waarneming

Plaatsnijdersstraat IV - KMSKA

archeologisch element
ID
983741
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983741

Beschrijving

Tijdens het onderzoek werden verschillende structuren van de citadel aangetroffen. Alle resten zijn tot op het 19de-eeuws nivelleringsniveau afgebroken, maar verder is de bewaringstoestand goed. Het gaat om de hoofdmuur (front) van de citadel, de hoge flank en de face van bastion Hernandez, een deel van de lage flank van bastion Hernandez (met boogvormig segment) en het vloerniveau van één van de kazematten van het bastion. Het gaat telkens om massieve structuren, met grotendeels origineel metselwerk (16de eeuw), hoewel ook 19de-eeuwse herstellingen geregistreerd werden. De 19de-eeuwse herstellingen komen op meerdere plaatsen voor en worden gedateerd in de Belgische periode, aansluitend op de zware beschieting van de citadel door geallieerde Franse troepen in 1832 en de overgave van het Nederlandse garnizoen.

De exacte ligging van de citadelmuur werd vastgesteld in sleuf 1 aan de zijde van de Beeldhouwersstraat. Het gaat om een muur in baksteen, met een parement in baksteen en vanaf 5,27 m TAW een parement in natuursteen. Het bakstenen parement werd in de 19de eeuw hersteld en verankerd met muurankers in blauwe natuursteen. Er werden tevens twee steunberen geregistreerd, waarvan een wigvormig. De bovenzijde van de hoofdmuur werd aangetroffen op 6 m TAW. De steunberen bleven iets hoger bewaard (6,35 m TAW).

Van bastion Hernandez werden verschillende onderdelen geregistreerd. In sleuf 2 en 5 werden respectievelijk de muur van de hoge flank (6,20 m TAW) en de face (6,50 m TAW) aangetroffen. Het gaat in beide sleuven om een muur in baksteen met een parement in baksteen, dat in de 19de eeuw hersteld werd. In sleuf 2 (hoge flank) kon de voorzijde van de muur ook in de diepte bekeken worden. Hierbij werd vastgesteld dat vanaf een diepte van 5,30 m TAW het parement in witte natuursteen (kalkzandsteen) uitgevoerd werd.

In sleuf 4 werd een deel van de plattegrond van een kazemat van bastion Hernandez geregistreerd. De muren werden afgebroken tot op het vloerniveau in baksteen (6,50 tot 6,60 m TAW). De bewaringstoestand van de vloeren was zeer goed. Aan de zuidzijde van kamer 3 werd een ingang tot de kazemat geregistreerd. De poternes konden niet vastgesteld worden.

In sleuf 3-6 werd een groot deel van de lage teruggetrokken flank van bastion Hernandez geregistreerd. Het gaat om de aanzet van de lage flank in het westen, vlakbij de aansluiting met de hoofdmuur van de citadel. De lage flank vertoont een boogvormig segment en verschillende steunberen. De constructie is massiever dan verwacht, met achteraan een breedte van minstens 5,50 m. Door sleuf 3 en 6 met elkaar te verbinden werd de aansluiting van de lage flank met de steunberen van de hoek van de hoge flank geregistreerd.

De contrescarp werd niet onderzocht aangezien er zich op deze plaats een kunstwerk bevond dat niet verwijderd kon worden ten tijde van het proefsleuvenonderzoek.

Tijdens de heraanleg van de tuin in maart 2021 werd een stuk muurwerk aangetroffen dat eerder reeds bij proefsleuvenonderzoek in 2016 kon
worden onderzocht. Het bleek om een stuk van de lage teruggetrokken flank te gaan, bestaande uit een kern van baksteenpuin en kalkmortel. Het parement dat er rond was gebouwd en te relateren zou zijn aan herstellingswerken in de 19de eeuw werd in deze onderzoeksfase niet geattesteerd. Het gaat dus mogelijk om een stuk van het originele 16de-eeuwse muurwerk. 


Auteurs: De Herdt, Toon; Minsaer, Karen; Hendriks, Veerle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: BAAC Vlaanderen bvba; Stad Antwerpen dienst archeologie

Resten van de citadel

Datering: 16de eeuw, 19de eeuw
Typologie: bastions, citadellen, kazematten, muurresten, vloeren
Materiaal: aardewerk, kalkzandsteen, natuursteen
Gebeurtenis:

Beschrijving:
In de verschillende proefsleuven werden steeds de verwachte resten van de citadel aangetroffen, namelijk de hoofdmuur (front/courtine) van de citadel, de hoge flank en de face van bastion Hernandez, een deel van de lage flank van bastion Hernandez en het vloerniveau van één van de kazematten van het bastion. De kern van het metselwerk is 16de-eeuws met herstellingen die in de 19de-eeuw gedateerd worden. De herstellingen zouden te maken hebben met het beschieten van de citadel in 1832 bij de belegering door geallieerde Franse troepen.

Vondsten bij de citadel

Datering: 19de eeuw
Typologie: nivelleringslagen, vaatwerk
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Het gaat hier om secundaire vondsten die te maken hebben met de 19de-eeuwse afbraak- en dempingslagen van het bastion van de citadel.


Relaties

  • Is deel van
    Historische stadskern van Antwerpen

  • Is gerelateerd aan
    Plaatsnijdersstraat II - KMSKA


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Plaatsnijdersstraat IV - KMSKA [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983741 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.