waarneming

Bleumerstraat

archeologisch element
ID
984517
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/984517

Beschrijving

Het merendeel van de sporen werd aangetroffen in de zuidelijke en centrale sector van het onderzochte terrein. De sporen in deze zones kunnen voornamelijk toegewezen worden aan de Maaseikse bewoningscontext en de wegenisinfrastructuur. Nabij de Sint-Catharina kerk werden ook nog talrijke begravingen aangetroffen van mannen, vrouwen en kinderen.

In het noordelijk gedeelte kwamen meer verstoringen voor die mogelijk te wijten zijn aan de bouw- en afbraakactiviteiten van het voormalige ziekenhuis of een WO II-bunker. Desalniettemin werden ook in deze zone sporen aangetroffen die te duiden zijn als grachten, grondbogen en een (stut)muur van de stadswal.

Het overgrote deel van de sporen is te dateren in de postmiddeleeuwse periode tot de nieuwe tijd en komen overeen met kadaster- en gebouwgrenzen uit de 19de eeuw. Het sporenbestand vertoont grote overeenkomsten met het historisch kaartmateriaal vanaf de 18de eeuw tot halverwege de 20ste eeuw.

Het vondstmateriaal dat werd aangetroffen is eveneens voornamelijk te dateren van de postmiddeleeuwse periode tot de nieuwe tijd. In mindere mate werden eveneens vondsten aangetroffen die te dateren zijn in de middeleeuwse periode en eventueel de Romeinse periode. Deze vondsten werden zowel bij de aanleg van het vlak aangetroffen als in associatie met sporen en muren.

Binnen de categorie van het aardewerk behoort het grootste aandeel tot huisraad (borden, pannen, potten, schalen, etc.). Het merendeel van het aardewerk is wielgedraaid en oxiderend gebakken waar al dan niet loodglazuur op aangebracht werd. Hiernaast werd eveneens steengoed, protosteengoed en fragmenten faience of majolica aangetroffen. Er werden eveneens fragmenten van kleipijpjes uit witbakkend aardewerk aangetroffen. In mindere mate komt ook porselein voor. Tenslotte werd er bouwceramiek aangetroffen, voornamelijk baksteen(fragmenten).

Tot de oudste vondsten binnen de aardewerkcategorie behoren paffrath en pingsdorf aardewerkfragmenten uit de volle middeleeuwen en Maaslandsaardewerk uit de laatmiddeleeuwse periode.

Tijdens het veldwerk werden ook metaalvondsten aangetroffen. Het merendeel van de aangetroffen voorwerpen zijn gemaakt uit ijzer en in mindere mate brons en lood. Het merendeel van het metalen vondstbestand bestaat uit ijzeren nagels die gebruikt werden voor houten grafkisten of in bouwconstructies. Het merendeel van deze vondsten valt te dateren in de postmiddeleeuwse periode tot de nieuwe tijd. Een uitzondering hierop vormt de vondst van een bronzen lepel die mogelijk te dateren is in de Romeinse periode maar ook recenter van datum kan zijn (S53 laag 2), de vondst is zodanig gecorrodeerd dat dit de datering bemoeilijkt.

Er werden echter ook recentere metalen voorwerpen aangetroffen ter hoogte van het voormalige ziekenhuis, in werkput 5. Tot deze vondsten behoren fragmenten van een metalen waterkoker, deze is te dateren in de 20ste eeuw.

Tot het vondstenbestand behoren ook natuurstenen objecten. Vermeldenswaardig hierbij is de vondst van een klein beeldje van de Heilige Andreas.

Bijzondere vermelding dient ook te gaan naar de vondst van een neolithische schrabber uit silex die als losse vondst werd ingezameld. Deze vondst duidt er op dat er reeds in de neolithische periode in de directe omgeving van Maaseik menselijke aanwezigheid was. 

Een kleiner aandeel van het aangetroffen botmateriaal betreffen beenderen van faunasoorten, hoogstwaarschijnlijk behorend tot (klein)vee en gevogelte.

In beperkte mate werd er ook kleurloos en bruin hol glas aangetroffen dat mogelijk afkomstig is van een kelk en flessen. Het aangetroffen vlak glas betreft vensterglas dat gedateerd kan worden vanaf de postmiddeleeuwse periode.

Het vondstmateriaal is over het algemeen redelijk goed bewaard, maar behoorlijk fragmentarisch waardoor een verregaande determinatie en datering niet altijd mogelijk bleek.

