Algemeen

Op basis van het gevoerde vlakdekkend archeologisch onderzoek kon worden vastgesteld dat zich binnen het projectgebied de archeologische neerslag van een meerfasig slagveld uit de Eerste Wereldoorlog bevindt. De meerderheid van de sporen betreffen granaattrechters waarin en waartussen defensieve structuren werden aangetroffen. Het gaat hierbij voornamelijk om loopgraven en loopgraafsegmenten. Enkele granaattrechters bleken als defensieve positie ingericht. Naast de granaattrechters, die verspreid liggen over het gehele projectgebied, werden twaalf archeologisch relevante, intentionele, structuren aangetroffen. Het grootste deel is vermoedelijk te linken aan de Britse aanwezigheid binnen het projectgebied tijdens de Derde Slag bij Ieper waarbij de aanval stokte op de Wilhelmstelling aan de overkant van de Broenbeek en de Britse frontlinie tussen augustus en oktober dwars over het projectgebied liep. Ook de aard en de hoeveelheid van de vondsten, met veel schoppen, houwelen en vrij veel en intacte munitie illustreren duidelijk een zeer materiaal-intensieve fase waarbij veel materiaal achterbleef dat onder normale omstandigheden niet zou worden afgedankt.

De oudst aangetroffen structuur betreft een vermoedelijke houtskoolmeiler. De aanwezigheid van een houtskoolmeiler op deze locatie, in of op de rand van de alluviale vlakte van de Broenbeek is landschappelijke te verklaren aangezien deze natte zone minder voor landbouwactiviteiten in aanmerking kwam en dus waarschijnlijk langer onder bos lang dan de omgeving. Over de ouderdom van deze houtskoolmeiler is weinig te zeggen, er werden geen vondsten aangetroffen in of in relatie tot dit spoor. Er werden stalen ingezameld van de vulling voor verder natuurwetenschappelijk onderzoek, maar deze werden niet verder onderzocht.

Nieuwste tijd- Eerste Wereldoorlog

De eerste dateerbare structuur die binnen het projectgebied werd aangetroffen betreft een grachtensysteem in de noordoostelijke hoek van het terrein. Het systeem bestaat uit 2 grachten met een N-Z-oriëntatie. Het gaat vermoedelijk dus om een oudere indeling of een weg, met grachten geflankeerd. Het vondstenmateriaal in deze grachten is beperkt en vooral te linken aan verstorende sporen uit de Eerste Wereldoorlog. Zo werd 1 individu aangetroffen. Van dit individu is enkel het zogenaamde rotsbeen aangetroffen. Het bot is slecht bewaard. Aan de hand van het formaat van het botfragment kan er enkel worden vastgesteld dat het individu ten minste 15 jaar oud zal zijn geweest. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om iemand met de Franse nationaliteit die overleden is in 1914, 1915 of 1917. Een tweede grachtensysteem is duidelijker en volgt onmiskenbaar de 19de, 20ste en 21ste-eeuwse percellering. Het gaat om twee NO-ZW-georiënteerde grachten, voornamelijk met een drainerende functie. In het oostelijk deel van het projectgebied liggen enkele evenwijdige greppetjes die eveneens de perceelsgrenzen aangeven. In het zuidelijk deel van het projectgebied bevonden zich nog NW-ZO gerichte greppeltjes die qua oriëntatie passen bij de overige greppels maar vermoedelijk vroeger werden opgegeven en niet meer in de percellering zijn opgenomen.

Binnen het projectgebied werden maar liefst 723 sporen als ‘granaattrechter’ geïnterpreteerd. In de granaattrechters werden in totaal 155 vondstnummers uitgeschreven. Het gaat voornamelijk om metalen vondsten en munitie. De overige vondstcategorieën zijn beperkter in aantal: leder, textiel, hout, aardewerk, glas, kunststof, dierlijk bot en keramiek. Er werden ook menselijke resten van 4 individuen aangetroffen in 5 granaattrechters. Van 1 van deze individuen werden enkel delen van de benen en voeten aangetroffen. Op basis van de locatie en de bijvondsten kan verondersteld worden dat het gaat om een man met de Franse nationaliteit die om het leven kwam in de periode 1914-1915. Er konden nog restanten van het uniform worden aangetroffen waaronder 2 knopen met een vlammende bom, enkele fragmenten van de bodem van een drinkbeker, de rechterschoen en een riem. Van 1 ander individu is enkel het rechter onderbeen aangetroffen samen met 3 kleine schedelfragmenten. Het materiaal is matig tot slecht bewaard gebleven. Bij dit individu konden geen bijvondsten worden aangetroffen, maar ook hier wordt een man met de Franse nationaliteit verondersteld die om het leven kwam in de periode 1914-1915. Het gaat over 2 mannen boven de 20jaar aangezien het postuur robuust en de beenderen volgroeid bleken te zijn. Van een ander individu werd enkel een fragment van het rechter dijbeen aangetroffen. Op basis van dit fragment kon gesteld worden dat het individu minstens 15 jaar was. Ook hier gaat het over een Franse man.

