Inventaris
waarneming

Baron de Maerelaan

archeologisch element
ID
984100
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/984100
Alternatieve namen
Hollands Complex, Zwankendamme
Provincie
West-Vlaanderen
Gemeente
Brugge
Deelgemeente
Lissewege
Locatie
Baron de Maerelaan, Geitenstraat, Uitkerkestraat, Wulfsberge (Brugge)
Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m
Oppervlakte zone
81 602m²
Bewaringstoestand
Bewaard
Links
-

Beschrijving

Naar aanleiding van de aanleg van een nieuw verkeersknooppunt werd op vraag van het Agentschap Wegen & Verkeer door Raakvlak een archeologisch proefonderzoek uitgevoerd.

De omgeving rond het projectgebied behield eeuwenlang een landelijk karakter. Dit is duidelijke zichtbaar op de 18de-eeuwse Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgemaakt onder Graaf de Ferraris. Het onderzoeksgebied is dan nog grotendeels landbouwgrond. Er staan enkele verspreide gebouwen en één molen (Swankendamme Meulen), op het kruispunt van de huidige N31 met de Wulfsbergestraat, op weergegeven. Op de 19de-eeuwse Pop-kaart (1854) is deze situatie ongewijzigd.

Vandepitte dateert het oprichten van deze korenmolen omstreeks 1627-1628. Op ongeveer dezelfde locatie wordt op de kaart van de Zwinstreek van Jan de Hervy (1501) en op de kaart van het Brugse Vrije van Pourbus (1571) echter ook al een molen afgebeeld. De molen werd in 1929 gesloopt. Het molenaarshuis deed tot in 2009 dienst als restaurant ‘het Molentje’.

Op deze plaats is geen eerder archeologisch onderzoek verricht.

Er werden in totaal 74 archeologische sporen aangetroffen ten oosten van de N31 in de eerste fase. Het spectrum aan sporen omvat greppels en grachten, enkele poelen, enkele kuilen en een recente gemetste structuur. Grachten en greppels vormen met 50 stuks of 68 procent de absolute hoofdcategorie. Daarnaast zijn nog 12 sporen (16 %) als natuurlijk geïnterpreteerd. Het gaat hier ofwel om ofwel om natuurlijke restanten van het dynamische geullandschap (grillige restgeultjes) of in een aantal gevallen om de onderzijde van de ploeglaag. De sporen omvatten de volle middeleeuwen tot heden. Hieronder worden enkele sporen meer in detail besproken.

Het sporenspectrum bestaat ook in het westelijke deel hoofdzakelijk uit grachten. Net als aan de oostzijde van de N31 lijkt de noordoost-zuidwestelijke richting dominant.

Tijdens dit onderzoek zijn in totaal 52 fragmenten aardewerk verzameld. 40 van de 52 (77% van het totaal) stukken behoren tot het grijs aardewerk. Acht stukken behoren tot het rood aardewerk (15% van het totaal). Vervolgens is er nog faience (1x), steengoed (1x, uit Frechen) en bouwpuin (1x) aangetroffen. Daarnaast zijn vijf botfragmenten, vermoedelijk van rund, verzameld. Tenslotte is één klein fragmentje tefriet aangetroffen. Dit materiaal werd doorgaans gebruikt voor maalstenen.

Auteurs: Vervoort, Thomas; Roelens, Frederik
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Afvalkuil (18de-19de eeuw)

Datering: 18de eeuw, 19de eeuw
Typologie: afvalkuilen, bouwmaterialen, vaatwerk
Materiaal: aardewerk, schelp
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Het onderzoek bracht een cirkelvormige kuil aan het licht. Deze bevatte hoofdzakelijk consumptieafval (resten van mosselen) en enkele scherven van een bord en een tegel in faience. Deze afvalkuil valt te dateren in 18de-19de eeuw.

Grachten (14de-16de eeuw)

Datering: 14de eeuw, 15de eeuw, 16de eeuw
Typologie: perceelsgreppels, vaatwerk
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Beschrijving:
De enige vermeldenswaardige sporen op de akkers ten noorden van de Geitenstraat zijn grachten. Hieruit werd slechts zelden diagnostisch materiaal gerecupereerd.
Uit een ervan echter kwam een sterk afgesleten randfragment van een teil in roodbakkend aardewerk, dat ruim in de 14de tot 16de eeuw te dateren valt. In deze gracht zijn vijf scherven rood aardewerk aangetroffen, die tot minimum drie individuele items behoren. Deze zijn te herleiden tot een bord met slibversiering, de voornoemde teil en een pot. In een greppel is een sterk afgesleten randje gevonden, dat wellicht tot een teil behoorde. Verder werden vooral kleine, sterk verweerde wandscherven grijs aardewerk gevonden, die vanaf de late middeleeuwen stammen. Deze sporen zijn geïnterpreteerd als perceelsgrachten.

