De opgraving ter hoogte van de Horzelend in Retie leverde interessante inzichten op in de bewoningsgeschiedenis van de omgeving. Er werden verschillende bewoningssporen aangetroffen die op zijn vroegst terug te brengen zijn tot een gebouw uit de 12de eeuw. Vermoedelijk betreft het een boerderij die inzette op de ontginning van de voormalige heidegebieden. Continuïteit in bewoning is al zeker tot in de nieuwe tijd te volgen. Echter zijn geen gebouwplattegronden vanaf de late middeleeuwen aangetroffen of herkend.

Het volmiddeleeuws erf is te situeren op de flank van een dekzandrug en bestond uit de eigenlijke woning met enkele bijgebouwen en een boomstamwaterput. Het gaat om een typisch bootvormige plattegrond, waarvan in dit geval zowel de staanders als de wandpalen waren bewaard. Zowel in de kernconstructie als in de wand leken herstellingen of verstevigingen aanwezig. Er is met zekerheid sprake van fasering. Op basis van de radiokoolstofdateringen en het vondstmateriaal zijn de oudste restanten van het erf te dateren in de 12de eeuw. Behalve de regionaal gebakken kogelpotten werden ook importen uit de Maasvallei aangetroffen, zowel uit de regio van Andenne als uit Zuid-Limburg. Wat betreft het vormengamma is er weinig te concluderen gezien de beperkte aantallen en slechte bewaringstoestand.

Dankzij botanisch onderzoek weten we dat de volmiddeleeuwse nederzetting zich in een halfopen tot open landschap bevond. Er zijn betrekkelijk weinig palynologische aanwijzingen voor akkerbouw, waaruit wellicht op te maken valt dat zeker ook veeteelt een belangrijk onderdeel was van de landbouweconomie, ook in vergelijking met andere sites in dit deel van de Kempen. Er zijn aanwijzingen voor diverse soorten grasland rond de site. Hierbij was vermoedelijk ook sprake van schrale graslanden op droge grond. In de beekdalen waren er natte hooilanden, maar ze werden deels ook ingenomen door broekbossen. Er zijn heidevelden in de nabijheid van de site geweest, maar het areaal was in deze periode vermoedelijk nog beperkt.

Uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd dateren nog zes waterputten. Het aardewerk uit de late middeleeuwen omvat naast het typerende rood- en grijsbakkend aardewerk ook steengoed uit het Rijnland. Bewoning loopt al zeker door tot in de 16de eeuw, en zelfs tot vandaag de dag.