Algemeen

Dit eindverslag beschrijft de resultaten van de archeologische opgraving van twee toevalvondsten ter hoogte van het Heldenplein, rondom de O.-L.-V. van Goede Hoop te Vilvoorde. De site is grotendeels binnen het historische kerkhof gelegen, dat met behulp van een combinatie aan dateringsmethoden tussen de 11de tot 19de eeuw gedateerd kan worden. Zo goed als alle sporen zijn met het funeraire karakter van de site te linken.

Kerkhof vanaf de volle middeleeuwen tot de nieuwste tijd

Een deel van de oorspronkelijke afbakening en inrichting van het kerkhof is blootgelegd, die de situatie vóór het einde van de 18de eeuw moet weerspiegelen. Mogelijk is de oudste, natuurstenenfase te linken aan de ontstaansperiode van de huidige kerk, halverwege de 14de eeuw. Acht 11de-13de-eeuwse graven kunnen wellicht echter geassocieerd worden met een voorganger van deze kerk uit 947. Oudere sporen voorafgaand aan het kerkhof zijn niet herkend. Een deel van een oude waterloop is te dateren vóór de historische kaarten uit de 16de eeuw. Vermoedelijk is dit landschapselement een deel van een voorgaande afbakening van het kerkhof, vooraleer de kerkhofmuur hier bovenop gebouwd werd.

De opgraving leverde een groot scala aan verschillende vondsten op en in totaal 223 menselijke begravingen, daterend uit de volle, late en postmiddeleeuwen. De populatie bestond uit zowel mannen, vrouwen als kinderen van alle leeftijden. Het gaat duidelijk om een christelijke begraafplaats, gezien de locatie rond de O.-L.-V. van Goede Hoop-kerk en over het algemeen traditionele grafritueel. Er konden echter ook verschillen in het middeleeuwse en postmiddeleeuwse grafritueel vastgesteld worden, alsook een opmerkelijk laatmiddeleeuws grafgiftgebruik: het meegeven van een munt in de rechterhand.

Het onderzoek op de menselijke resten toonde voornamelijk zware levensomstandigheden aan, mogelijk te associëren met fysieke en risicovolle arbeid of activiteiten. Ook de sociaaleconomische achtergrond van de populatie kan hier een rol in spelen, maar hiervan zijn geen duidelijke patronen herkend. Tussen mannen en vrouwen konden wel diverse verschillen aangetoond worden die wellicht te linken zijn aan genderspecifieke rollen binnen de maatschappij, waarbij mannen in het algemeen vaker of sneller werden blootgesteld aan fysieke arbeid en/of meer risicovolle activiteiten. Er konden verschillende algemene ziektes en traumaverschijnselen vastgesteld worden, alsook enkele zeer zeldzame gevallen, zowel binnen deze populatie als voor archeologische contexten in het algemeen. In het bijzonder zijn er mogelijk enkele (hypothetische) lijnen te trekken met historische gebeurtenissen, waaronder de economische bloei en expansie van Vilvoorde in de 14de eeuw, mee bepaald door de strategische rol van de stad in de kalksteenindustrie, de economische teloorgang van Vilvoorde vanaf de 15de eeuw en een pestepidemie in 1438.