erfgoedobject

Herenhuis in classicistische stijl

bouwkundig element
ID
86789
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/86789

Juridische gevolgen

Beschrijving

Herenhuis in classicistische stijl met late inslag van rococostijl, gebouwd in 1769 zie datering in fronton.

Historiek

Het perceel waarop het herenhuis in 1769 wordt opgetrokken maakt eertijds deel uit van het "Gruythof", een domein aan de westzijde van de straat dat zich uitstrekt tot aan de Kortrijkstraat. Na schenking ervan door Willem van Richardot, graaf van Galmaarden en heer van "Tielt-ten-Hove", vestigen de Minderbroeders of Recolletten zich hier in 1624 tot hun verhuis in 1634 naar het ruimere "Poekhof" aan de westzijde van de Kortrijkstraat, waar ze een nieuw klooster oprichten.

Bouwheer is de vermogende Petrus of Pierre Delcambe (1729-1819), griffier van "Tielt-ten-Hove" en "Hulswalle", tijdens de Franse Republiek vrederechter van het kanton Tielt en onder het Eerste Keizerrijk voorzitter van dit kanton. Zijn dochter Marie-Josephine Delcambe is de moeder van de Tieltse edelman Emile-Pierre Mulle de Terschueren die het gelijknamige herenhuis in de Ieperstraat laat optrekken.
Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog is in 1794 in het pand, ook gekend als "hôtel Louis XV", het hoofdkwartier van het Oostenrijkse leger gevestigd waar keizer Frans II overnacht tijdens inspectie van zijn troepen.

Een andere dochter, Eugenie-Sophie huwt met de Bruggeling Henry Bernard Ysenbrandt, reeds in 1830 eigenaar van het pand. Hij is burgemeester van Tielt van 1841 tot 1848 en een tijdje senator voor het district Tielt, met vele eigendommen in de omgeving van Brugge en in Tielt zelf (zie Felix D'hoopstraat nummer 168, Rameplein nummers 22-23, Sint-Amandstraat nummer 19).

Op het primitief kadasterplan (circa 1830) wordt het herenhuis met belendende annexen, binnenplaats en achterliggende grote tuin weergegeven.
In 1874 wordt door de jongste zoon en toenmalige eigenaar Stanislas Ysenbrandt aan de tuinzijde een fraaie glazen serre in Moorse stijl aangebracht; tevens vermeldt het kadaster ingrijpende verbeteringswerken aan het interieur. Eind 1906 wordt het herenhuis gekocht door dokter Paul Loosveldt. In 1908 wordt een grenswijziging geregistreerd van het tuinperceel met dat van het achterliggende huis. Het jaar erop worden de bijgebouwen aan de straatzijde deels afgebroken voor de bouw van een fraai eclectisch herenhuis in opdracht van handelaar Emiel de Sutter (recent afgebroken voor de bouw van een rusthuis).

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt het herenhuis door de Duitse bezetter opgeëist en herbestemd tot "kaartenkabinet" waar de leiding van het IVde Duitse leger haar strategie bepaalt. Naar verluidt wordt het nodige meubilair geleverd door de gekende Kortrijkse firma De Coene.
In 1923 wordt een kleine aanbouw aan de tuinzijde afgebroken; de percelen van het herenhuis en de tuin worden verenigd.

In 1954 koopt dokter Jozef Speybrouck het intussen vervallen pand waar hij werken laat aan uitvoeren, onder meer in de achtergevel worden de ramen vervangen en de 19de-eeuwse serre aan de tuinzijde wordt afgebroken. Tevens gebeuren nog enkele grenswijzigingen aan de tuin waarbij onder meer aan de achterzijde een strook wordt ingenomen voor tuinen van huizen in de Kortrijkstraat; hetzelfde gebeurt aan de zuidzijde voor tuintjes van naastliggende panden in de Nieuwstraat.

In de jaren 1990 worden onderhoudswerken uitgevoerd (dakgoten, schilderen schrijnwerk). Sinds 2005 zijn herstelwerken aan de gang (onder meer aan de bedaking).