De pedogenetische opbouw van het terrein wijst erop dat de bewaringsomstandigheden binnen het onderzoeksgebied wisselend zijn. Binnen het onderzochte gebied bleek er overal een antropogene toplaag aanwezig te zijn. In de centrale en zuidoostelijke zone van het onderzoeksgebied bleek er een (deels) bewaarde bodemopbouw aanwezig te zijn. In deze zone werd ook een goede bewaring van de archeologische waarden opgemerkt. In de zuidwestelijke en noordelijke zone daarentegen werd een verstoorde bodemopbouw waargenomen, waarbij onder het antropogene toppakket direct de moederbodem (C-horizont, grind, alluvium) gesitueerd was. In deze zones werden verhoudingsgewijs ook minder archeologische waarden opgemerkt. Dit is gelinkt aan het feit dat Maaseik een geplande gestichte stad was waarbij het stratenpatroon vast lag. Onder de straten werden enkel sporen aangetroffen die gelinkt zijn aan de smallere voorganger van de straat.

Er werden geen sporen aangetroffen die gelinkt kunnen worden aan een prestedelijke kern voorafgaandelijk aan de stichting van Maaseik.

Desalniettemin werden ook in deze zones archeologische waarden opgemerkt. Hieruit kan opgemaakt worden dat, hoewel er in het verleden ingrepen hebben plaatsgevonden die de bodemopbouw en de hiermee samenhangende archeologische waarden hebben verstoord, deze processen niet zodanig diepgaand waren dat alle archeologische waarden verdwenen zijn.

Hoewel het aangetroffen kerkhof één geheel vormt was het toch opvallend dat tijdens de eerste fase (aan de kant van de Monseigneur Koningsstraat) enkel jonge mannen werden aangetroffen, terwijl de populatie onder de Kleine Kerkstraat een normale verdeling vertoonde in zowel leeftijd als geslacht. Indien de jonge mannen soldaten waren, is mogelijk dat het kerkhof, zoals nu vaak nog steeds, bepaalde gereserveerde plaatsen heeft. Het kan echter ook het gevolg zijn van het tegelijkertijd begraven van een aantal gesneuvelde soldaten tijdens een militair conflict die vervolgens werden begraven op het kerkhof en zodoende een concentratie vormden op het kerkhof. Op basis van de datering van skelet S61 (1520-1650) zou dat kunnen plaatsgevonden hebben tijdens de Reformatie of de Tachtigjarige oorlog. Er zijn echter geen harde bewijzen om de aangetroffen skeletten te linken aan gesneuvelde soldaten van een militair conflict.

Binnen de aangetroffen populatie van het gehele kerkhof kwamen besmettelijke infectieziekten voor zoals TBC en mogelijk lepra. De infectiegraad in de populatie lijkt hoog te zijn geweest. Het voorkomen van trauma geeft aan dat sommige individuen zwaar en gevaarlijk werk deden, of het slachtoffer waren van geweld. Gebitspathologie en gewrichtsslijtage kwamen veel voor, zoals gebruikelijk in populaties uit de Nieuwe Tijd.

Deficiëntieziekten kwamen bij enkele individuen in ernstige vorm voor, maar in algemene zin was het voorkomen van deficiëntieziekten vrij laag. Op basis van dateringen was het opgegraven gedeelte van het kerkhof in gebruik van de 15de eeuw tot aan de aanleg van de Kleine Kerkstraat tussen 1846 en 1854. In die tijd is het meermaals geruimd geweest, getuigen de veelvuldig aangetroffen losse menselijke beenderen in de grond van het kerkhof.


Auteurs: Yperman, Wouter; Dingens, Lawrence
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Studiebureau Archeologie

Late en post-middeleeuwse bewoning en begraving

Datering: late middeleeuwen, nieuwe tijd
Typologie: funderingslagen, inhumatiegraven, kerkhoven, kleinsculptuur, muurresten, ontwateringsgrachten, stadhuizen, stadsmuren, verharde wegen, waterputten
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), bot (menselijk), brons, faience, glas, ijzer, lood, majolica, natuursteen, pijpaarde, porselein, rood aardewerk, samengesteld bouwmateriaal, steengoed
Gebeurtenis:

Relaties

  • Is deel van
    Historische stadskern van Maaseik

  • Is deel van
    Parochiekerk Sint-Catharina

  • Is deel van
    Stadscentrum Maaseik


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bleumerstraat [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/984517 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.