Naast de granaattrechters werd er ook meerdere loopgraven aangetroffen. 1 van deze loopgraven, met een NO-ZW-oriëntatie, doorkruiste het volledige projectgebied over een afstand van 88m. Op basis van de aangetroffen vondsten lijkt deze loopgraaf meerdere fasen te kennen uit verschillende slagen. In het noordoostelijke deel werd zo veel Frans materiaal aangetroffen, hetgeen doet vermoeden dat de Duitse loopgraaf werd aangelegd op of vanuit een Franse voorganger. In deze zone van de loopgraaf is echter ook een Engelse positie aangetroffen uit 1917. Deze loopgraaf doorsnijdt een kleine haakvormig stuk loopgraaf. Het gaat vermoedelijk om een restant van een oudere ondiepe loopgraaf die verder niet bewaard bleef in het archeologisch vlak. Er werden, op munitie na, geen vondsten gedaan in deze loopgraaf, hetgeen een verdere interpretatie bemoeilijkt. 2 andere Britse loopgraven bevatte redelijk wat vondstenmateriaal. Deze vondsten bevatten onderdelen van de standaard gevechtsuitrusting van de Britse soldaat maar ook artefacten die wijzen op een offensieve functie en vondsten die duidelijke wijzen op de noodzaak om zich snel in te graven en een positie uit te bouwen. Bij de bouw van de loopgraven werd er gebruik gemaakt van het beschoten landschap. Er werden 3 Britse gesneuvelden aangetroffen in 1 van deze loopgraven. De individuen zijn naar alle waarschijnlijkheid om het leven gekomen in de gevechten tijdens de Derde Slag om Ieper. 1 van deze individuen, het meeste complete, was overleden tussen 19 en 28 jaar. Een rond gat in de schedel, mogelijk door een kogel, duidt vermoedelijk op de doodsoorzaak. Het gaat om een Britse man, die geen officiersrank had en deel uitmaakte van het Middlesex Regiment en om het leven is gekomen in augustus 1917. De 2 andere individuen, te sterk aangetast, zijn vermoedelijk in dezelfde periode om het leven gekomen. Hiernaast werd er over een afstand van 6m een gebogen loopgraaf aangetroffen. Op basis van de vondsten, munitie en rugzakfragmenten, kan deze loopgraaf ook vrij vroeg gedateerd worden. Vermoedelijk was deze loopgraaf ongeveer in gebruik tot de Tweede Slag bij Ieper. Naast deze loopgraven werden er meerdere loopgraaffragmenten aangetroffen die door het ontbreken van vondsten niet gelinkt konden worden aan een structuur of verder geïnterpreteerd konden worden.

Er werd ook rechthoekige houten schuilplaats aangetroffen, mogelijk te linken aan de artilleriepositie die in het noorden van het projectgebied aanwezig was tussen de Tweede en de Derde Slag bij Ieper. De bewaring was eerder slecht, enkel de onderste houten wandelementen bleken bewaard. Net buiten de schuilplaats werd een granaattrechter aangetroffen waarin 61 Duitse ontstekers voor middelzware mortiermunitie aangetroffen in en met hun verpakking. De ontstekers bevonden zich mogelijk in de aangetroffen schuilplaats om deze te beschermen tegen lichte inslagen en vooral vocht. Bij de verovering van deze voormalige artilleriepositie werden ze vervolgens mogelijk in de dichte granaattrechter gedumpt met oog op herbestemming van de schuilplaats en/of ter vernietiging of onbruikbaar maken van de aangetroffen ontstekers.