Beschrijving

Exterieur

Herenhuis van zeven traveeën, half ondergrondse kelderverdieping en twee bouwlagen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat). Dubbelhuis met (vernieuwde) bepleisterde lijstgevel en dito hoge plint van onregelmatig gekapte zandsteen. Verticale gevelritmering door geblokte (onder meer hoek-)pilasters. Hoofdgestel met gelede architraaf onder aflijnende geprofileerde houten kroonlijst. Centrale drie traveeën met bekronend driehoekig fronton waarin omrande oculus tussen bouwdatum "17/69". Segmentboogvormige muuropeningen, per travee omlijst door platte banden met panelen in borstwering van bovenverdieping. Bewaard houtwerk (T-ramen); storende rolluikschermen. Oorspronkelijk getraliede segmentboogvormige keldervensters, heden grotendeels gedicht. Centrale inkomtravee benadrukt door geblokte halve penanten.

Inkom uitgewerkt in rococostijl met natuurstenen kwartholle spiegelboogomlijsting op neuten, gedecoreerde imposten en rocaillesluitsteen onder geprofileerde kroonlijst met gestrekte uiteinden. Vleugelpaneeldeur en bovenlicht met waaiervormige verdeling (zonnemotief). Bekronend halfrond balkon met fraaie smeedijzeren leuning en balkondeur in gelijkaardige natuurstenen rococo-omlijsting als inkom. Natuurstenen trap (twee treden).

Gecementeerde zijgevels met schijnvoegen. Sobere, vlak gepleisterde achtergevel eveneens met bekronend centraal driehoekig fronton; vernieuwde vensters met kleine roedeverdeling; deels bewaarde luiken op begane grond. Beglaasde terrasdeur met dito roedeverdeling. Betegeld terras en grote achterliggende tuin.

Aan noordzijde, recentere lagere aanbouw onder zadeldak (mechanische pannen) met geprofileerde houten kroonlijst, rechthoekige muuropeningen met kleinhouten verdeling en garage.

Interieur

(beschrijving gebaseerd op plaatsbezoek in 2004). Dubbelhuisplattegrond met centrale inkomhal waarachter hal doorlopend tot aan de tuin; aan zuidzijde, twee grote vertrekken aan straat- en tuinzijde, aan noordzijde, haakse gang waar vertrekken op uitkomen met trap naar bovenverdieping.
Inkomhal en gang met decoratieve cementtegelvloer gescheiden door witmarmeren banden. Hal met bewaard stucplafond en wandlijstwerk (onder meer pilasters); twee zuilen op vierkante basis. Deels beglaasde vleugeldeuren waarboven rondboogbovenlicht met waaiervormige indeling. In gang, houten bordestrap met afgeronde witmarmeren aanzettrede, gesculpteerde trappaal en balusterleuning.

Bewaarde binnen(vleugel-)deuren met grillig gevormde panelen. Hal naar de tuin toe met decoratieve mozaïekvloer voorzien van achtzijdige omranding en centraal stermotief.

Kamer aan de tuinzijde (zuid) met afgeronde hoeken, stucplafond met centrale rozet, wandlijstwerk (onder meer pilasters, guirlandes, fries met golfmotief), eenvoudige zwartmarmeren schouw verwarmingsroosters, behouden hang- en sluitwerk; nieuwe vloerbekleding.

Salon aan tuinzijde met stucplafond voorzien van kooflijst, bepleisterde moerbalken en schelpmotief in de hoeken; fraai houtwerk van onder meer hoge houten lambrisering, omlijstingen van deuren met entablement en schouwboezem met ovale spiegel; wandbehang, roodmarmeren schouw met rocaille, deels behouden hang- en sluitwerk en nieuwe vloerbekleding.

Bovenverdieping met dwarsgang waarop de meer sober ingerichte slaapvertrekken uitkomen. Zolder met eiken gebinte.

  • Archief Ruimtelijke Ordening West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Archiefnrs. W/00529, Levend Archief en Fotoarchief.
  • Heemkundige Kring De Roede van Tielt, Fototheek.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 1, 1874/17, 1908/29, 1909/23, 1923/115, 1954/66.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 212 : Kadastrale legger, Tielt, Afdeling 1, artikels 1709, 2462, 2462.
  • CORNILLY J., Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel I Arrondissementen Ieper, Kortrijk, Roeselare, Tielt, Brugge, 2001, p. 216.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 144-145.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 230.
  • MAES A.; VANDEPITTE P., Woonhuizen. Onbewust monumenten, Tielt, 1990, p. 112-113.
  • OSTYN R., De familie Mulle de Terschueren en haar woning in Tielt, in De Roede van Tielt, jg. 33, nr. 2, 2002, p. 50.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis in classicistische stijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/86789 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.