De opgraving op de hoek van de Italiëlei en de Korte Winkelstraat leverde verschillende interessante sporen op uit meerdere periodes van de Antwerpse geschiedenis. Het terrein bevond zich eigenlijk buiten de middeleeuwse stad. Ten tijde van de vierde stadsuitbreiding (1314–1410) werd de stad voorzien van een nieuwe omwalling met een gracht. Deze gracht liep over het projectgebied, zodat eventuele oudere sporen vergraven zijn bij de aanleg van de gracht. De uitgraving van de gracht was goed te zien in het noordprofiel tegen de secanspalenwand. Andere resten, bijvoorbeeld beschoeiing die hiermee in verband zou staan, werden niet aangetroffen. Deze gracht werd vermoedelijk tijdens de 16de eeuw gedempt voor de bouw van de 16de-eeuwse stadsmuur, de zgn. Spaanse omwalling. Er werd getracht via OSL-staalname een datering van de opvullingslagen te bekomen, maar het sediment bleek onvoldoende lang aan zonlicht te zijn blootgesteld. Dit doet vermoeden dat de grond ergens werd opgegraven en onmiddellijk terug gedeponeerd in de gracht. Vondstmateriaal uit de opvulling met een datering in de overgang van de late middeleeuwen naar de 16de eeuw lijkt deze hypothese te bevestigen. Van waar de grond exact afkomstig is, is niet duidelijk. Vermoedelijk is er wel een verband met het uitgraven van de gracht rond de 16de-eeuwse stadsmuur.
De volgende fase die op het terrein is geattesteerd, is deze van de 16de-eeuwse stadsmuur. Uit het bevelschrift van de oprichting van 18 augustus 1542 blijkt dat er rond de omwalling een zone non aedificandi werd opgericht. Binnen een afstand van 500 passen buiten de muur mocht niet worden gebouwd en de bestaande woningen werden afgebroken. Intra muros werd in een zone van 75 voet vanaf de voet van de omwalling alles met de grond gelijkgemaakt en binnen deze zone mocht niet hoger dan 100 voet worden gebouwd. Het projectgebied ligt in deze zone intra muros. Van de Spaanse verdediging zelf werden twee steunberen aangetroffen, waarvan de opbouw tot aan de funderingen gevolgd kon worden. De fundering bestond uit min of meer regelmatig gekapte blokken witte kalksteen. De rest van de muur was opgebouwd in staand verband met de uniforme lichte oranjerode en gelige bakstenen die voor de bouw van de muur massaal werden geproduceerd. Interessant was dat er ook een grote houten constructie aan het licht kwam ter hoogte van de laatmiddeleeuwse gracht. Het hout bleek een kapinterval rond 1489 te hebben, waardoor het niet afkomstig kon zijn van de gracht. Waarschijnlijk gaat het om een houten stelling die dienstdeed bij de bouw van de 16de-eeuwse stadsmuur.
De laatste fase kan voornamelijk in de 19de eeuw worden geplaatst. Het gaat om de gebouwen en kelders die werden opgetrokken na de afbraak van de 16de-eeuwse stadsmuur. De huizen bleven in gebruik tot aan de afbraak voor het nieuwe bouwproject.
Auteurs: Van Roy, Julie; Yperman, Wouter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Studiebureau Archeologie Tienen
Is deel van
Historische stadskern van Antwerpen
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Italiëlei - Korte Winkelstraat [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/984288 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.