Laatmiddeleeuwse resten (13de-14de eeuw)

Datering: 13de eeuw, 14de eeuw
Typologie: afwateringsgreppels, perceelsgreppels, poelen, vaatwerk
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Er zijnn een aantal vrij smalle, diepe grachten met allemaal eenzelfde oriëntatie (NO-ZW) aangesneden. Hun loop kan doorheen de proefsleuven gevolgd worden. Het gaat hier om oude perceelsgrachten. Deze grachten werden selectief gecoupeerd met de kraan. Hierbij kwam slechts een beperkte hoeveelheid aardewerk aan het licht. Uit de coupe op een van de grachten is een fragment grijs aardewerk gerecupereerd. Het betreft een bakpan uit de late middeleeuwen (13de-14de eeuw). De gracht heeft in dwarsdoorsnede een typische komvorm.
Op enkele grachten is verder een haakse greppel aangelegd. Waarschijnlijk zorgden deze greppels voor extra afwatering van de kleiige akkers? Op basis van het aangetroffen gereduceerd gebakken aardewerk werden deze greppels reeds in de late middeleeuwen aangelegd. Het diepste punt bevindt zich op 106 cm onder het maaiveld.
Een gracht ten westen van de N31 lijkt uit te monden in een depressie of omvangrijke poel. Deze poel werd aangetroffen in drie sleuven. Zowel in bovenvermelde gracht als in de poel zijn enkele fragmentjes grijs aardewerk aangetroffen. Eén bodemfragment, gevonden in de poel, is afkomstig van een kan. Deze laten toe om dit sporenkoppel in de late middeleeuwen (13de-14de eeuw) te dateren. Veel van het teruggevonden grijs aardewerk wordt gekenmerkt door een vrij hard baksel met een lichtgrijs tot wit baksel. Het betreft de typische laatmiddeleeuwse stukken uit de 13de en 14de eeuw.

Onbepaalde datering

Typologie: ambachtelijke objecten, grachten (infrastructuur), greppels, vaatwerk, werktuigen
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), uitvloeiingsgesteente
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Er werden 8 archeologische sporen (ongedatereerd) aangetroffen ten zuidoosten van de Uitkerkestraat. Ook hier gaat het quasi exclusief om grachten en greppels. Een spoor kan doorheen drie sleuven gevolgd worden. Deze gracht is oost-west georiënteerd.
Een randscherf, gevonden tijdens het couperen van een gracht, behoort aan een bakpan. In een andere gracht zijn vijf scherven rood aardewerk aangetroffen, die tot minimum drie individuele items behoren. Deze zijn te herleiden tot een bord met slibversiering, een teil en een pot. In een greppel is een sterk afgesleten randje gevonden, dat wellicht tot een teil behoorde. Tijdens dit onderzoek zijn vijf botfragmenten, vermoedelijk van rund, verzameld. Tenslotte is één klein fragmentje tefriet aangetroffen. Dit materiaal werd doorgaans gebruikt voor maalstenen.

Recente structuren

Datering: nieuwste tijd
Typologie: muurresten
Materiaal: aardewerk, staal
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Behalve de funderingen van recent gesloopte gebouwen werden er in de eerste fase geen vermeldenswaardige archeologische sporen aangetroffen.
Een spoor bestaat uit de restanten van een kleine gemetste structuur. Deze kan geïnterpreteerd worden als een bezinkputje. Het formaat van de bakstenen (20 x 10 x 6 cm) en de machinaal vervaardigde ijzerdraad uit de vulling, wijzen op een zeer recente datering.

Volmiddeleeuwse resten (11de-12de eeuw)

Datering: 11de eeuw, 12de eeuw
Typologie: grachten (infrastructuur), kuilen, vaatwerk
Materiaal: aardewerk, houtskool, kwarts
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Het eerste spoor dat beschreven werd is een ondiepe kuil of gracht. Het spoor bevat veel brokjes houtskool en fragmenten grijs aardewerk. Het aardewerk heeft een sterk zandig, donkergrijs tot zwart baksel met enkele grote kwartskorrels. Eén randfragment heeft een duimindruk. Dit spoor kan in de volle middeleeuwen (11de-12de eeuw) gedateerd worden.
Het oudste aardewerk dateert uit de volle middeleeuwen. Het gaat om de resten van minimum drie kogelpotten in grijs gebakken gereduceerd aardewerk. Op de wanden zijn sporen van roetaanslag te bespeuren. Het baksel, vrij zandig met vrij grove kwartskorrels, wijst in de richting van de 12de eeuw.

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Baron de Maerelaan [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/984100 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.