben gehoord, of bij de voorganger ervan. Achter het hoofdgebouw op het hoekperceel lagen nog enkele putten en kuilen die op basis van de vondsten die er in werden aangetroffen kunnen gedateerd worden tussen de 16de en de 18de eeuw.

Enkele uitbraaksporen die achter de gebouwen werden aangetroffen, zijn te relateren aan achterbouwen die zichtbaar zijn op historische kaarten uit de 19de eeuw, en op (lucht)foto’s uit de 20ste eeuw.


Een oven en een waterput die achter de gebouwen op het hoekperceel waren gelegen, konden niet precies in de tijd worden geplaatst, maar zijn zeker jonger dan de 14de eeuw.


Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: ARON bvba

12de-eeuwse ophoging

Datering: 12de eeuw, 13de eeuw
Typologie: kuilen, ophogingslagen, paalkuilen, vaatwerk, vloeren
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

14de-eeuwse bewoning

Datering: 14de eeuw
Typologie: binnenplaatsen, bouwmaterialen, gebouwplattegronden, haardplaatsen, nivelleringslagen, ophogingslagen, vaatwerk, waterputten
Materiaal: aardewerk, hout, steengoed
Gebeurtenis:

Bewoning 18de eeuw

Datering: 18de eeuw
Typologie: beerputten, gebouwplattegronden, kelders, kuilen, nivelleringslagen, recreatieve objecten, vaatwerk
Materiaal: aardewerk, glas, pijpaarde, porselein, steengoed
Gebeurtenis:

Brandlaag

Datering: eerste kwart 14de eeuw
Typologie: brandlagen
Gebeurtenis:

Postmiddeleeuwse bewoning

Datering: 16de eeuw, 17de eeuw
Typologie: beerputten, gebouwplattegronden, herbergen, kleding en -accessoires, vaatwerk, waterputten
Materiaal: aardewerk, glas, hout, leer, steengoed
Gebeurtenis:

Romeinse munt

Datering: Romeinse tijd
Typologie: losse vondsten, munten
Gebeurtenis:

Relaties

  • Is deel van
    Historische stadskern van Zoutleeuw

  • Is deel van
    Stadskern Zoutleeuw

  • Is gerelateerd aan
    Burgerhuis


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Grote Markt [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983736 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.